Fatih Birol, uitvoerend directeur van het Internationaal Energieagentschap, zegt dat een continentale strijd om de brandstofvoorraden deze winter een ‘wildwest-scenario’ zou kunnen ontketenen.
Het hoofd van het Internationaal Energieagentschap (IEA) vreest dat de exploderende prijzen deze winter sociale onrust zullen veroorzaken tussen Europese landen in de strijd om energiezekerheid. Hij zegt daarbij een “wild west-scenario” te vrezen wegens de toenemende bezorgdheid over brandstoftekorten. In dat scenario zouden landen de eigen energiebevoorrading vooropstellen, de handel staken en dus niet samenwerken met hun buren.
Europa staat voor grote test
“De implicaties zullen erg slecht zijn voor energie, erg slecht voor de economie, maar politiek extréém slecht”, beklemtoonde Birol donderdag in een interview op het inaugurele ‘Global Clean Energy Action Forum‘ in Pittsburgh. “Als Europa deze test op energiegebied niet doorstaat, kan het verder gaan dan de energie-implicaties”, klinkt het.
De Europese banden zijn beginnen wankelen nadat stijgende energieprijzen het continent op de rand van een economische recessie hebben gebracht, en ieder land het hoofd boven water probeert te houden.
Volgens Birol zijn er “twee scenario’s” mogelijk, waarvan er één zal bewaarheid worden. Eén waarin “de EU en landen samenwerken en elkaar solidair zullen steunen”, een ander scenario waarbij het “ieder voor zichzelf” is.
De toenemende crisis wekt de vrees dat sommige landen deals met Rusland zouden sluiten voor de toevoer van gas, of export van elektriciteit zouden inperken. De energiecrisis zou Europa, dat solidariteit als een van dé grondwaarden heeft, wel eens erg zwaar kunnen vallen. “Het zou het gewicht van de EU over heel de wereld negatief beïnvloeden”, stelt Birol.
Spanningen zijn te snijden
Vorige maand nog bekritiseerden buurlanden van Noorwegen het land om vermeend “egoïstisch gedrag”, omdat Oslo overwoog de export van elektriciteit te pauzeren. Noorwegen is namelijk een van de grootste stroomexporteurs van Europa. Maar de aanleiding daarvan was louter om de hydro-elektrische reservoirs in het land aan te vullen. Andreas Bjelland Eriksen, staatssecretaris van het Noorse ministerie van aardolie en energie, zei in een bericht aan de Financial Times dat het “gewoon prioriteit gaf aan het vullen van reservoirs om dezelfde reden als Europa zijn gasopslag vult”.
Dan is er ook nog Hongarije, dat lastig begon te doen wanneer de EU bekend maakte haar sancties tegenover Rusland aan te scherpen, als reactie op de invasie van Oekraïne.
Ondoordacht?
Birol zegt ook dat Europa nog wel eens met het hoofd tegen de muur zou kunnen lopen door halsoverkop aardgasvoorraden aan te leggen voor de wintermaanden wanneer de prijzen op hun hoogst stonden.
Zelfs als het continent “negatieve verrassingen” bij de gasvoorziening zou vermijden, zou Europa de komende maanden serieuze “kneuzingen” kunnen oplopen waaronder een economische recessie en “aanzienlijke schade aan huishoudelijke budgetten”, meent hij.
Geen stip aan de horizon
Verder verwacht Birol dat de Europese crisis tot ver in 2023 zal aanslepen, gezien het stagnerende wereldwijde aanbod en de toegenomen concurrentie voor vloeibaar aardgas uit een herstellend China.
Europa is op zoek naar nieuwe leveranciers, maar dat is niet zo vanzelfsprekend. “Als we om ons heen kijken, komen er niet veel nieuwe gasprojecten aan… En de pijpleidingen in Noorwegen, Algerije en Azerbeidzjan hebben hun maximale capaciteit bereikt”, zegt de IEA-chef.
Voor de oorlog was het grootste deel van de Russische gas- en olie-export voor ons, maar dat is nu voorbij. “Rusland heeft een goede klant verloren, en voor altijd. Deze klant heeft het geld op tijd betaald en heeft geen politieke problemen veroorzaakt.”
Het hoofd van de IEA staat dan ook sceptisch tegenover de Russische inspanningen om Europa als klant te vervangen door Azië: “Je verkoopt geen uien op de markt. Je moet pijpleidingen, infrastructuur, logistiek bouwen. Dat duurt nog zeker tien jaar”, verduidelijkt hij. Bovendien zal Rusland de westerse sancties aanvoelen en moeite hebben met de productie op peil te houden. De sancties beperken namelijk de toegang tot de westerse technologie, alsmede het kapitaal dat vereist is om de verouderde olievelden en gasvelden te herstellen.
“Het wordt weer een uitdagende periode”, aldus Birol.
(lb)
