Goedemorgen. De laatste dagen van 2021 verlopen symptomatisch voor het afgelopen annus horribilis in de Wetstraat: het kernkabinet herriep gisteren alweer een beslissing van het Overlegcomité, om de cultuursector te sluiten. Dat moest wel, de Raad van State had de beslissing vernietigd wegens “niet onderbouwd”. Maar eerder had zowat iedere beleidsverantwoordelijke ontkend achter die maatregel te zitten: één voor één viel men af wat men samen beslist had. Veel pijnlijker kan het niet worden voor de politiek, op het einde van dit jaar.

Wij focussen op onze eindejaarsreeks: vandaag een gesprek met Groen-voorzitter Meyrem Almaci. Morgen komt nog Raoul Hedebouw (PVDA) aan bod.

De essentie: Groen is misschien wel de partij, samen met Open Vld, die het meest blijft geloven in de federale Vivaldi-coalitie. “Het is uitzonderlijk dat je met zeven partijen een regeerakkoord kunt maken. Zoals je zelf zegt, is het een heel woelig jaar geweest, en er is héél veel lawaai geweest. Maar onder de waterlijn worden er wel aan razend tempo enorme beslissingen genomen. Petra De Sutter is een schitterende crisismanager geweest”, zo stelt Groen-voorzitter Meyrem Almaci. Ze blijft erbij: haal het geruis rond de coalitie weg, de debatjes op sociale media, en “er worden echt wel knopen doorgehakt en niet vooruitgeschoven.” Daarbij zet ze haar collega Georges-Louis Bouchez (MR) toch nog even op z’n plaats: “Het is zeer vreemd dat een voorzitter die zelf het regeerakkoord heeft onderhandeld, plots ambassadeur begint te spelen van een andere voorzitter en partij die niet in de meerderheid zit.”

Het gesprek: “Een rollercoaster, dat was het dit jaar. Tegelijkertijd legt corona echt een stolp op je samenleving. Je merkt dat hoe langer het duurt, hoe moeilijker het wordt. Het is een beetje als een deken. In het begin is het gezellig knus, geeft het tijd om na te denken en tot jezelf te komen. Maar na een tijd wordt het verstikkend. Als je dan geen perspectief hebt of geeft aan mensen, wordt het heel moeilijk. Dat in combinatie met het feit dat corona het nieuws beheerst en dat sommigen het moeilijk hebben om zichzelf te profileren en daarboven uit te komen. Eigenlijk hebben heel veel mensen daar geen bandbreedte meer voor. Het was een heel heftig jaar, dat heel veel mensen mentaal pijn heeft gedaan.”

Ziet u voor uzelf een hoogtepunt?

“We leven in een wereld die heel onzeker is. Als ik kijk naar wat wij puur politiek als groene partij hebben gedaan, dan is voor mij het hoogtepunt het relanceplan. Dat mag wel raar of heel technisch lijken, maar onzekere tijden zijn net een voorbode van een nieuw tijdperk, en wat ons betreft, is dat nieuw tijdperk een waarin je de klimaatverandering aanpakt en zo’n pandemieën maximaal probeert te voorkomen.”

“Het relanceplan heeft dat gedaan. We zijn erin geslaagd om daar met de groene familie echt op te wegen, met meer ambitie dan Europa had gevraagd, maar daarmee maak je wel die industriële transitie veel duurzamer. Daarmee zet je die op het pad van de toekomst en heb je een aantal stappen gezet om een sociale en economische transitie te maken met investeringen in infrastructuur, het spoor en waterstoftechnologie.”

“Veel innovatie met ook een mooie zege van Europa dus. Dat toont ook dat de sfeer die in het regeerakkoord zat, en die ambitie in het relanceplan om de toekomst vast te pakken, ook wel vorm heeft gekregen.”

Dat is de lange termijn, maar die wordt overstemd door alles wat er nu gebeurt.

“Ja, maar zelfs in die korte termijn, als je naar de begroting gaat kijken, zie je hoe vicepremier Petra De Sutter (Groen) daarin mee heeft onderhandeld. Voor het eerst zit de CO2-bijdrage van de luchtvaart daar in, de effectentaks 2.0. Die principes zijn verworven, daarmee maak je het mogelijk dat, met de opbrengsten daarvan, er meer geïnvesteerd kan worden in de spoorwegen: meer, stiptere treinen en internationale treinen waar heel veel mensen van dromen.”

“De afschaffing van het ziektebriefje is zo’n ander voorbeeld. Er zijn een aantal grendels geopend die daarvoor op slot zaten. Daarmee neemt Vivaldi wel een wissel op de toekomst.”

“Een van de dingen die voor ons als groene partij altijd belangrijk waren, is de combinatie tussen arbeid en gezin. Dit jaar is ook het geboorteverlof voor vaders uitgebreid, hetzelfde geldt voor meemoeders. Die filosofie is wel aanwezig en die beslissingen worden genomen.”

U blijft een believer in Vivaldi?

“Ja toch wel. Het is uitzonderlijk dat je met zeven partijen een regeerakkoord kunt maken. Zoals je zelf zegt, is het een heel woelig jaar geweest, en er is héél veel lawaai geweest. Ik snap dat mensen ontevreden zijn.”

“Zoals ik daarnet zei, is de mentale bandbreedte bij mensen nihil om al het geruzie in de politiek erbij te nemen. Dat is ook de reden waarom wij daar uit blijven. Het is voor ons een bewuste keuze om niet aan dat opbod mee te doen. Maar onder de waterlijn worden er wel aan razend tempo enorme beslissingen genomen. Na tien jaar is die energienorm gedeblokkeerd. Petra De Sutter is een schitterende crisismanager geweest voor een aantal overheidsbedrijven en heeft 5G op een consensuele manier op gang gezet.”

U noemt uw vicepremier nu twee keer. Bij haar aanstelling was er controverse omdat Kristof Calvo die positie niet kreeg. Dat heeft de partij op een gegeven moment een beetje in de hoek geduwd. Maar als ik u zo hoor bent u eigenlijk heel tevreden met die keuze?

“Ik denk dat vriend en vijand erkent dat wij drie ongelooflijk straffe ministers hebben gekozen met enorm veel expertise. Daar reken ik ook Elke Van den Brandt in de Brusselse regering bij, die daar de sterke Nederlandstalige vrouw is. Je kan er niet naast kijken dat Brussel op een recordtempo een betere luchtkwaliteit krijgt, maar ook open ruimte teruggeeft aan haar bewoners.”

“Je ziet dat die expertise en zachte kracht van Petra De Sutter in de federale regering het mogelijk maakt om oplossingen te vinden die een bepaalde richting inzetten. Hetzelfde geldt voor Tinne Van der Straeten en haar expertise rond energie. Het dossier van de kernuitstap heeft heel veel debat teweeggebracht en dat is ook normaal. Na twintig jaar gaan we wel eindelijk in de richting van de oplossing, en draaien we niet meer in rondjes.”

Is dat debat geen gevaar voor jullie partij? De energieprijzen stijgen, in de peilingen blijkt dat maar heel weinig Vlamingen willen dat die kerncentrales dichtgaan.

“Er is bij heel veel mensen onwetendheid, en dat begrijp ik, want er is zo veel misinformatie over de wereld ingestuurd. Maar na twintig jaar onvoorbereid beleid, over een cruciaal dossier dat echt beslist of het licht thuis uit gaat of niet, kan ik niet anders dan vaststellen dat de snelheid en nauwkeurigheid waarmee Tinne Van der Straeten dit dossier in handen heeft genomen alleen maar lof verdient.”

“Ze heeft die lof ook gekregen van de Europese Commissie. De vorige regering heeft de prijs gekregen van fossiele speler op de klimaattoppen, dat is nu wel anders. Het zal wel zijn dat dit een moeilijke beslissing is. Ze had het in heel wat andere omstandigheden moeten kunnen doen, als er tenminste werk was voorbereid.”

“Dan moet het mij van het hart en ik heb die streep op het einde van het jaar getrokken, misschien had ik dat eerder moeten doen. Maar toen was het echt nodig, zeker met de insinuaties van Bart De Wever die echt een politicus onwaardig zijn.”

Bart De Wever zei dat Engie zodanig veel subsidies heeft gekregen, dat ze in feite afgekocht zijn?

“Er is een wurgcontract afgesloten in de vorige regering, waarbij de federale regering heeft beslist om de overwinsten van Electrabel niet af te romen en dat ook niet mogelijk te maken in de toekomst. Wat dat betreft hebben wij geen lessen te leren van die mensen.”

“De voorzitter van de grootste Franstalige partij in die regering, de MR, had zowel de minister voor Energie, als de premier. Dat is toch heel bizar hoe men zich dan gedraagt tegenover het vorige beleid, waar men achttien jaar achter de knoppen heeft gezeten?”

U spreekt over de vorige minister van Energie, Marie-Christine Marghem. Samen met haar voorzitter Georges-Louis Bouchez is zij dan vandaag de grootste criticus over het energiebeleid. Is dat houdbaar in de coalitie?

“Het is zeer vreemd dat een voorzitter die zelf het regeerakkoord heeft onderhandeld, plots ambassadeur begint te spelen van een andere voorzitter en partij die niet in de meerderheid zit.”

“Dat is zeer intrigerend, maar ik stel ook vast die dat doet op élk dossier. Hij doet het op de fiscale dossiers van Van Peteghem, hij doet het ten aanzien van zijn eigen MR-minister Jean-Luc Crucke in de Waalse regering. Ik denk dat dat een gegeven is dat men binnen de MR in het oog moet houden.”

“Maar ik blijf daar heel koel onder, Bouchez is zelf geen lid van de regering en deze regering hakt wel knopen door. Ik zie dat van buitenaf, ik ga niet in een arena treden om aan een boksmatch te doen. Ik ben hier om met mijn ministers achter de schermen te overleggen, zodat de regering doet wat in het regeerakkoord is afgesproken.”

Er wordt wel gefluisterd om de MR te vervangen, om een regering te maken die echt kan besturen. Dan staat cdH klaar om in te springen.

“Deze federale regering heeft op een jaar tijd ongelooflijk goed bestuurd. Wat je aan Vivaldi moet geven, als je alle debatten op sociale media weghaalt, is dat er echt wel knopen worden doorgehakt en niet vooruitgeschoven.”

“Dat is het grote contrast met de Vlaamse regering, waar alle heikele dossiers blijven hangen. Hier is veel lawaai en discussie over de grote thema’s, maar dat komt omdat ze worden aangepakt. Dat zag je bij de begroting, dat zie je bij energie, en de fiscale hervormingen.”

“Wij zijn vastbesloten om die beslissingen te nemen. Dat is het belangrijkste wat een regering moet doen, en dat is ook wat mensen verwachten.”

Is er nog hoop voor de Vlaamse regering?

“Jambon heeft vorig jaar aangegeven dat er een nieuwe schwung nodig was. Hij heeft een Septemberverklaring afgelegd, waarin hij zei dat ze een doorstart gingen nemen. Dat zijn zijn woorden, niet de mijne. Dan is dit wel het jaar waarin de Vlaamse regering door het ijs is gezakt.”

“Noem nu eens één kernthema op van Vlaamse gewest- en gemeenschapsbevoegdheden, die zeer dicht bij mensen staan, dat dit jaar vlekkeloos is verlopen?”

De vaccinaties?

“Er is een enorm goede samenwerking geweest met minister Frank Vandenbroucke (Vooruit) om die vaccinatiegraad op te trekken. Met grote uitdagingen in de grote steden, op dat vlak zitten we goed in Vlaanderen.”

“Maar op vlak van welzijn, de wachtlijsten voor mensen met psychische zorgen, het dossier van de fraude met de testing? Op vlak van onderwijs hebben wij niet één, maar vier spoedresoluties ingediend om CO2-meters te vragen voor het onderwijs. Als je dan gaat kijken naar het jojo-beleid op vlak van cultuur waar, blijkbaar onze minister-president het idee heeft dat je een productie op een week kan klaar hebben, om de week erna even nog een week uit te stellen of naar voor te brengen. Hij heeft geen besef hoe het eraan toe gaat. Met alle gevolgen van dien voor wie in die cultuursector werkt.”

“Ook op vlak van klimaat, een week voor de klimaattop in Glasgow moest een extra klimaathoofdstuk in het regeerakkoord geschreven worden. Om dan voor de ogen van de internationale bühne te zeggen dat de ambities van Europa te hoog liggen. Dat heeft internationaal een figuur geslagen die zelf de Russische pers heeft gehaald als zijnde: ‘waar is die Vlaamse regering op aan het remmen?’ Dat doet ons imago als Vlaanderen geen goed.”

“Als je dan een minister-president hebt die continu over excelleren spreekt tegen zijn bevolking en dan rond het klimaatprobleem zegt dat de ondernemingen het wel gaan oplossen, rond stikstof bijna vechtend over de straat rolt en een instructie maakt die door iedereen anders wordt geïnterpreteerd. Dan zit je daar toch met een probleem.”

Jan Jambon is dan misschien het beste cadeau voor de oppositie?

“Ik ben degene naar wie hij in de eerste legislatuur heeft toegesnauwd: ‘Dat gade gij niet bepalen’ toen het ging over de begrotingscijfers. Dat was al een illustratie van de houding waarmee ze naar dat parlement keken. Voor mij is dat ook een illustratie van hoe hij naar de samenleving kijkt. Dat is er niet op verbeterd. We zitten in woelige tijden, waar je sterke stuurlui moet hebben. Politiek is Jambon misschien een cadeau voor de oppositie, maar op maatschappelijk vlak is dit het slechtste wat ons nu kan overkomen.”

Is er één ding in 2021 dat u anders had willen doen?

“Wij zijn na achttien jaar terug in de regering gekomen. Wij hebben heel veel moeten investeren om vanaf dag één mee te zijn met alle dossiers, en het goed laten roderen van die kabinetten. Dat heeft veel van ons gevergd en we zijn heel hard bezig geweest met regeren in plaats van ons extern te profileren.”

“Ik ben er rotsvast van overtuigd dat profileren om te profileren geen goed idee is. Maar het is absoluut mijn overtuiging om na dit jaar de partij ook zichtbaar te maken naast die regering. Als er iets is wat ik anders had willen doen, dan is het dat wel op politiek vlak. Op menselijk vlak zie ik mensen die ik al heel lang ken en heel vaak zie, worstelen met de combinatie van mentaal en fysiek welzijn. Wij hebben een plan voor mentaal welzijn in januari vorig jaar neergelegd, maar daar hebben we samen veel meer aandacht voor nodig. Die impact na een nieuw jaar corona, zeker op jongeren, is immens.”

Die casting, waar heel veel discussie over was, heeft heel lang nagezinderd. Is dat helemaal weg?

“Dat is het nadeel van voorzitter zijn. Het is niet makkelijk om zo’n keuzes te maken. Onze partij doet dat als collectief.”

“Van buitenaf bekeken, is het werk dat we verzet hebben om die partij klaar te krijgen, om naast het regeerwerk ook het partijwerk zichtbaar te krijgen, zeker gebeurd. Maar door corona is het zoveel moeilijker geworden. Je kan niet zomaar events organiseren, we hebben er veel moeten annuleren en onze nieuwjaarsreceptie wordt ook weer uitgesteld. Dat maakt het extra ingewikkeld. Als voorzitter in de frontlinie kan het zwaar worden.”

U doet het wel al lang, dat is toch mentaal ook vermoeiend?

“Bijna acht jaar ben ik voorzitter. Ik ben niet een van die voorzitters die de ambitie heeft om voorzitter voor het leven te zijn. Dat laat ik aan anderen en ik denk dat dat nooit een goed idee is.” (lacht)

“Mijn keuzes zijn altijd ingegeven door mijn privé. Toen ik fractieleider was in de Kamer en in Antwerpen heb ik gezegd dat ik het fractieleiderschap doorgaf in de stad, dat is hoe ik in elkaar zit. Ik ben ook iemand die een sterk verantwoordelijkheidsgevoel heeft, en op het moment dat het moeilijk wordt, vind ik het belangrijk dat we nog samen die verantwoordelijkheid nemen.”

Even vooruitblikken: wat is het belangrijkste dat volgend jaar op het spel staat?

“Het gevoel dat de polarisering dit moment hevig wordt, daar kan je niet omheen. Niet alleen bij ons, maar ook internationaal.”

“Je ziet dat de spanning die daarop zit en de impact van echokamers op sociale media, dat hebben we met Jürgen Conings gezien, dat zien we met Covid ook, hoe dat wind in de zeilen geeft van extremisten.”

“Terechte onrust en onzekerheid worden daardoor uitgebuit, om mensen tegen elkaar op te zetten. Dat is echt iets waar we in 2022 een antwoord op moeten bieden. Ik zie daardoor heel veel jonge mensen afhaken die eigenlijk heel talentrijk zijn en eruit stappen uit dat soort politiek. Heel veel jonge vrouwen en mensen van kleur die extra worden geviseerd op sociale media. Voor hen is dit het niet waard en is de prijs te hoog.”

Waar ziet u dan een oplossing?

“Ik denk dat de oplossing zit in werkelijk knopen doorhakken. Dat is moeilijk, vooruit gaan, op de tanden bijten…”

“Op het moment dat mensen het gevoel hebben dat de wereld een smeltende ijsschots is, waarvan je niet weet naar welke kant ze opgaat, moet je ze houvast geven. Dat is wat Zygmunt Bauman ‘liquid modernity’ noemde. Op zo’n momenten van onzekerheid moet je leiders hebben die perspectief geven, knopen doorhakken, volhouden en een bepaalde richting ingaan.”

De federale ploeg kan zelf toch heel wat sereniteit gebruiken?

“Akkoord.”

“Ik heb geen probleem met ideeën of debatten die botsen, maar als het op de man wordt gespeeld of als je rond elk thema een vuur ontsteekt dat moeilijk te blussen valt…”

“Neem nu het Overlegcomité, daar doet men een opbod om dan te kijken wie het heeft gehaald. Dan draait het niet meer rond het algemeen belang. Mensen hebben dan terecht het gevoel dat het niet meer over hen gaat. Dan hebben ze liever experten die harde dingen zeggen, waar ze niet blij mee zijn, maar wel kunnen plaatsen vanwaar ze komen. Dat vertrouwen ze meer dan de politici bij wie het vaak af te wachten valt hoe de beslissingen eruit komen.”

“De realiteit is morsig en het is moeilijk laveren om goede oplossingen te vinden, maar die barometer, die voorspelbaarheid en dat perspectief moeten we na twee jaar pandemie wel kunnen volgend jaar.”

“Daarnaast is er die boksmatch, in plaats van debatteren rond de inhoud en respectvol van mening te verschillen. Ik denk dat dat een heilloos pad is. Daar wordt het Vlaams Belang alleen maar sterker van.”

Wat mogen we u toewensen volgend jaar?

“(lacht) Oei, daar moet ik altijd even over nadenken. Ik denk heel vaak aan de mensen rond mij en mijn partij.”

“Nu ja, concerten, dat doe ik graag. Vroeger had ik geen geld om naar concerten te gaan. Nu heb ik wel het geld ervoor, maar geen tijd. Als er dan nog eens corona bovenop komt, waarin alle concerten afgeschaft worden, wordt het moeilijk.”

“Maar mijn echtgenoot heeft (op hoop van zegen) The Cure vastgelegd. Laat ons hopen dat we dit jaar tijd hebben om samen een aantal van die concerten te doen.”

“En op een meer persoonlijk vlak, mijn moeder zit al een aantal maanden in Turkije. Het is als partijvoorzitter heel moeilijk om tijd vrij te maken voor familie. Als je moeder dan ook nog eens zo ver zit, is dat een extra uitdaging. Dus hopelijk heb ik in 2022 eens meer tijd om mijn moeder te bezoeken.”

Uw moeder en The Cure in 2022 dus?

“Ja, het is een mooie combinatie. Mijn moeder is ook wel best rebels.”