Het vertrek van Vincent Van Quickenborne als minister van Justitie veroorzaakte niet alleen bij Open Vld een aardbeving, ook binnen Vivaldi was het heel het weekend onstabiel.

• Dat kan op zich niet verwonderen: Binnenlandse Zaken en Justitie zijn in heel veel dossiers zogenaamde ‘tweelingdepartementen’.
  • In 2016 boden zowel minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) als minister van Justitie Koen Geens (cd&v) ook gezamenlijk hun ontslag aan, na de aanslagen in de metro en op Zaventem. Premier Charles Michel (MR) weigerde dat toen. 
  • En nog vroeger, in 1998 in de zaak Dutroux, stapten ministers Johan Vande Lanotte (Vooruit) op Binnenlandse Zaken en Stefaan De Clerck (cd&v) op Justitie samen op.
• Dit weekend kwam de schijnwerper dus onvermijdelijk op Annelies Verlinden (cd&v) te staan, de minister bevoegd voor politie, op Binnenlandse Zaken. Daarbij viel op dat, in tegenstelling tot wat vanuit cd&v meteen werd opgepompt, niet enkel bij de Vlaamse liberalen grote vragen leven over het optreden van de politiediensten, binnen de regering zelf. 
• Zaterdag al dook het bezwarende element op van de ‘Red Notice’ die Interpol in 2022 uitstuurde over Lassoued, vanuit Tunesië. Hoewel daarover dan de defensie klonk van bij Verlinden “dat Tunesië niet op de juiste grond zijn aanhouding vroeg”, omdat het enkel om het in België niet strafbare feit van “ontsnapping” ging, zette het nieuws dat Interpol de man dus wel twee jaar lang geseind had staan, iedereen op scherp binnen Vivaldi: van de felle verdedigingslijn van de regering dat Lassoued “onder de waterlijn opereerde”, en “niet op de radar stond”, bleef maar weinig over. 
• Bovendien wezen gerechtelijke bronnen in de loop van het weekend ook nadrukkelijk naar de politie, en meer bepaald naar het feit dat die wel degelijk het juiste adres van Lassoued hadden. Dat was al sinds 2021 in hun bezit, toen ze bij een controle op een mogelijk schijnhuwelijk de man aantroffen in dezelfde laan in Schaarbeek als zijn initiële adres, maar enkele huizen verder: van dan af wist de politie dus waar hij zich werkelijk bevond.
• De Croo zette tegelijk als premier ook wel wat druk op Verlinden, door haar expliciet in een tweet als enige met naam, naast de kern te noemen, en te stellen dat ze toelichting zou komen geven aan het kernkabinet. In praktijk bleek dat ook zo: Verlinden bracht een tijdslijn mee, die zeer gedetailleerd besproken werd. Niet iedereen rond de tafel was helemaal overtuigd, zo is te horen, maar de rangen werden gesloten. 
• Daarbij speelde cd&v het bijzonder hard: de partijtop liet via Het Nieuwsblad weten dat als Verlinden moest gaan, wel eens heel de regering zou kunnen vallen. Hoog spel, binnen Vivaldi.
• Verlinden liet geen centimeter opening: zij marcheerde voor de start van de kern al naar de pers en liet weten dat er volgens haar weten geen fouten bij de politie waren gemaakt. Daarbij viel ze terug op haar ervaring als advocate: eerder technisch pleitte ze zichzelf vrij, zonder de emotionele en politieke kant lijken te zien, die het ontslag van haar collega Van Quickenborne onvermijdelijk had veroorzaakt.
• Vervolgens kwam de premier laat op de avond, rond 21 uur pas, naar buiten, en hield hij zij aan zij met Verlinden een persconferentie, terwijl de vicepremiers vooraan in de perszaal zaten, met daarop de aankondiging dat Vivaldi alweer meer middelen uittrekt, om een probleem op te lossen. 
• Zo gaat er voortaan meer geld, want meer mensen, naar het Brusselse parket, met vijf extra magistraten én de federale politie in Brussel (hoewel die daar proportioneel al veel meer heeft dan Vlaanderen of Wallonië): ze kregen 50 man meer. En ook de spoorwegpolitie kreeg 25 agenten meer: bevoegd Ecolo-minister van Mobiliteit Georges Gilkinet kon glimmen van trots.
• Daarnaast opvallend: er komt een onderzoek van Comité I en Comité P naar het functioneren van de diensten, en er moet “betere informatie-uitwisseling tussen de Dienst Vreemdelingenzaken, Justitie en politie” komen, aldus De Croo. 

Te verwachten: De vragen zijn niet weg. Het debat schuift weg van migratie, richting de essentie, veiligheid.

• Het was opvallend in de Zevende Dag gisteren, hoe kopstukken van de coalitiepartners met voorbehoud spraken over Verlinden. Groen-voorzitter Nadia Naji maakte daarbij het punt “dat heel de week het foute debat is gevoerd”. Bij de groenen leeft sterke frustratie over hoe de coalitiepartners vrijwel meteen van het debat over veiligheid afweken en het over migratie en meer bepaald de sans papiers wilden hebben. 
• “Criminele illegalen, die Noord-Afrikaanse landen weigeren terug te nemen”, waren de woorden die Van Quickenborne al snel uitsprak, en die hem finaal ook mee de kop kosten, toen bleek dat Tunesië al meer dan een jaar de dader zijn uitlevering wel degelijk had gevraagd.
• Niet alleen bij Groen is er die wil wel, om het toch nog eens deftig over heel het veiligheidsvraagstuk te hebben. De oppositie ruikt bloed, en wil zo snel mogelijk na afgelopen weekend alle antwoorden. En ook Vooruit en PS plaatsten toch voorzichtige steunbetuigingen aan Verlinden.
  • “Tot nu toe, met de informatie die we vandaag hebben, zijn er geen onaanvaardbare of zware fouten gemaakt. Tot nu toe heeft Verlinden het hele vertrouwen van de regering”, zo stelde collega Thomas Dermine namens de PS in de regering.
  • “Ik weet niet wat er deze week nog allemaal op tafel komt (…) Je bent nooit honderd procent zeker. Wat we vandaag weten, is dat de procedures binnen de politie normaal gezien gevolgd zijn”, zo stelde Vooruit-voorzitter Conner Rousseau.
• Meteen werd live in de TV-studio’s ook duidelijk hoe moeilijk enige verstrenging op vlak van de aanpak van sans papiers ligt binnen Vivaldi: want Vooruit zette wel de deur open voor woonstbetredingen, en zelfs nog voor het geld van Ontwikkelingssamenwerking koppelen aan terugnames (“ik heb geen taboes”, stelde Rousseau), maar zowel Naji als Dermine deden beiden potdicht. De twee maatregelen lijken zo dood en begraven, no pasaran voor zowel de groenen als de PS.
• Zo komt de focus, ook politiek, deze week wel helemaal op het falen van de veiligheidsdiensten, wanneer Verlinden en nu ook de nieuwe Van Tigchelt onvermijdelijk terug naar de Kamer moeten, om zich opnieuw te verantwoorden. Daarbij zette Theo Francken (N-VA) opvallend genoeg al Nicole de Moor (cd&v), de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, uit de wind: “Zij is de enige die wél de waarheid sprak”, stelde het Kamerlid van de oppositie. Door Van Quickenborne en Verlinden “voelde hij zich belogen”.  
• Vorige woensdag al kwam de Moor in de Kamer met een tijdslijn, het is nu wachten op een soortgelijke oefening voor Verlinden met de politiediensten, eentje die ze zaterdag in de kern al deed. Bij de oppositie is elk krediet op, zij staan met geslepen messen klaar. 

In detail: Het zal daarbij ongetwijfeld gaan over de vraag of de politie wist waar Lassoued woonde, en of men hem kon oppakken.

• Terwijl Het Nieuwsblad dit weekend het ontslag vroeg van Verlinden, voert die in Het Laatste Nieuws vanmorgen opnieuw een felle verdediging in een “exclusief interview”. 
• Daarbij komt onvermijdelijk het lastige feit boven dat in september 2021 de politie wel degelijk langsgaat bij Lassoued voor een domiciliecontrole: ze zoeken én vinden de man, een paar huizen verder in dezelfde laan in Schaarbeek. Hij wil zijn huwelijk met een Belgische laten erkennen. Bezwarend: want dat staat haaks op de verklaring “dat hij onder de waterlijn zat”, de politie kent vanaf dan zijn adres.
• Verlinden voert daar als verdediging aan:
  • “Ik heb niet gezegd dat wij niet wisten waar hij woonde, alleen dat de Dienst Vreemdelingenzaken geen bekend adres meer van hem had. Het is ook niet omdat de politie een adres van iemand heeft dat zij onmiddellijk kan ingrijpen”, zo zegt ze. 
  • En daarbij de uitleg: “Er is altijd een magistraat die de politie moet opdragen als hij hem wil arresteren. Dat was hier niet het geval: de lokale politie deed gewoon een routinecontrole”.
  • En nog meer: “Het gebeurt vaker dat de politie illegalen aantreft. Wanneer iemand illegaal wordt aangetroffen, wordt hij maximaal 24 uur gearresteerd. De politie belt dan naar de Dienst Vreemdelingenzaken, maar zij hebben amper capaciteit om hen op te vangen. Dus moet de politie hen weer vrijlaten.”
• In die uitleg schiet de oppositie stevige gaten, vanmorgen. Migratiespecialist Maaike De Vreese (N-VA) merkt op: “Als minister van Binnenlandse Zaken zou Verlinden toch het verschil tussen een gerechtelijke en bestuurlijke aanhouding en opvolging moeten kennen. Het was perfect mogelijk om hem wel degelijk bestuurlijk op te pakken, of hem zelfs voor zijn deur op te wachten, omdat we nu eenmaal niet die woonstbetreding hebben. Dan had men hem in een gesloten centrum kunnen steken.”
• Ze gaat verder: “Er waren daarna zoveel gemiste kansen, na dat onderzoek over zijn schijnhuwelijk en het moment dat de politie z’n adres dus kende. In juni 2022, nadat er een tip komt en de lokale taskforce hem bespreekt, ook nadat er een internationale Red Notice van Interpol komt, nadat er een klacht kwam vorige zomer van bedreigingen van een andere Tunesische man: telkens kon men hem dan al gewoon bestuurlijk aanhouden. Dat is de bevoegdheid en de verantwoordelijkheid van de minister van Binnenlandse Zaken en de staatssecretaris voor Asiel en Migratie.”