De Vlaamse coalitie duwt door met het Stikstofdecreet, tegen opnieuw een negatieve evaluatie van de Raad van State in

De Vlaamse Regering wil het stikstofdecreet nog heel graag gestemd krijgen, ondanks een nieuw negatief advies van de Raad van State. Een opvallend gevolg daarbij: de veranderde houding van minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v).

Het was al langer duidelijk geworden dat Jambon I er alles aan zou doen om nog een decreet te stemmen over stikstof, en zo het politiek akkoord in de ploeg te honoreren, maar vooral zo een de facto vergunningenstop verder te vermijden.
Eind december nog sneuvelde een manoeuvre van de centrumrechtse coalitie om het dan al te stemmen, omdat de oppositie nog een nieuw advies aan de Raad van State had gevraagd, nadat die weigerden in spoedprocedure erover te oordelen.
Dat die Raad de Vlaamse regering niet veel politieke cadeaus doet, is ondertussen wel duidelijk. In het nieuwste oordeel is men andermaal zeer hard voor het decreet, dat men duidelijk niet ver genoeg ziet gaan. Kort samengevat wil de Raad eigenlijk dat eerst het stikstofbad wat leegloopt, om aan de Europese normen te voldoen, vooraleer de Vlaamse regering al met een nieuw kader opnieuw vergunningen geeft. Maar de Vlaamse regering ziet dat anders: zij willen helemaal niet de stolp erop.
De Raad heeft het andermaal over een “verlaging van het ambitieniveau”, maar ook de impactscore als ‘geen goede parameter’ om het stikstof te meten: “Dat instrument heeft geen relevantie om zekerheid te verkrijgen dat de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zullen worden aangetast”, zo schrijft men.
En ook de zogenaamde ‘drempels’, waarbij bedrijven vrijgesteld worden als ze onder een bepaalde score zitten, smaakt de Raad niet: in strijd met de Europese Habitatrichtlijn, zeggen ze. Net zo goed zijn er de vergunningen ‘op krediet’, die volgens de Raad strijdig zijn met die Europese regels.

De politieke consequentie: Cd&v strijdt niet langer tegen de nieuwe regels, minister Jo Brouns (cd&v) verdedigt het decreet zelfs.

Dat Tinne Rombouts (cd&v), exponent van de Boerenbond binnen de Vlaamse fractie van cd&v, finaal paste voor het lijsttrekkerschap van haar partij in Antwerpen, was al een teken aan de wand, dat nu bevestigd lijkt te worden. De christendemocraten hebben duidelijk hun koers aangepast over stikstof, en varen nu honderd procent voor een compromis én een decreet. Ook al gaat dat in tegen de Boerenbond.
Die machtige zuil binnen cd&v was nochtans opnieuw niet te spreken over het nieuwe decreet, en de kritiek van de Raad van State. De Boerenbond heeft het over een “wankel kaartenhuisje” en kondigde al aan naar het Grondwettelijk Hof te gaan, tegen het decreet.
Dat is opvallend, omdat heel lang het leek alsof Lode Ceyssens, de baas van de Boerenbond en cd&v-minister van Landbouw Jo Brouns twee handen op één buik waren. Maar Brouns en cd&v hebben zich dus losgemaakt van Ceyssens.
Morgen stemt de ploeg al over het decreet, in het Vlaams Parlement. “Het kader dat nu voorligt, zal morgen een meerderheid vinden”, zo stelde Brouns vanmorgen op Radio 1. Zijn fractie moet dus volgen, inclusief hardliners als Rombouts en Bart Dochy (cd&v).
Daarbij nam Brouns stevig de verdediging van het decreet op zich: “Als je het goed leest, is het een zeer streng advies van de Raad. Maar wat wij doen is ook al zeer streng. De inspanningen zijn heel groot voor iedereen die onderneemt in Vlaanderen; we brengen de stikstofuitstoot terug van 37.000 ton naar 18.000 ton.”
“Maar we kunnen niet meegaan in wat de Raad van State vraagt: als we hen volgen, heb je jaren van stilstand. En je moet kunnen vernieuwen, om vooruit te gaan. Je moet een nieuwe kraker kunnen bouwen, voor de verduurzaming van de energiecluster. je moet een nieuwe stal kunnen bouwen, om betere emissies te bekomen”, zo stelde Brouns.
Dat hij daarbij expliciet de ‘kraker’ vermeldde is geen toeval: het gaat om de nieuwe ethaankraker van Ineos in de Antwerpse haven. Die kreeg al begin dit jaar een vergunning, gebaseerd op een juridisch wankeler ministerieel besluit. Een nieuwe vergunning voor Ineos zal nu volgen, op basis van het stevigere decreet.
Vraag blijft of dat decreet op termijn overeind blijft. De kans is groot dat het Grondwettelijk Hof het toch onderuit haalt, zo is de analyse van de oppositie. “Broddelwerk” en “kaartenhuisjesbeleid”, noemde co-voorzitter Jeremie Vaneeckhout (Groen) het al.
Het kritische advies van de Raad van State is daarbij alvast munitie: daarin vindt het Grondwettelijk Hof doorgaans juridische argumenten om een wet of decreet later te vernietigen. Maar dat is dan een probleem voor de volgende Vlaamse regering.

Ten gronde, de onvermijdelijke vraag: Zijn er niet te veel (kleinere) natuurgebieden in Vlaanderen?

Destijds zijn in deze dichtbevolkte regio een heel pak gebieden als dusdanig in de ruimtelijke ordening afgebakend in Vlaanderen. Maar toen waren de regels in Europa duidelijk minder streng.
Vandaag komen er steeds meer consequenties die verbonden zijn aan het instandhouden van de natuur bij kijken. In verstedelijkte gebieden met intensieve industrialisering in Europa, zoals Vlaanderen en Nederland, botst men dan heel snel op de (juridische) grenzen van wat nog mogelijk is, waardoor zowel de landbouw als de industrie telkens bij vergunningen in de problemen (zullen blijven) komen.
Alles wijst erop dat een volgende Vlaamse regering dat debat fundamenteel zal moeten voeren, of het hele probleem zal nooit echt opgelost raken.