De coöperatieve bank in wording NewB is erin geslaagd 35 miljoen euro op te halen bij ruim 70.000 investeerders. Daar kan het project weer even mee verder. Maar of dat voldoende is om een leefbare bank uit te bouwen, is zeer de vraag.

NewB, het project voor een ethische bank dat sinds 2011 in de steigers staat, is tevreden met het resultaat van de fondsenwervingscampagne. De teller eindigt woensdag rond het maximumbedrag van 35 miljoen euro. Daarmee voldoet NewB aan de voorwaarde om een vergunning als kredietinstelling aan te vragen.

Nu volgt de grootste uitdaging voor voorzitter Bernard Bayot en CEO Tom Olinger: de Nationale Bank en de Europese Centrale Bank ervan overtuigen om NewB daadwerkelijk zo’n vergunning toe te kennen. Als die licentie binnen is, hoopt NewB vanaf mei 2020 te kunnen starten met drie basisproducten voor particulieren: een zichtrekening, een spaarrekening en groene leningen.

Er zijn evenwel grote vraagtekens te plaatsen bij het businessplan.

Probleem 1: achterhaald verdienmodel

NewB wil bankieren op de klassieke manier: spaargeld ophalen en daarmee kredieten verlenen. Alleen staat dat traditionele verdienmodel al enige tijd op losse schroeven door de historisch lage rentestanden en de dieptesprongen naar negatieve rentes. Het wordt voor banken almaar moeilijker om winst te puren uit het spel tussen inkomende en uitgaande rentes.

De meeste banken proberen dat te compenseren door alternatieve inkomstenbronnen te genereren, zoals commissies op beleggingsfondsen of vergoedingen voor bankdiensten. Zulke inkomsten zal ook NewB moeten zien te vinden, wil het uit de rode cijfers geraken.

Probleem 2: geen ‘unique selling proposition’

NewB wil zich gaan profileren zich als een ethische coöperatieve bank. Er bestaat echter al een ethische bank, Triodos. Voor buitenstaanders ligt een samenwerking tussen de twee voor de hand, maar de voorbije jaren was de relatie onderkoeld.

Er zijn ook al verscheidene Belgische banken met een coöperatieve inslag, waaronder grote spelers als KBC, Argenta en Crelan. En dan is er nog Belfius. Als het van een breed front van ngo’s en vakbonden zou afhangen, krijgt die bank in overheidshanden een taak die op het eerste gezicht erg gelijk loopt met die van NewB.

Het valt niet uit te sluiten dat sympathisanten NewB vooral als tweede bank zullen gebruiken.

Probleem 3: te klein

De beperkte schaal van NewB is misschien nog de grootste donderwolk die boven het project hangt. Voldoende schaalgrootte is noodzakelijk om de torenhoge kosten op het vlak van IT en regelgeving aan te kunnen.

Aan de inzameloperatie deden ruim 70.000 particulieren mee. Voor de start telde NewB 52.000 coöperanten. Dat duidt erop dat NewB wellicht kan rekenen op meerdere tienduizenden, en misschien zelfs meer dan 100.000 klanten.

Het bankproject mikt in zijn businessplan op 108.000 geopende zichtrekeningen tegen eind 2024. Dat lijkt misschien veel, maar is voor een bank toch beperkt. Het komt neer op een marktaandeel van 0,69 procent, want er zijn 15,8 miljoen Belgische zichtrekeningen.

Nog een vergelijkingspunt: de spaarbank Argenta telt 1,44 miljoen klanten in België.

Probleem 4: de fintech-trein is al vertrokken

De vier grootbanken in België (BNP Paribas Fortis, KBC, Belfius en ING) zijn al jaren bezig met de technologische ontwikkeling van nieuwe diensten, zoals alles-in-een smartphone-apps met niet-financiële diensten.

Ook niet-financiële spelers, zoals Cake, bereiden in de komende maanden een offensief voor. Experts zijn sceptisch over de mogelijkheden van NewB om iets tegen al dat fintech-geweld te kunnen inbrengen.

Probleem 5: outsider

De grote scepsis in Belgische bankmiddens over NewB heeft ook te maken met een menselijk aspect. De meeste bankiers beschouwen NewB als een ngo-project van buiten de sector.

Die outsider-positie kan NewB zuur opbreken, want steeds vaker bouwen de Belgische banken allianties om gezamenlijk de kosten te drukken, zoals de recente joint venture van vier Belgische banken en Bpost om samen geldautomaten te beheren.

Het bankproject is er ook niet in geslaagd om een gevestigde naam als pakweg Ethias of P&V, verzekeraars met een coöperatieve achtergrond, aan zich te binden. Voor zijn verzekeringsaanbod is NewB in zee gegaan met de in België onbekende Franse verzekeraar Monceau.

Voor NewB is ‘buiten het systeem staan’ ook een principiële kwestie. Het bedrijf zegt in zijn prospectus ‘niet van plan te zijn om beroep te doen op financiële markten om zich te financieren’ en ‘wil geen beroep doen op externe instanties via de interbancaire bankmarkt of via grote financieringen.’