Alle ogen op Petra De Sutter (Groen), vanmorgen in de Kamer. De voogdijminister van Bpost staat vandaag voor een van de moeilijkste momenten in haar politieke carrière: ze moet aantonen dat haar en haar kabinet niets te verwijten valt in heel de storm rond het postbedrijf. Maar uitgerekend vanmorgen deed De Sutter een nieuwe zet: de twee kabinetsmedewerkers die gedetacheerd waren van Bpost, worden van haar kabinet verwijderd en keren terug naar het beursgenoteerde bedrijf. Die beslissing was nodig, omdat steeds meer vragen opdoken over welke rol de twee precies speelden op het kabinet. De naam van Catherine Wijnants dook op in het krantencontract, en ook bij de nieuwe pakjeswet, maar het duo deed vooral ook de onderhandelingen van het nieuwe beheerscontract tussen Bpost en de overheid. Dat werd in 2021 getekend, maar de vraag is nu of ook daar niet te veel betaald werd. Want bronnen die het dossier door en door kennen, wijzen erop dat Bpost een doorslagje kreeg van de 6de beheersovereenkomst op het bord, met drie bijkomende eisen: iets doen aan de CO2-uitstoot, meer toegankelijkheid voor gehandicapten én de digitale koof dichten. Drie projecten, veelal in ‘proefvorm’, die samen Bpost zo’n 2,2 miljoen euro zouden gaan kosten. En toch kreeg het postbedrijf plots wel 25 miljoen euro meer, voor de 7de beheersovereenkomst. Exit het Bpost-duo dus, op het kabinet.

In het nieuws: De Sutter ontslaat vanmorgen vroeg, net voor ze naar de Kamer gaat, de twee Bpost-kabinetards.

De details: Hun positie was onhoudbaar geworden: ze werden steeds meer genoemd in andere dossiers, die ze beheerden vanuit het kabinet, en die allen op gespannen voet leefden met het concept van goed bestuur.

• “Het is geen gezond principe om nog mensen te detacheren van beursgenoteerde bedrijven zoals Bpost en Proximus”, met die begeleidende boodschap probeerde De Sutter vanmorgen vroeg het debat meteen wat te verbreden, en de discussie op te trekken tot “alle beursgenoteerde bedrijven“.
• Op die manier moest een al te expliciete knieval vermeden worden. Maar het beeld blijft, van een minister die vanmorgen nu plots toch blijk geeft van ‘voortschrijdend inzicht’: vorige week nog klonk het dat drie maand geleden door Bpost de zaak was aangekaart, omdat beiden op de payroll van het beursgenoteerde bedrijf stonden. Toen besliste De Sutter wel om voortaan ze zelf te betalen, maar het idee om de band volledig door te snijden was toen nog ver weg.
• Een week later, en met de kritische Kamercommissie voor de deur, blijkt De Sutter tot een ander inzicht te zijn gekomen, wat ze vanmorgen aan de VRT meegaf:
  • “Door de verdachtmakingen kunnen ze niet langer functioneren.”
  • “Alles verliep correct op mijn kabinet, en ik wil dat elke twijfel daarover verdwijnt. Maar ik begrijp de schijn die is ontstaan.”
  • “Om de vooruitgang van onze dossiers niet in het gedrang te laten komen, is er geen andere oplossing.”
  • “De medewerkers bogen zich niet zozeer over dossiers die Bpost zelf aanbelangen, maar eerder over dossiers die met reglementering te maken hadden.”
• Dat De Sutter nu de bocht maakt, heeft alles te maken met verdere druk over de precieze rol die het duo speelde. Niet alleen zijn er de bezwarende Whatsappjes tussen haar eigen kabinetschef Kurt Van Raemdonck en de voormalige CEO van Bpost, Dirk Tirez. Daarbij heeft die eerste het expliciet over Catherine Wijnants, die zich met het krantendossier zou bezig houden. De Sutter ontkent dat in alle talen, maar de Whatsappen zijn op z’n minst vervelend, als tegenbewijs.
• Maar er is veel meer. Want voor zowel de nieuwe postwet als de pakjeswet is er enorme kritiek van andere privéspelers, en de sectorfederatie Febetra, die stellen dat die wetgeving op maat van Bpost wordt geschreven, door het “Bpost-kabinet”. Dat was wel degelijk de opdracht van Wijnants en haar Bpost-collega, op het kabinet.
• Bovendien komt nu ook de nieuwe, 7de beheersovereenkomst zelf in het vizier. Die werd ook door beiden uitgekiend, met Bpost, en in 2021 ondertekend. Daarbij moest Bpost een aantal taken meer gaan doen, in opdracht van De Sutter. Maar bronnen die het dossier door en door kennen van binnen het bedrijf signaleren dat de extra inkomsten, “zo’n 25 miljoen euro meer per jaar dan in de 6de beheersovereenkomst” helemaal niet in verhouding stonden tot de extra kosten, die Bpost moest maken.
• Extra vervelend voor De Sutter was dat Kamerlid Micheal Freilich (N-VA) zich al had vastgebeten in dat dossier. Vanmorgen in Het Nieuwsblad haalt hij hard uit:
  • “Die beheersovereenkomst koste al jaren 100 miljoen en nu is het plots 125 miljoen euro, terwijl het toch niet wezenlijk veel verschilt met het vorige?”
  • “De minister schermt wel met het toegankelijker maken van postkantoren, het dichten van de digitale kloof en een verlaging van de CO₂-uitstoot, maar dat kost samen nauwelijks 2 miljoen euro per jaar.”
  • “Dan kom je nog aan 23 miljoen euro per jaar meer dan anders, of 115 miljoen extra deze regeerperiode. Dat is toch een holdup bij klaarlichte dag?”
  • “Die medewerkers op het kabinet die door Bpost worden betaald, hebben dus goed werk geleverd. Voor Bpost welteverstaan, en niet voor het algemeen belang.”
• Daarnaast doken er opnieuw verhalen op over hoe hard de lobbying ging, vanuit Bpost. Daar had men zo bijvoorbeeld een hele cel, met codenaam “SoPlaFi-project”, (de verkorting van ‘social level playing field’) dat expliciet werkte op de beïnvloeding nieuwe postwet, die het de privéconcurrentie lastig moest maken.
• “Dat draaide op volle toeren. Bijna dagelijks was er contact tussen François Dorrekens, de ‘Public Affairs’-baas van Bpost en nauw samenwerkend met Audrey Hanard, de voorzitter van de raad van bestuur, en Catherine Wijnants, die gedetacheerd was vanuit Bpost en werkte op de beheersovereenkomst”, zegt Michael Freilich (N-VA).

Nog een lastige vraag: Hoe diep en ver zat consultant McKinsey binnen bij Bpost, zonder dat het wettelijk geregeld was?

• Het consultancybureau McKinsey heeft bij Bpost jarenlang grote contracten binnengehaald zonder dat concurrerende kantoren een tegenofferte konden doen. Dat schrijft De Tijd vanmorgen en wordt expliciet erkend door Bpost.
• Echt nieuw is het niet, maar met heel het Bpost-schandaal komt het nu boven drijven: het Rekenhof had al jaren vragen bij de praktijk waarbij taken onderhands werden toegewezen, tegen de wet op de overheidsopdrachten in.
• Bpost zelf erkent dat tot 2018 niet alles correct liep en dat het Rekenhof in 2018 en 2019 bedenkingen had bij de toewijzing van consultancy-opdrachten, maar zegt dat de interne procedure sinds begin 2022 “volgens de geest van de wet” is bijgesteld. Concreet kunnen verschillende consultancybedrijven nu concurreren bij een nieuwe opdracht. Maar een aanbestedingsprocedure volgens het boekje is er nog steeds niet.
• Onvermijdelijk komen er zo wel weer veel vragen boven: hoe is het mogelijk dat Bpost jarenlang de wettelijke regels aan zijn laars kon lappen? Wie hield dat systeem intern in stand, en waarom kwam de toezichthoudende raad van bestuur niet tussen? De zaak lijkt uit te draaien op een rondje zwartepieten tussen de raad van bestuur geleid door voorziter Audrey Hanard, en het directiecomité, met tot voor kort CEO Dirk Tirez aan het roer.
• Extra bezwarend is daarbij dat het consultancybureau bij Bpost de mechanismen heeft uitgedokterd om het maximale uit overheidscontracten te halen, waardoor de staat, en dus de belastingbetaler, wellicht te veel betaalde voor sommige diensten.
• Onder meer Audrey Hanard en topdirecteur Henri de Romrée waren eerder aan de slag bij het gereputeerde adviesbureau. En ook Benoit Dewaele, de CEO van AMP (Ubiway), is een McKinsey-boy. Critici vragen zich af of ze niet te dicht bij hun ex-werkgever staan.

De essentie: De Sutter moet hopen dat de twee Bpost-gedetacheerden slachtofferen nu volstaat, om zelf te overleven.

• Door een paar uren voor de vragen in de Kamer nu al een offer te doen, en meteen ook voor te stellen niet meer te detacheren vanuit beursgenoteerde bedrijven, neemt De Sutter de angel een stuk uit de discussie. Zij komt wel beschadigd uit het geheel, maar is normaal gezien communicatief sterk genoeg om voor zichzelf en haar kabinet met een overtuigende boodschap te komen, en de commissie deze morgen te overleven.
• Daarbij wil ze meteen een plan aankondigen om verder grote schoonmaak te houden in het hele Bpost-dossier.
• Maar daarmee zijn de grote vragen niet zomaar weg. Vanuit de oppositie houden zowel N-VA als Vlaams Belang zich klaar om de minister fel het vuur aan de schenen te leggen. Belangrijker is de houding van de meerderheid. Want ook daar zijn wel een pak vragen over wat er allemaal gaande is, bij het overheidsbedrijf.
• De focus ligt daarbij niet zozeer op De Sutter, maar wel op het bredere verhaal: wat hebben bijvoorbeeld de oud-topmensen zoals Dirk Tirez en Jean Muls te vertellen? “Het zou nuttig zijn om die mensen toch eens te horen ook, om een en ander te duiden?”, zo is bij een voorzitter in de meerderheid te horen.
• Zeker bij Open Vld zijn er toch wel grote vragen over het verhaal dat Tirez voorstelde om eindelijk een sanering bij het personeel door te voeren, en het bedrijf meer te gaan organiseren zoals PostNL, het geprivatiseerde Nederlandse postbedrijf. Dat doet het in een soortgelijke markt met meer dan 7.000 man personeel minder. Het waren de PS en voorzitster Audrey Hanard, die zich daar expliciet tegen gekant hebben, wat hem uiteindelijk z’n kop kostte, zo luidt de versie die in kringen rond Tirez wordt verteld.
• Bij de liberalen is de kritiek dan ook snoeihard: “Hanard handelt tegen de belangen in van de staat, met name de aandeelhouder, en tegen de belangen van het bedrijf zélf, dat zich wilde voorbereiden op de toekomst… En dat louter omwille van de PS en de FGTB-leden. Dat is toch hallucinant.” De goesting is groot om straks haar rol toch eens ferm uit te spitten, wanneer Hanard volgende week naar de Kamer komt.
• Alleen: één man zit niet op de kritische blauwe lijn, de premier zelf. Alexander De Croo (Open Vld) kent, vanuit zijn eigen verleden als minister van Overheidsbedrijven, door en door het dossier. En op zijn kabinet tekende adviseur Alexis Vandeginste, gedetacheerd en doorbetaald vanuit Bpost, mee het beleid uit. Daar nu hard invliegen, zou vervelend kunnen zijn voor de eerste minister.

The Big Picture: Privatiseren of niet?

• Bij zowel Open Vld als MR klinkt tegelijk wel steeds luider dat er maar één oplossing is: het op termijn volledig privatiseren van Bpost. Ook de premier zit op die lijn. Maar dat zou de liberalen dan wel op ramkoers zetten met PS en de groenen. Die zijn niet van plan om in zo’n scenario’s mee te stappen, iets wat De Sutter eerder in de legislatuur niet volledig uitsloot, op termijn.
• Het aandeel van de overheid verhuist hoe dan ook eind 2024 al helemaal naar de FPIM, de federale investeringsmaatschappij: zo komt het iets “losser” van de overheid te staan. Dat is al eerder beslist. “Maar verder dan dat zal het niet gaan, deze legislatuur. Het hele dossier verkast hoe dan ook voor de essentiële vraag weer naar de volgende regering”, zo stelt een meerderheidsbron.
• Ondertussen roeren de vakbonden zich. “Als de financiële schade van de malversaties ook maar op één of andere manier wordt verhaald op het personeel, dan is het syndicale oorlog“, zo verklaarde Geert Cools van het ACOD gisteren op Terzake.
• Dat kan tellen als dreigement, want de kans dat er Europese boetes komen, die in de tientallen miljoenen euro’s lopen, is niet gering. Hoe een Bpost in de huidige vorm en met de huidige kostenstructuur dan verder kan, zonder sanering, is voor iedereen toch een vraag. Maar het zegt iets over de druk, die er is vanuit de socialistische vakbond op de PS.
• Vanuit het ACOD wijst men vooral ex-CEO Tirez met de vinger: “Mensen waarvan de rancune zo hoog is dat ze het bedrijf compleet beschadigen, zitten achter deze storm. Die lekken storen mij”, zo stelde Cools. “Wij stellen 25.000 mensen te werk, dat is toch niet min. Als dat door malversaties op de helling komt, dat kan toch niet? Als het de bedoeling is om te privatiseren, dan komen mijn haren recht te staan.”

Genoteerd: Minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) moet uitleggen waarom hij een gedetacheerde medewerker heeft van Skeyes, die tegelijk met Skeyes een beheersovereenkomst onderhandelde.

• Terwijl De Sutter gedetacheerde kabinetards uit beursgenoteerde bedrijven wil verbieden, blijft de sneeuwbal wel rollen. Want ook op andere kabinetten lopen zo’n gedetacheerden rond, waarbij belangenverstrengeling om de hoek schuilt. La Libre maakte bekend dat ook op het kabinet van Georges Gilkinet iemand werkzaam is die op de payroll staat van een ander overheidsbedrijf: Skeyes. Eerder was er al sprake van een pak gedetacheerden vanuit de NMBS.
• Maar voor M.D., een voormalige directeur-generaal van Belgocontrol, ondertussen omgedoopt tot Skeyes, ligt het moeilijker. Skeyes is het bedrijf belast met de luchtverkeerleiding op Belgisch luchthavens. Al in 2014 werd M.D. gedetacheerd naar het kabinet van toenmalig minister van Mobiliteit François Bellot (MR), maar hij bleef er zitten toen de nieuwe minister in 2020 introk in de Financietoren. Op het kabinet is hij het hoofd van de Air Cell, en is hij betrokken bij alle luchtvaartdossiers. Daar staan een mooi loon, bedrijfswagen en eindejaarspremies tegenover, betaald door Skeyes, en bijkomend nog een kabinetspremie, die uit de portefeuille van de federale overheid wordt betaald.
• De expert staat vermeld in de notulen van drie vergaderingen, waarin wijzigingen in het lopende beheerscontract tussen de Staat en Skeyes werden besproken. Meer zelfs, tijdens de meeting waar de vergoedingen en financieringsmethode van het bedrijf aan bod kwamen was M.D. de enige vertegenwoordiger van Gilkinets kabinet. Diens woordvoerder ontkent wel dat er daadwerkelijk sprake is van belangenverstrengeling. Wel worden de onderhandelingen met Skeyes nu door een andere medewerker gevoerd.
• Net als voor De Sutter is dit een heel lastige zaak voor Gilkinet: zijn partij Ecolo probeert de breuk te maken met de ‘klassieke politiek’ en wil daarbij “witter dan wit wassen”. Dat nu blijkt dat een oud-medewerker van voorganger Bellot in een luchtvaartdossier gewoon alle zaken beheert, is een flinke deuk voor zijn imago. En dat hij daarbij als enige vertegenwoordiger van het kabinet ook nog eens de beheersovereenkomst ging bespreken, maakt het helemaal pijnlijk.

Ook bekeken: Georges-Louis Bouchez (MR) gaat geen goede herinneringen overhouden aan Vlaamse reality TV.

• “Wacht maar op de volgende uitzending”, zo had Bouchez vorige week iedereen nog gewaarschuwd, waarbij hij nog eens hard uithaalde naar de “voorspelbare reactie van sommige journalisten”. Zowat alle tv-kenners hadden dus een comeback voorspeld voor de tweede aflevering van ‘Special Forces’, een programma op VTM waarbij BV’s een opleiding van vijf dagen krijgen om zogezegd bij de elitetroepen aan de slag te gaan. Dat is en blijft reality TV: een format dat echt lijkt, maar uiteraard televisie blijft.
• Alleen, van een comeback of redemptie was geen sprake. Want al in de eerste aflevering was hij ongenadig door de mand gevallen, als zijnde “helemaal geen team speler”. Hij wandelde achteraan de groep en hield iedereen op, hij weigerde BV Koen Wauters te helpen, toen die loodzware jerrycans moest dragen, en bij groepsoefeningen probeerde hij vals te spelen, waarna de instructeurs zijn bijdrage afkeurden.
• Het gevolg was een verbale afstraffing van die instructeurs, zelf ex-militairen. “Je bent dood gewicht voor de groep, voor het geheel, je draagt niets bij”. In de Wetstraat doken hier en daar wel stemmen op die, op basis van eigen ervaring, met die analyse konden instemmen.
• In aflevering twee ging het alleen maar van kwaad naar erger. Bouchez slaagde er niet in om een ‘catcrawl’ te doen, met een touw naar boven kruipen. En ook een groepsloop mislukte, door de MR-voorzitter, die achterbleef. En zelfs de strafoefening die daardoor volgde, werd extra zwaar doordat Bouchez weer faalde. Vervolgens: een jeep duwen. Bouchez kon het niet, en ging dan maar achter het stuur zitten. Ook de daaropvolgende taak mislukte, omdat Bouchez weer achterbleef. Vervolgens stapte Bouchez dan maar zelf uit het programma.
• “Ik wilde nog doorgaan maar als de groep altijd door mijn toedoen wordt gestraft, maak ik het hen onmogelijk. Ik wilde niet dat ze nog gesanctioneerd werden. Ik kon het niet meer aan dat de groep leed door mij”, zo vertelde hij aan Het Nieuwsblad.  “Ik nam mijn verantwoordelijkheid en stopte, zodat de groep correct kon functioneren.”
• Bouchez schermt zelf altijd met z’n enorme populariteit in Vlaanderen, “waar hij makkelijk een lijst zou kunnen indienen en 10 procent halen”. Of dat echt het geval is, is maar de vraag. Maar zijn passage op VTM gaf niet bepaald de springplank om zijn populariteit verder uit te breiden.