Steeds meer kunstschatten zijn in het bezit van de superrijken en liggen veilig opgeborgen in gigantische opslagfaciliteiten, waardoor hun eigenaars minder belastingen hoeven te betalen, schrijft The Economist.

’s Werelds rijksten investeren in toenemende mate in peperdure kunstobjecten, juwelen en andere schatten en parkeren ze vervolgens in ‘freeports’ of ‘vrijhavens’, zoals de Luxembourg Freeport nabij Findel Airport, die binnenkort de deuren opent.

Freeports bieden hun klanten veilige opslag, privacy en significante belastingvoordelen. Dat laatste omdat de locatie nabij luchthavens ervoor zorgt dat de dure opgeslagen goederen in theorie in transit zijn. Niettegenstaande deze technische definitie bieden de freeports steeds vaker een permanente thuis voor de geaccumuleerde rijkdom van de elite.

Niemand kan precies zeggen hoeveel luxegoederen in freeports opgeslagen liggen vanwege vertrouwelijkheidsclausules. Volgens experts zou de totale waarde in de honderden miljarden lopen en bovendien almaar stijgen.

Vrijhavens bestaan al erg lang, maar pas in de voorbije tientallen jaren zijn ze zich beginnen toeleggen op de rijkste segmenten van de samenleving. De belangrijkste factoren zijn de hardere aanpak van belastingparadijzen en de toenemende populariteit van investeringen in kunst en andere waardevolle objecten. Die laatste trend is volgens The Economist dan weer aan de volgende zaken te wijten:

? Het groeiend wantrouwen in traditionele financiële activa.

? De zeer goede return op verzamelobjecten in afgelopen jaren.

? Het aanzwellen van de groep van globale ultrarijken.

De meest voorkomende objecten in freeports zijn schilderijen, dure wijn, honderden tonnen aan edelmetalen, tapijten en luxewagens. Opslagvergoedingen variëren van ongeveer 1.000 dollar per jaar voor een schilderij tot 5 à 12.000 dollar voor een kleine kamer vol objecten.

Zwitserland is de pionier van de luxe-freeport en huist een half dozijn zulke faciliteiten. Luxemburg en Monaco hebben er ook één, de freeport die in 2010 in Singapore opende is al bijna helemaal bezet en Beijing plant momenteel de grootste freeport ter wereld voor kunstobjecten.

Naast ultra-secure veiligheidssystemen hechten deze faciliteiten ook veel belang aan stijl. “Dit zijn plaatsen waar onze klanten gezien willen worden en ze zijn het beste alternatief voor een eigen museum,” aldus David Arendt, directeur van Luxemburg Freeport. De rijken gebruiken deze plaatsen dan ook steeds meer als plekken om te netwerken en objecten te ruilen.

Het grootste probleem voor cliënten is hun objecten verzekerd krijgen. Vuur, diefstal en vliegtuigcrashes staan bovenaan de lijst van gevaren en sommige managers van freeports zijn dan ook begonnen met het aanbieden van ondergrondse opslag in kluizen en in ex-militaire bunkers – al kunnen ze met die laatste niet zoveel belastingvoordelen bieden als gewone freeports.

Die voordelen kunnen erg significant zijn omdat men via het gebruik van een freeport geen douanerechten, belastingen of btw hoeft te betalen. Volgens Alain Vandeborre, oprichter van freeports in Azië, kan de gemiddelde klant in Beijing op geheel legale wijze een besparing van 34% realiseren.

Voor landen als Singapore en Zwitserland passen de freeports perfect in hun nationaal imago als financieel centrum en favoriete woonplek van de rijken. Ook andere landen putten voordeel uit de speciale regelingen waarbij kunstobjecten de freeport in bepaalde gevallen gratis mogen verlaten, wat veel verzamelaars aanmoedigt om ze tijdelijk uit te lenen aan lokale musea.

Uiteraard maken ook belastingontduikers en criminelen gebruik van de faciliteiten om hun onwettig vergaarde winsten veilig te stellen in kunstvorm. Een Europees agent voor ‘financiële intelligentie’ noemt vrijhandelszones en vooral freeports dan ook “een unieke bedreiging die witwasoperaties en financiering van terrorisme faciliteert omdat er geen of zeer weinig administratief toezicht is.”

In de jaren 1990 vond men honderden geplunderde Italiaanse objecten in een Zwitsers warenhuis, in 2003 ontdekte men gestolen Egyptische schatten in Genève en drie jaar geleden ook een buitgemaakte Romeinse sarcofaag. De Zwitserse overheid werd vervolgens onder druk gezet om nieuwe wetten goed te keuren waardoor managers nu inventarissen moeten bijhouden die de overheid kan inkijken.

Freeporters beweren echter dat de meeste gebruikers de wet respecteren en dat er niets mis is met het verlangen naar veilige en discrete opslag. Zolang de staat niet ingrijpt met dramatische nieuwe reguleringen, is het dan ook waarschijnlijk dat de groeiende groep van globale superrijken steeds meer kunstschatten en andere fabelachtige rijkdom in deze hyperwarenhuizen zal onderbrengen.

[PICTURE|sitelpic|90×110]