Het lijkt wel een verhaal à la Asterix: “Alle gebied in en rond de Donau is verdeeld tussen Servië en Kroatië, maar één stukje land biedt dapper weerstand: Liberland”. Nog nooit van gehoord? Dat mag niet verbazen: Liberland is namelijk het volgende hoofdstuk in de reeks “micronaties”: staten die ofwel klein in oppervlakte zijn, ofwel louter virtueel. Eén ding verbindt hen: ze worden niet erkend door andere erkende landen.
Na het uiteenvallen van Joegoslavië ontstonden een hele hoop nieuwe landen. Enkelen groeiden uit tot Balkan-grootheden, anderen vechten de dag van vandaag nog hard voor hun onafhankelijkheid (bijvoorbeeld Kosovo). Daarnaast zijn er ook landen die nog niet erkend zijn door anderen. Eén daarvan is Liberland, een micronatie gelegen in een meander van de Donau.
Het was de Tsjechische politicus en activist Vít Jedlička die op 13 april 2015 zijn vlag plantte in een zeven kilometer groot perceel, in het overstromingsgebied langs de Donau. Het gebied was, tot voor de stichting van Liberland, terra nullius, oftewel niemandsland. Dat heeft alles te maken met het voortdurende grensdispuut tussen Kroatië en Servië.
De grens
Sinds het ontstaan van beide landen heerst er namelijk discussie over waar de grens exact ligt. Zo wil Servië dat die in het midden van de Donau ligt. Kroatië zweert echter bij de stroming van de Donau in de 19e eeuw: door het meanderen van de rivier heeft deze in de loop der eeuwen een andere bedding aangenomen. Hierdoor is die echter een beetje opgeschoven naar Kroatië. Als de 19e-eeuwse grenzen worden gehanteerd, heeft Kroatië dus een beetje meer land.
Liberland, dat door het overstromen van de rivier soms helemaal onder water komt te staan, werd echter door geen van beide landen geclaimed. Reden genoeg voor Jedlička om er dan maar zijn eigen constitutionele republiek te stichten, met elementen van een directe democratie. Het land kent een president, Jedlička himself, en een regering. Liberland bestaat echter bijna uitsluitend op papier, internet en in de media.
De Tsjech en zijn volgelingen krijgen namelijk geen toegang tot het grondgebied. De Kroatische politie verhindert iedereen die het gebied wil betreden; Vít Jedlička en zijn tolk werden zelfs verschillende keren gearresteerd. Ook journalisten uit verschillende landen, waaronder Ierland, Servië en de VS, werd de toegang ontzegd. Hierop vestigden de president en enkele van zijn onderdanen zich maar in de dorpen rond Liberland.
Merit-coin
Naast de grondgebied-kwestie heeft Jedlička zijn land echter al goed uitgebouwd. Hij heeft een grondwet, vlag, regering, eigen politieke standpunten en… een eigen nationale munteenheid. Als nationale munt koos Liberland niet voor een fysieke munt, maar werd beslist om een eigen cryptomunt te gebruiken: de Liberland merit, die de waarde van de dollar volgt. Liberland maakte bekend dat de munt zou geënt worden op het Bitcoin Cash-systeem en te verhandelen is via cryptobeurs Altilly. Ook zou de merit worden beperkt tot 700 miljoen exemplaren: 100 per vierkante meter oppervlakte dat het land kent.
Anno 2021 is er echter weinig te bespeuren van de cryptomunt. Cryptobeurs Altilly bestaat niet meer, en de munt lijkt ook niet verhandelbaar via andere cryptobeurzen. Ook op de website van Liberland is, buiten de vermelding van nationale munt, weinig terug te vinden over de merit. Wel kan je via crypto doneren aan Liberland: het aanvaardt Bitcoin (BTC), Bitcoin Cash (BCH), Ether (ETH) en Pirate Chain (ARRR), een van de meest anonieme crypto’s op de markt.
Naast cryptomunten lijkt Liberland echter met een hele hoop louche zaakjes bezig te zijn. Dit werd ook al aangehaald door Nicholas de Mersch d’Oyenberghe, de Groothertog van micronatie Flandrensis, die eigenlijk weinig te maken wou hebben met Liberland. Als je er deze blogpost over leest, zou je hem gelijk gaan geven.
Misbruik van status ‘land’
Jedlička heeft grote plannen met zijn land, maar om grote plannen te realiseren heb je uiteraard geld nodig. Eén van de inkomsten bestaat uit het misbruiken van vluchtelingen. Sinds de stichting van Liberland heeft het land op sociale media veel aanhang in landen als Pakistan, Egypte, Syrië en Afghanistan. Net zoals bij Flandrensis het geval was, gaat het hier om mensen die hun land willen ontvluchten, maar niet beseffen dat een paspoort van Liberland niet de oplossing is. Dat staatsburgerschap bestaat enkel op papier, en heeft geen enkele legitieme basis voor toegang tot andere landen, of huisvesting op het eigen grondgebied.
Dit leidde tot een ware migrantenstroom naar Liberland. Of toch, naar de website en de staatskas: de micronatie telt ondertussen meer dan 400.000 inwoners, die daar vaak 10.000 dollar voor moesten betalen. De overgrote meerderheid komt uit landen in de Maghreb en het Midden-Oosten. De situatie is zo erg geworden dat het Egyptisch ministerie van Buitenlandse Zaken burgers moet afraden van naar Liberland te reizen. Ook de Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken schreef al een verklaring over Jedlička: “Mr. Jedlička is, net zoals elke burger die op Kroatisch of Servisch grondgebied verblijft, verplicht de lokale wetten te volgen. De Tsjechische republiek vindt zijn activiteiten dan ook ongepast en schadelijk.”
Maar hier blijft het niet bij. Om zijn eigen land er legitiemer te doen uitzien, bedachten Jedlička en zijn activisten allerhande trucjes. Zo richtte het een voetbalbond op, dat meteen lidmaatschap aanvroeg bij de FIFA, en een eigen afdeling van het Rode Kruis op, die enkel bestaat op foto’s. Kortom, weinig propere zaakjes.
(jvdh)