Hoewel Vladimir Poetin erin geslaagd is om de opstand van de huurlingengroep Wagner te bezweren en zo een aanval op Moskou af te wenden, is er gedeeltelijk schade aangericht. De Russische dictator bevindt zich in een zwakke positie en niet alles is hersteld.

De essentie: Het was een bijzonder moeilijk weekend voor Rusland en haar leiders, omdat de huurlingengroep Wagner, geleid door Jevgeni Prigozjin, besloot zich tegen het Kremlin te keren en Moskou in te nemen. Een meer dan ernstige bedreiging voor de Russische dictator, die eindigde met een overeenkomst ten gunste van Prigozjin, waardoor de situatie in Rusland niet verder ontaardde.

Verstomming

Voor veel insiders was de staatsgreep van het Wagner-leger slechts een kwestie van tijd. Ze waren verbaasd dat het Kremlin hun waarschuwingen zo lang had genegeerd. Toch was de dreiging duidelijk.

• Een gebrek aan bedachtzaamheid- toegeschreven aan Poetin – waardoor de Wagner-groep zich zonder al te veel moeite, met een voorsprong, tegen de Russische regering kon keren. Het dwong de Russische autoriteiten om tanks en verdedigingstroepen in te zetten om de huurlingen af te weren.
  • Poetin had er vertrouwen in dat hij de ambities van een man die ooit deel had uitgemaakt van zijn inner circle in goede banen kon leiden. Maar naarmate de oorlog voortsleepte, werd de reikwijdte van Prigozjin groter en sprak zijn retoriek steeds meer gedesillusioneerde Russen aan.
  • Deze groeiende invloed – geholpen door het Kremlin – was reden tot zorg, maar de Russische dictator nam de waarschuwingen niet serieus.
• Een situatie die twijfels over het leiderschap van Poetin aanwakkert, die anders ondenkbaar zouden zijn geweest.

“Een enorme vernedering”

Nadat Poetin had gezworen om Jevgeni Prigozjin te straffen voor verraad, heeft hij nu besloten om een minnelijke schikking te treffen voor hem en zijn mannen. Aan het einde van de eerste couppoging in Rusland sinds drie decennia werden beloften gedaan ten gunste van Wagner.

Maar terwijl Poetin de schade heeft weten te beperken door een doorbraak naar Moskou te voorkomen die ernstige gevolgen voor hem had kunnen hebben, heeft deze opstand van de huurlingen van Wagner in feite al veel schade aangericht.

• De opstand onthulde diepe gebreken in het hart van het regime van Poetin, deed twijfels rijzen over hoe verstandig de invasie in Oekraïne was en deed het schrikbeeld rijzen van een ineenstorting van de staat als de onrust zou aanhouden, zo vertelden mensen dicht bij het Kremlin aan de Financial Times.
• Op dit punt betekent het bereikte akkoord volgens Amerikaanse en Europese functionarissen niet het einde van de spanningen.
  • Poetin en Rusland zullen volgens Europese inlichtingendiensten waarschijnlijk verzwakt uit deze crisis komen. En deze opstand zal worden gezien als een persoonlijke mislukking voor de Russische dictator.

“Dit is de grootste publieke mislukking in de hele politieke carrière van Poetin (…) De muiterij van Prigozjin laat zien hoe kwetsbaar het Russische politieke systeem eigenlijk is”.

Ekaterina Schulmann, een Russische politicologe die momenteel in Berlijn woont

• Vladimir Poetin is al meer dan 20 jaar aan de macht en is erin geslaagd om te ontsnappen aan bedreigingen uit het verleden, publieke protesten tegen zijn gezag, economische crises en druk uit het buitenland.
• Voorlopig zijn er geen tekenen dat zijn gezag in twijfel wordt getrokken, maar nu het Kremlin zich opmaakt voor de volgende verkiezingen in 2024, kan deze opstand zijn politieke onoverwinnelijkheid in twijfel trekken.

Genoeg om het tij van de oorlog te keren?

Oekraïne heeft duidelijk genoten van de chaos die de Wagner Group in Rusland heeft veroorzaakt. Het heeft hiervan geprofiteerd om terrein terug te winnen, vooral rond Bachmoet, maar ook in het zuiden van het land.

• Deze bijna persoonlijke aanval op Poetin zou echt een keerpunt in de oorlog kunnen betekenen.
• Dit zou de bondgenoten van Kyiv kunnen versterken, die oproepen tot een krachtiger reactie op de Russische agressie, en in het bijzonder op Poetin.

Tenzij: anderen vrezen dat Poetin door deze gebeurtenis nog onvoorspelbaarder zal worden en zijn imago als sterke leider zal willen versterken, net als de extremisten.

Hoe nu verder? Ondanks het bereikte akkoord zal de gewapende coup van de Wagner Group de Russische leiders waarschijnlijk nog wel een tijdje bezighouden – en sommigen zijn niet blij dat de huurlingen er zo gemakkelijk vanaf zijn gekomen.

(nd)