De hoge inflatie, en het samenspel van de automatisch index én de loonnormwet, betekenen dat het sociaal overleg helemaal vastloopt. Helemaal zoals verwacht raakte de ‘Groep van Tien’, waar vakbonden en werkgevers elkaar ontmoeten voor zo’n overleg, echt nergens. Gisterenavond sprong de zaak af: wel erg symbolisch aan de vooravond van de grote staking, die morgen grote delen van het land zal verlammen.

Opvallend is dat daarbij ook over de Welvaartsenveloppe, de extra marge voor pensioenen en uitkeringen, geen akkoord is gemaakt. De werkgevers wilden niet, zij kozen voor ‘samen uit, samen thuis’ over die enveloppe én de lonen.

Het draait daarbij altijd rond hetzelfde: door de automatische indexering van de lonen zitten Belgische bedrijven met een sterke stijging van hun loonkost, veel meer dan de buurlanden. En destijds werd in ’96 door Jean-Luc Dehaene (cd&v) die fameuze loonnormwet ingevoerd, waardoor de lonen gelijke tred moeten houden met de belangrijkste handelspartners, de buurlanden.

• Met de huidige inflatie, en de tragere evolutie van de loonstijging in de buurlanden, betekent dat dat er geen enkele extra marge meer is. Integendeel, de cijfers van de Centrale Economische Raad geven aan dat de marge vandaag min 5,9 procent is. Met andere woorden, we hebben geen overschot, maar bijna 6 procent nog in te halen.
• Dat betekent een heel lastig scenario voor de vakbonden. Een groot IPA, of interprofessioneel akkoord, zal in 2023 dan nul marge geven. Maar de kans is meteen erg groot dat ook in 2025 er geen enkele marge zal zijn. Dat idee wordt compleet afgewezen door de grote vakbonden, die wijzen op de stijgende winstmarges van de grote bedrijven.
• De vakbonden blijven zich daarbij fel verzetten tegen de aanpassingen die de vorige Zweedse regering deed aan de wet van ’96. Onder meer een reeks lastenverlagingen voor de bedrijven zitten daar niet bij, plus ook wordt geen rekening gehouden met de hogere productiviteit in België. En, vooral: het is dwingend voor alle sectoren, ook diegenen waar men zelfs wil loonopslag geven.

Ze willen de wet dus weer aanpassen, en daarvoor werd nu al een hele reeks betogingen en stakingen georganiseerd. Morgen de volgende dus.

• De grote havens van Antwerpen en Zeebrugge gaan helemaal plat.
• Het spoor staakt, al zal er wel minimale dienstverlening zijn. Vooral in Wallonië zal er veel hinder zijn.
• Ook De Lijn en de MIVB staken.
• Grote delen van het onderwijs, zeker het Gemeenschapsonderwijs, gaan dicht.
• Op Zaventem verwacht men veel hinder: 55 procent van alle vluchten zijn al geschrapt.
• In tal van bedrijven zal ook gestaakt worden.

Voor Vivaldi betekent het mislukken van de Groep van Tien concreet dat het dossier weer op hun bord komt. Premier Alexander De Croo (Open Vld) probeert daarbij een soort gewapende vrede te bewaren: enerzijds wordt er niet geraakt aan de index, anderzijds niet aan die loonnormwet. Daarvan worden vakbonden niet gelukkig, maar ook de werkgevers niet. Vivaldi overleeft wel zo, op die manier.

Plus er zijn wat achterpoortjes, voor minister van Werk en PS-kopstuk Pierre-Yves Dermagne, om de pijn wat te verlichten. Zo kan hij via omzendbrieven een paar eenmalige premies toelaten, om zo toch de koopkracht wat extra te verhogen. Die techniek was in corona-tijden handig, het is de vraag of ze stand houdt in een heel andere context, namelijk die van een nakende recessie.

Daarbij ook wel een vervelende zaak voor Vivaldi: hun beloofde energiepremie voor de middenklasse is nog altijd niet klaar. Ze komt er dus niet in november, door “technische problemen bij de energieleveranciers”. Het gaat om een premie van bijna 200 euro. Die zal in december nu dubbel op de energiefactuur komen.