De Zuid-Afrikaanse metropool Kaapstad heeft op het nippertje een dramatisch watertekort vermijden, maar de mensheid heeft daarbij wel een mogelijk beeld over de toekomst voor ogen gekregen. Na een aanhoudende periode van droogte werd gevreesd dat Kaapstad in juli dit jaar zonder water zou vallen, maar die crisis kon door een strikt overheidsbeheer en een lang verhoopte regenval worden afgewenteld.

Wetenschappers waarschuwen echter dat de mensheid ermee rekening zal moeten houden de volgende decennia over de hele planeet met dergelijke problemen te moeten afrekenen.

Klimaatverandering

“Watertekorten zullen in de eenentwintigste eeuw steeds frequenter worden,” zeggen de wetenschappers. “De klimaatverandering zorgt ervoor dat meer aanhoudende droogteperiodes, die bovendien een extremer karakter zullen vertonen, zullen moeten worden geregistreerd.”

“De snelle bevolkingstoename die de crisis in Kaapstad mee heeft helpen creëren, kan overal worden vastgesteld. Op dit ogenblik telt de wereld 7,7 miljard bewoners, maar tegen het midden van de eeuw zal die populatie tot 9,8 miljard mensen zijn uitgegroeid. Tegen het einde van deze eeuw zal de planeet zelfs 11,2 miljard inwoners tellen.”

De World Meteorological Organization schat dat tegen de het midden van volgend decennium al twee derde van de wereldbevolking met periodieke of frequente watertekorten zal worden geconfronteerd.

Een panel van voormalige Amerikaanse militairen waarschuwde dat waterschaarste in toenemende mate een rol zal hebben in het ontstaan van conflictgebieden. Watertekort zal volgens hen leiden tot een brede sociale onrust en geweld. Bovendien zullen watervoorraden in toenemende mate een belangrijke factor zijn in de motieven en strategieën van strijdende partijen.

Het Midden-Oosten en Noord-Afrika zouden volgens ramingen met de grootste problemen kunnen worden geconfronteerd. Deze regio’s worden al door droogte gekenmerkt, maar de regenval zou in die gebieden tegen het einde van deze eeuw onder invloed van de klimaatverandering met 20 procent dalen. Tegelijkertijd zal hun bevolking tegen het midden van deze eeuw een verdubbeling tot 600 miljoen inwoners tellen.

De vijf landen met de kleinste voorraden drinkwater per inwoner – Koeweit, Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten, Egypte en Qatar – bevinden zich allemaal in het Midden-Oosten. Sanaa, de droge binnenlandse hoofdstad van Jemen, zou al over enkele jaren zonder water kunnen vallen.

Conflictsituaties

“Over de hele wereld zal echter met watertekorten moeten worden gerekend,” zeggen wetenschappers. “De regering van Pakistan heeft gewaarschuwd dat het hele land vanaf het midden van het volgende decennium een watertekort zal kennen, terwijl steden zoals Beijing, Shanghai en Mexico zoveel water uit de ondergrond oppompen dat ze letterlijk zinken.”

“In de Verenigde Staten daalde het waterpeil in Lake Mead aan de Colorado River, het grootste waterreservoir van het land, over een periode van vijftien jaar met veertig meter. Drie jaar geleden was die voorraad tot 40 procent van zijn volledige capaciteit teruggevallen.”

Potentiële conflictsituaties kunnen rijzen wanneer een rivier of grondwaterlaag nationale grenzen passeert. Op dat ogenblik kunnen vragen komen over de eigendomsrechten. Watertoevoer is één van de belangrijkste knelpunten geworden in de confrontatie tussen India en Pakistan. Ethiopië werkt aan een gigantisch damproject op de Nijl, waardoor de bevoorrading van Egypte stroomafwaarts in het gedrang kan komen.

De Egyptische president Abdel-Fattah el-Sissi heeft dan ook al duidelijk te kennen gegeven dat zijn land water als een kwestie van nationale veiligheid bestempelt.

Oude leidingen

Velen geloven dat water de olie van de eenentwintigste zal eeuw zal worden, belangrijke geopolitieke beslissingen zal leiden en een onderscheid zal maken tussen partijen die over water beschikken en groepen die geen toegang tot het product hebben.

Er zijn wel een aantal maatregelen die kunnen worden genomen om de problemen enigszins te beperken. Iedereen zal echter verplicht worden om gebruikt water zoveel mogelijk te recycleren. Landbouw en industrie, die de overgrote meerderheid van de watervoorraden in de wereld gebruiken, zouden financiële prikkels kunnen krijgen om behandeld afvalwater te gebruiken, zodat grondwater kan worden bespaard.

Ook kan van ontziltingsinstallaties gebruik worden gemaakt, maar die oplossing vergt een zware financiële inspanning, waardoor ze voor armere landen onbetaalbaar worden. Open reservoirs kunnen worden bedekt, waardoor de verdamping kan worden verminderd.

“Steden kunnen op een relatief eenvoudige manier water besparen,” zeggen de experts nog. “Een herstelling van oude en lekkende leidingen, die in de steden ongeveer 40 procent van het verloren water vertegenwoordigen, kan een belangrijke bijdrage tot een besparing leveren.”