De druk op de federale regering, en met name premier Alexander De Croo (Open Vld) is deze week nog wat groter geworden, om in maart grote knopen te gaan ontwarren. Daarbij liggen de ‘energiemaatregelen’ als pakket mee op de grote stapel aan noodzakelijke hervormingen. Maar een démarche van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) bewees gisteren meteen hoe lastig het wordt: zijn voorstel om geleidelijk met accijnzen te beginnen, en de facturen zo met 20 euro te verhogen, werd uit de lucht geschoten door PS, Vooruit, MR en Groen. Het zet vooral premier De Croo weer wat vaster. Op de achtergrond borrelt bovendien de pensioendiscussie: februari is daar de deadline om met iets te komen, voor de Europese Commissie. Vooruit probeert mee de PS te bewegen tot meer hervormingen. Tegelijk woedt ook een technische discussie: de pensioenhervorming moet minstens ‘budgetneutraal’ zijn, vraagt de Commissie. “Maar ten opzichte van wanneer? Dat is de échte vraag. Het scheelt miljarden en de Commissie speelt dat spelletje ook”, zo zucht een regeringslid.

In het nieuws: Van Peteghem zijn voorstel over accijnzen in ruil voor de btw-verlaging ligt aan flarden.

De details: ‘De Iden van Maart’, wordt nu al gezegd in de Wetstraat, over het moment waarop alles moet samenkomen voor De Croo I.

• “Not amused“, dat was de sfeer op de Wetstraat 16, over de boodschap die vanuit het Hotel van Financiën, aan de Wetstraat 12 enkele meters verderop was vertrokken. Dinsdag trommelde de minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) zowat elke geïnteresseerde journalist op, woensdagmorgen stond het te lezen in alle kranten: het nieuwe voorstel over de accijnzen, die in de plaats zouden komen van de btw op gas en elektriciteit, die van 21 naar 6 procent werd verlaagd.
• Maar met dat nieuws zette Van Peteghem zijn provinciegenoot De Croo een stevige nieuwe pad in de korf: plots werd de hele discussie over het vervangen van de btw door accijnzen binnen Vivaldi openlijk op straat gevoerd. En het zag er niet bepaald gezellig uit.
• “Wat bezielt cd&v eigenlijk om nu te gaan ‘claimen’ dat zij de mensen extra willen gaan belasting laten betalen, in deze tijden”, zo sneerde een Vivaldi-partijvoorzitter gisteren, over het media-offensief van Van Peteghem.
• In elk geval schoten één voor één de regeringspartners het voorstel uit de lucht, de PS met een heus perscommuniqué, de MR met een tweet van de partijvoorzitter, Vooruit en Groen met een passage van hun voorzitters bij Villa Politica.
  • “Wij betreuren dat Van Peteghem niet heeft gewacht op een politieke discussie in de regering om het voorstel in te dienen”, zo liet Pierre-Yves Dermagne, de PS-vicepremier weten. Die voegde meteen het PS-verlanglijstje toe, in zijn communiqué: “Voor ons moeten de maatregelen ook gaan over de structurele verlenging van het sociaal tarief. En er moet gepraat worden over een mogelijke verlenging van de cheque voor mazout. Van Peteghem zwijgt hier in alle talen over.”
  • Bij de MR duwden ze dan weer terug, via de klassieke lijn: “Wij zijn altijd tegen nieuwe belastingen”, zo stelde Georges-Louis Bouchez (MR) doodleuk, terwijl hij het had over “de inkomsten voor de staat verhogen door de werkzaamheidsgraad op te trekken”, waarna men nog eens sneerde naar de PS en Dermagne, die op dat vlak te weinig doen volgens hen.
  • “Het voorstel van Van Peteghem is niet besproken en niet goedgekeurd binnen de regering. Het is ook wat vreemde, ongelukkige communicatie. Enkel wanneer de prijzen internationaal genoeg dalen, moet er een hervorming komen. Mensen moeten er netto op vooruit gaan. Dat is nu niet het geval”, zo deed Conner Rousseau (Vooruit) de deur dicht.
  • En ook Jeremie Vaneeckhout (Groen) had het over “de accijnshervorming gradueel invoeren”. “We mogen niet de fout maken te denken dat de energiefacturen weer op het niveau zitten van voor de crisis.”
• Binnen de regering wijst men erop dat het niet de eerste keer is dat Van Peteghem een communicatieve soloslim speelt: ook in het verleden zat er daardoor tussen hem en De Croo spanning op de lijn. “De premier haat het als dossiers niet eerst intern besproken worden, en één iemand voorop loopt. Maar wat is zijn recht van spreken, nadat hij in het pensioendossier eigenhandig in december wel hetzelfde deed?”, zo vraagt een lid van het kernkabinet zich af.
• Feit is dat Van Peteghem misschien wel ongemakkelijk nieuws brengt, met een aankondiging van een verhoging van taksen, maar duwt waar het pijn doet voor Open Vld en de premier. Want hij stelt wel iets voor waar de Vlaamse liberalen ook naartoe willen: alternatieve inkomsten voor de federale schatkist, om die daling van de btw te compenseren.
• Net daarover sneuvelde Eva De Bleeker (Open Vld), die voorzichtigheidshalve in de begroting had opgenomen dat er geen alternatieve inkomsten in 2023 zouden zijn, wat een put van 1,3 miljard extra sloeg. De Croo stuurde haar de laan uit, maar het dossier blijft hem wel achtervolgen.
• Want Van Peteghem voorziet in zijn voorstel nog steeds een gat van 761 miljoen euro. En zowat alle regeringspartijen sabelen dat genadeloos af: de put wordt dan alleen maar groter. En net zo graaft Van Peteghem dus actief mee een diepere put voor de premier, die in de Kamer het uitgebreid over een “budgetneutrale” operatie had: het verlies aan btw-inkomsten zou in 2023 gecompenseerd worden.
• Met de dalende energieprijzen belooft maart in elk geval een pittige discussie te worden, over de energiemaatregelen. “We zouden er beter gewoon helemaal mee stoppen, budgettair gezien, maar wie heeft de moed dat te zeggen?”, zo zucht een regeringslid.

De essentie: Ook Open Vld beseft wel dat de begroting van 2023 niet meer zal verbeteren.

• Maart blijft een soort mythische maand in politiek, die ‘Iden’ zijn het moment waarop ooit Julius Caesar sneuvelde in de Senaat, in de rug gestoken door eigen aanhangers. Ook voorgangers van De Croo in de Zestien hadden hun ‘Iden van Maart’, een opbouw naar een moment waarop de regering dreigde te vallen, in die maand.
• Of het zo ver komt, is maar de vraag: niemand, de PS op kop, heeft op dit moment veel te winnen bij zo’n vroegtijdige val. Maar feit is wel dat het ene moeilijke dossier na het andere op de stapel wordt gegooid, ‘voor maart’. Grote fiscale hervormingen én hervormingen aan de pensioen staan dan gepland. Een logisch moment, omdat dan alles ook samenkomt in de begrotingscontrole voor 2023.
• Daarover lijkt men bij de partij die aan het roer staat, met staatssecretaris Alexia Bertrand (Open Vld), al genoeg realiteitszin in te bouwen. “We gaan die begroting van 2023 niet meer kunnen redden, sowieso weet iedereen nu dat we aan 5,9 procent tekort zitten, ten opzichte van het bbp. We gaan geen politiek kapitaal inzetten om dat nu nog beter te krijgen”, is te horen bij een hoge Vlaams liberale bron.
• Wel wijst men erop dat er wat goed nieuws is: één indexstijging die voorzien was, is er niet. Dat scheelt toch zo’n 400 miljoen euro. En de pessimistische ramingen over de meerkost van de hoge rente, waarbij De Tijd sprak van meer dan 660 miljoen euro, is te hoog ingeschat.
• “Dat blijft echt wat natte vingerwerk, maar het zal eerder tussen de 200 en 300 miljoen zijn. Maar goed, er zullen ook wel weer vragen binnenkomen van vakministers die meer werkingskredieten willen. Op het eind zullen we wel landen op de koers die is uitgezet.”

De échte vraag: Wat is dan ‘budgetneutraal’ voor de Europese Commissie, over de hervorming van de pensioenen?

• Twee weken terug duwde Vivaldi handig de deadline van de Europese Commissie over het betalen van een grote schijf, van bijna 1 miljard euro relancegeld, opnieuw naar achter. Officieel vroeg Vivaldi dat geld nog niet aan.
• Dat heeft alles te maken met het eisenlijstje van de Europese Commissie, in ruil voor die Europese zak geld van 4,5 miljard euro. Daarbij beloofde België zelf om een hele reeks hervormingen en inspanningen te doen. En staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) nam ook de pensioenhervorming daarin op.
• België beloofde dat die minstens ‘budgetneutraal’ zou worden, niet dus een hervorming die nog meer zou gaan kosten, maar eentje die op lange termijn de houdbaarheid van die pensioenen zou garanderen. Dat principe werd ook opgenomen in de opmaak van de begroting in oktober vorig jaar.
• Maar wat bleek: de hervorming die Vivaldi in juli vorig jaar al afklopte rond de pensioenen, haalde die doelstelling manifest niet. Vandaar de frictie met de Commissie, maar vooral ook binnen de regering. Op dit moment probeert premier De Croo het dossier te doen bewegen, met in december dus een plan dat hij op eigen houtje naar buiten bracht, en waarmee hij de PS irriteerde.
• De Croo krijgt ondertussen wel de hulp van Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke. Die is als pensioenspecialist overtuigd van de noodzaak om te hervormen, en praatte al herhaaldelijk in op PS-minister van Pensioenen Karine Lalieux. En de PS zit niet zo makkelijk: ook Dermine wil uiteraard op het einde van de rit ‘zijn’ relancegeld wel krijgen.
• Maar er zit een serieuze adder onder het gras van de hele oefening. “want wat is nu eigenlijk ‘budgetneutraal’? Ten opzichte van welk budget moet dat minstens een besparing zijn? Die vraag, aan de Commissie ook trouwens, zweeft boven heel de discussie“, zo geeft een regeringsbron toe.
• Daarbij zijn er verschillende opties. De PS ziet het duidelijk als budgetneutraal, ten opzichte van de beslissing in juli vorig jaar. “Maar is het niet eerder budgetneutraal ten opzichte van de beslissing om het minimumpensioen te verhogen? En dus ten opzichte van 2019, toen we gestart zijn? De Commissie durft dat spelletje ook wel politiek te spelen, dat weten we. Maar uit alles blijkt dat ze neigen naar die tweede optie, 2019 dus.”
• En dat betekent meteen dat het een besparingsoefening zou moeten zijn van bijna 1,1 procent van het bbp, op die pensioenen, zo wordt door specialisten meegegeven. “Dat is onhaalbaar hé, dat weten wij ook. Maar het zou toch een inspanning van 0,4 tot 0,5 procent van het bbp moeten doen, op langere termijn”, zo uit men bij de Vlaamse liberalen de ambitie over die komende hervormingen.

Gespot: Alweer huilende baby’s, gisteren in het Vlaams Parlement.

• Het is een nieuwigheid: via de publiektribune van een Parlementair halfrond protest voeren. Daarop zijn de Kamer en het Vlaams Parlement doorgaans nogal streng: het minste dat iemand een spandoek ontvouwt, of zelf maar te luid praat, wordt die verwijderd door de militaire politie. Een Parlement werkt immers alleen als het debat enkel gevoerd wordt door wie een mandaat heeft, al experimenteert men de laatste tijd ook met petities en zelfs gelote vertegenwoordigers zoals in de Senaat.
• Hoe dan ook, het Vlaams Parlement kampt met aanhoudend protest van jonge ouders, die de mazen van het net lijken gevonden te hebben. Het gaat telkens om heel jonge kinderen, vaak baby’s, die mee ingezet worden in de protestactie. En dat heeft effect: die baby’s maken wel degelijk duidelijk hoorbaar lawaai, door te huilen, en kunnen moeilijk door de militaire politie daarop aangesproken worden.
• Gisteren was het opnieuw prijs, na een opmerking van Open Vld-Parlementslid Jean-Jacques De Gucht vorige week, over het inzetten van kinderen bij protestacties, kwamen ze met nog meer. Ze noemen zichzelf ‘burgerbewegingen’: zo is er “Kind & Gezien” en ook het “Crisiskabinet Kinderopvang”, die erg actief zijn op sociale media. Hun grootste eis: meer begeleiders in de kinderopvang.
• De actievoerders doken met een tiental ouders, allen vergezeld van erg jonge kinderen of baby’s plots op tijdens de zitting. Een zichtbaar geërgerde Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans (N-VA) vroeg met aandrang aan een fotograaf, die de actie goed in beeld wilde krijgen, om “te gaan zitten, en de regels te volgen”.
• Open Vld verweet ondertussen PVDA al dat zij die actie “orkestreren” en dat het militanten van de partij zijn: elke week gaat Parlementslid Lise Vandecasteele (PVDA) met hen een selfie nemen voor haar Instagram-account.
• Maar PVDA-fractieleider Jos D’Haese ontkent dat in alle toonaarden: “Wij organiseren dat helemaal niet. Het zegt veel over Open Vld dat ze elk burgerinitiatief dat ze lastig vinden als een actiegroep van de PVDA wegzetten, maar daar klopt werkelijk niets van. Hun Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open Vld) gaat daar trouwens bijzonder ver in en bestempelt mensen op basis van foto’s als ‘PVDA-militanten’ die dat in de verste verte niet zijn.”
• “Uiteraard gaan wij met die mensen praten, net als andere leden van de oppositie. En uiteraard steunen we die mensen in hun vraag voor een verlaging van de kind-begeleiderratio, die door de hele sector en alle experten gevraagd wordt. Maar dat maakt niet dat wij die acties organiseren. Dat is alsof je zou zeggen dat Voka en Unizo actiegroepen van de Open VLD zouden zijn, hun memoranda politieke propaganda voor de liberalen en hun leden Open Vld-militanten.”
• In De Standaard communiceert Hilde Crevits (cd&v), de bevoegde minister van Welzijn, ondertussen slim: “De boodschap is aangekomen en we zijn er volop mee bezig. Er zijn ook al maatregelen genomen.”

Genoteerd: Rudi Vervoort (PS) gooit (onbewust) weer olie op het vuurtje dat brandt tussen N-VA en de socialisten.

• In Vlaanderen is er de ‘bromance’ tussen N-VA en Vooruit, in Franstalig België doet Paul Magnette (PS) net alle moeite van de wereld om elke toenadering te ontkennen. Maar dat is buiten zijn Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS) gerekend.
• In La Libre is die vrij openhartig over hoe hij het ziet. Hij waarschuwt ervoor dat de N-VA wel eens mathematisch incontournable kan worden aan Vlaamse kant: daar zijn immers niet zoveel zetels, maar er is vooral het Vlaams Belang die niet in het spel zit, maar die wel zetels binnenhaalt. Dat verkleint het speelveld. “De N-VA zou mathematisch nodig kunnen worden. En als we geen keus hebben, hoe kunnen we het dan anders doen? We gaan onze instellingen niet blokkeren. We hebben dit in een andere stijl en context meegemaakt met het Belang bij eerdere verkiezingen. Maar ik denk niet dat de N-VA het idee heeft om de instellingen te blokkeren”, zo laat hij een opening.
• Want als Brusselaar volgt Vervoort Vlaanderen ook goed: “Ik denk dat men aan Nederlandstalige zijde, inclusief Brussel, niet in dezelfde sfeer zit als wij met betrekking tot de N-VA. We vinden het misschien niet leuk, maar we zien het wel gebeuren aan de Nederlandstalige kant, tussen Vooruit en de N-VA.”