Premier De Croo was aanwezig bij de onthulling van de ‘Belgische’ F-35’s in Texas. Maar de toestellen komen nog niet meteen naar België.

• Een grootschalige ceremonie georganiseerd in Fort Worth, Texas. Lockheed Martin presenteerde eindelijk zijn eerste ‘Belgische’ F-35, in aanwezigheid van premier Alexander De Croo (Open Vld), stafchef Michel Hofman en luchtmachtcommandant Thierry Dupont. Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) was opvallend afwezig.
• Na een opeenstapeling van vertragingen heeft België nu dus eindelijk de eerste F-35 Lightning II in een bestelling van 34 toestellen uit 2018. Dit voor een contract ter waarde van bijna 4 miljard euro bij levering, dat oploopt tot 15 miljard euro voor de hele levensduur van dit toestel. 
• Dit vijfde-generatie-vliegtuig is echter nog niet klaar om de Belgische hangars te vullen: het was slechts een eenvoudige demonstratie. Het moet eerst nog een belangrijke hardware-update krijgen, waardoor het aan de grond blijft, net als alle F-35’s die sinds juli van de assemblagelijn in Fort Worth komen.
• In het beste geval zal deze eerste F-35A gereed zijn in het tweede kwartaal van 2024. Zeven andere toestellen worden ook in verschillende assemblagestadia geproduceerd, waarvan er 3 in juni klaar zullen zijn en de overige 4 in september. Maar deze 8 toestellen zullen naar verwachting niet vóór 2025 in België arriveren. Op de lange termijn zou Lockheed Martin naar verwachting tegen 2030 al zijn toestellen aan België hebben geleverd. 
• Dit langdurige schema heeft politieke gevolgen, aangezien geen van onze oude F-16’s aan Oekraïne wordt geleverd vóór de komst van de F-35’s.
• De opmerkelijke afwezige? Ludivine Dedonder (PS). Het is vreemd dat de minister van Defensie niet aanwezig was bij een van de grootste dossiers van haar legislatuur. Het team van Dedonder heeft tot nu toe niet gereageerd op onze vragen.
• De Croo zelf had er geen probleem mee om dan zelf helemaal de schijnwerpers te pakken. Hij sprak van “een belangrijke stap om onze eigen veiligheid in de toekomst te waarborgen” voor de VRT-camera’s. “We weten dat het de afgelopen twee jaar niet gemakkelijk zijn geweest in Europa. We moeten onze rijkdom en democratie beschermen. Dat moeten we doen met het juiste materiaal.” Hij voegde eraan toe dat het “een industrieel project is dat ons land zal betrekken, dat veel te bieden heeft met deze geavanceerde technologie”.
• Inderdaad, tijdens de presentatie kondigden de twee Belgische bedrijven Safran en Sabca de ondertekening aan van twee onderaannemingscontracten ter waarde van 2 miljard euro, en mogelijk nog een extra miljard op lange termijn. Volgens de premier “zullen we de volledige aankoopprijs van de toestellen volledig kunnen terugverdienen”. 
• Safran Aero Boosters zal delen van de motor produceren in samenwerking met het Vlaamse bedrijf BMT Aerospace. Ter gelegenheid hiervan zal een nieuwe productielijn worden opgezet in Luik, met honderd nieuwe banen als resultaat. Aan de andere kant zal Sabca gedeeltelijk de vleugels van de vliegtuigen produceren met behulp van composietmaterialen.
• Op politiek vlak is de Amerikaanse aankoop van deze vierendertig F-35’s een bron van spanning op Europees niveau: moet Europa geen ‘eigen’ gevechtstoestellen hebben? Daarvoor is er het Europese SCAF-programma, een set van onderling verbonden luchtwapensystemen, met een nieuw gevechtsvliegtuig en gemeenschappelijke software voor alle EU-toestellen. Dedonder kondigde verrassend aan dat België “officieel zal toetreden” tot het SCAF-programma als volwaardig lid “in juni 2025”, samen met Frankrijk, Duitsland en Spanje.
• Dat liet Éric Trappier, de topman van Dassault Aviation, opschrikken. Hij vond dat men zichzelf “niet als partner kon uitroepen”, eraan toevoegend dat “de status van waarnemer was besloten”. Hij richtte zich duidelijk tot ons land: “Zal België ooit niet-Amerikaanse gevechtsvliegtuigen kopen? Ik heb geen antwoord van de Belgische autoriteiten gehoord. In dertig jaar hebben ze dat nooit gedaan.”