Premier Alexander De Croo (Open Vld) begint er zelf over, grappend, tegen de Wetstraatpers: “Wat wordt nu mijn volgende topjob volgens jullie? Dan toch de NAVO?” Het is een feit: de geruchten achtervolgen hem al zo lang als zijn premierschap zelf, dat de Vlaamse liberaal zijn verblijf in de Zestien zou zien als de ideale springplank naar iets hogerop. Voor Belgische eerste ministers geen onlogische redenering: zowat al zijn voorgangers deden het. Tussen de humor door, blijven er tegelijk de geruchten over De Croo. Die laveert met het grootste gemak tussen de wereldleiders, en voelt zich zeker op het Europese niveau als een vis in het water. De nieuwste Europese top vandaag in Brussel bewijst andermaal zijn kunde op dat vlak. Dat wordt ook in Europese kringen opgemerkt. Want met de benoeming van de nieuwe NAVO-baas én de top van de Europese Commissie, vlak na de verkiezingen, is er straks een hele benoemingsdans. En topdiplomaten tellen De Croo daarvoor zeker niet uit: “Hou er toch maar rekening mee. Zijn relaties met von der Leyen zijn uitstekend. En die job van Hoge Buitenlandvertegenwoordiger, baas van de EU-diplomatie, dat is hem op het lijf geschreven”, zo is te horen.

In het nieuws: “We moeten het Europese potentieel meer gebruiken”, zo zegt premier De Croo.

De details: In het kader van hun ‘Industrial Deal’, wil De Croo meer Europees spaargeld mobiliseren, om hier te investeren. Het moet zijn top vandaag over de Europese industrie tot een succes maken. Maar vooral ook zijn persoonlijke Europese reputatie nog verder versterken.

• “We hadden niet onmiddellijk verwacht dat Hongarije een medestander zou zijn om de Europese Unie sterker te maken, deze steun komt uit onverwachte hoek. Het volgende voorzitterschap is zeer positief over ons werk om de Europese industrie te versterken: zij willen kijken hoe ze zo snel mogelijk uitvoering willen geven aan onze plannen”. Vanmorgen op Radio 1 was premier De Croo, live vanop zijn Europese top in Brussel, zowaar positief over zijn collega-premier Viktor Orbán, die vanaf juli het voorzitterschap van de Europese Raad overneemt.
• Het typeert De Croo, die duidelijk wel wat overleg pleegde met de Hongaar, hoe aangebrand de man ook mag zijn binnen de EU: van enig opportunisme in politieke relaties is de Vlaamse liberaal nog nooit gestorven. En daar horen grapjes bij met Orbán over de verkiezingen die komen, maar ook een felle reactie, voor het eerst, over het absurde ingrijpen van enkele Brusselse burgemeesters over de organisatie van een rechts-conservatief congres in de Europese hoofdstad.
• Het mag duidelijk zijn: De Croo wil er alles aan doen om van zijn jongste Europese top een succes te maken. Ook dus door de Hongaren stevig te betrekken. Tegelijk zet hij in op één belangrijk element in het rapport van Enrico Letta, de voormalige Italiaanse premier, over de Europese industrie en haar competitiviteit: het Europees spaargeld. Dat wordt nu veel te veel belegd in de Amerikaanse industrie, waar mooie rendementen uit terugvloeien. Maar Letta, en ook De Croo, hebben daar andere plannen mee.
• “Het gaat over een rendement creëren, voor onze Europese spaarders. En die zijn daar naar op zoek. Maar we zien dat dat nodig zal zijn. Voor onze KMO’s en onze startups in Europa. Het realiseren van de Green Deal vergt 1.000 miljard aan investeringen, elk jaar, voor de komende 25 jaar. Dat gaat niet komen van overheidsgeld, maar vanuit de private sector”, zo legde De Croo nog eens met schwung zijn voorstel op tafel.
• Dat wil hij “samen met Ursula von der Leyen” gaan uitwerken. “Ze heeft aan mij persoonlijk al gezegd dat ze dit werk van het Belgisch voorzitterschap fel waardeert”. 

Waarom dit ertoe doet: Er komt een Europese stoelendans aan, vlak na de verkiezingen. En er is de NAVO.

• Het is de waarnemers van het Europese politieke spel niet ontsnapt: De Croo bouwde de afgelopen jaren een erg goede relatie uit met von der Leyen, ook al is zij een christendemocrate, en hij van de liberale familie. Maar anders dan Charles Michel, de Franstalige liberaal die de Europese Raad voorzit, en wiens bloed von der Leyen kan drinken, is de Duitse zeer te spreken over de Belgische premier.
• Dat is niet onbelangrijk, voor de oefening die komt: vrij snel na de Europese verkiezingen leggen de Europese leiders op een EU-top al de nieuwe topjobs in Europa vast. In dat pakket zitten dan een pak functies die in één keer worden beslist: de voorzitter van de Europese Commissie, de voorzitter van de Europese Raad, de voorzitter van het Europees Parlement en de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid. 
• Het zijn de grote politieke families, christendemocraten, liberalen en socialisten, die in principe de jobs verdelen onder elkaar, maar misschien moeten ze er deze keer ook de groenen bij betrekken: ze moeten een werkbare meerderheid in het Europees Parlement hebben.
• Voor de hoogste post lijkt von der Leyen haast zeker van haar eigen opvolging. Het zou al vreemd moeten lopen, moest de EPP, de christendemocraten en conservatieven, niet opnieuw de grootste fractie zijn in het Europees Parlement. En hoewel von der Leyen behoorlijk beschadigd uit het recente schandaal rond Piepergate komt, gaat iedereen ervan uit dat ze het opnieuw wordt.
• Dat betekent meteen dat de andere posten voor de andere families zijn. Voor het voorzitterschap van de Europese Raad lijkt een aantal socialistische premiers een kans te maken, ter opvolging van Michel, en ook voor het voorzitterschap van het Europees Parlement is het koffiedik kijken.
• Maar de job met de ronkende titel van ‘Hoge Vertegenwoordiger’, in de feiten de EU-minister van Buitenlandse Zaken, is iets specialer: die zetelt mee in de Commissie, en moet dus erg nauw samenwerken met von der Leyen. En daar zou het wel eens kunnen dat De Croo dus plots uit de hoed getoverd komt. 
• Dat is tenminste ook de inschatting van een Europese diplomaat: “Hou er toch maar rekening mee. Zijn relaties met von der Leyen zijn optimaal. En die job van Hoge Buitenlandvertegenwoordiger, baas van de EU-diplomatie, dat is hem op het lijf geschreven. Als je ziet hoe hij in dat Belgisch voorzitterschap er het maximale uithaalt, en dat ook erg graag doet.”
• Onder meer over het uiterst delicate standpunt van de Europese Unie rond Israël en Palestina boekte De Croo onlangs nog een succesje, op de vorige EU-top, door iedereen op één lijn te krijgen. Dat ging niet onopgemerkt voorbij, in Europese kringen.
• Maar het lot van De Croo is tegelijk toch ook een beetje verbonden met dat van de buurman: Mark Rutte. Die heeft een heel gelijklopend profiel: van een klein West-Europees land, man, en liberaal. En Rutte ligt nog steeds in polepositie om de grote job van NAVO-baas te krijgen. Wordt dat voor Rutte, dan verkleint dat de kansen voor De Croo om elders aan de bak te komen.
• Alleen, de laatste weken dreigen meerdere landen binnen de NAVO de handrem op te trekken voor de Nederlandse premier. Onder meer Turkije en Hongarije hebben twijfels, tegen de steun van Duitsland, Frankrijk en de USA voor Rutte in. Als dat wat lang blijft duren, zou diens kandidatuur wankelen. “Niet toevallig heeft plots de Roemeense premier Klaus Iohannis zich kandidaat gesteld. Dat zou die niet doen indien hij niet geloofde dat er een kans is”, zo analyseert een Belgische topdiplomaat.

Opvallend: Als nieuwe Belgische EU-commissaris kijkt iedereen naar de PS, en één naam komt dan naar boven: good old Elio Di Rupo (PS). 

• De topjobs worden al in juni vastgelegd, de rest van de Europese Commissie volgt dan tegen eind augustus. Ook daar wordt in de Wetstraat nu al volop over gespeculeerd: wie is de Belg die straks Didier Reynders (MR) mag opvolgen in de Commissie?
• Er is een informele afspraak onder de regeringspartijen dat het opnieuw aan een Franstalige is, na Reynders: dat zijn telkens twee beurten een Vlaming en dan twee keer een Franstalige, zo is normaal de verdeling. 
• In 2014 had het al een Franstalige moeten zijn, maar toen pushte cd&v zo hard voor ‘hun’ Marianne Thyssen (cd&v), dat Reynders in tranen zijn kandidatuur moest intrekken. Meteen gaf cd&v in ruil het premierschap van Kris Peeters (cd&v) op. in 2019 kreeg Reynders dan een herkansing, en mocht hij naar Europa, van de regering in lopende zaken.
• Deze keer zou de post logischerwijze naar de PS gaan. Daar circuleert maar één naam: die van oud-premier Elio Di Rupo, ondertussen 72 jaar, maar nog helemaal niet klaar voor pensioen. Integendeel: Di Rupo toonde in zijn rijke carrière nauwelijks interesse voor het buitenland, en worstelde ook met zijn talen, maar investeerde de afgelopen jaren plots opvallend veel energie in dat Europese niveau. Het zou Paul Magnette (PS) ook definitief verlossen van een schoonmoeder. 
• Overigens is de kans zeer groot dat Vivaldi in lopende zaken die beslissing zal moeten nemen. De Croo zelf beweert bij hoog en laag dat er tegen dan een nieuwe regering zal zijn, “we gaan echt niet wachten, het moet, want er komt een begroting aan”, zo stelde hij begin deze week. Maar dat lijkt vooral verkiezingspraat, om de N-VA en hun communautaire agenda onder druk te zetten. In de praktijk lukte het de afgelopen 20 jaar nooit om op tijd een nieuwe federale regering te hebben tegen augustus, om dan een nieuwe Europese Commissaris te laten benoemen.
• Belangrijk om weten: indien De Croo effectief de Hoge Vertegenwoordiger zou worden, dan vervalt de plek van een andere Belgische Commissaris. De een z’n brood, is in deze de ander zijn dood.

On the campaign trail: Is het draagvlak voor onafhankelijkheid van Vlaanderen veel groter dan gedacht? Zeker voor confederalisme zegt een peiling van wel.

• Toch wel een belangrijke vaststelling, in de kiescampagne, waar Het Laatste Nieuws op haar voorpagina mee uitpakt: vier op tien Vlamingen wil de onafhankelijkheid. DPG Media liet iVox peilen bij 1.000 Vlamingen, met een foutenmarge van 3 procent. 
• En op de vraag “wil u op termijn de Vlaamse onafhankelijkheid”, antwoordde toch verrassend 40,2 procent van de Vlamingen “ja”, terwijl 50,5 procent “neen” zegt en 9,3 procent zegt “neutraal” te zijn. 
• Op de vraag of men “Vlaanderen voor alles bevoegd wil maken, behalve voor Defensie en Buitenlandse Zaken”, de facto dus het ‘confederalisme’, is er zelfs een relatieve meerderheid: 46,7 procent is voorstander, 40,1 procent is tegen en 13,2 procent is neutraal. 
• Onder oudere kiezers, vanaf de 55-plussers, is er zelfs een absolute meerderheid voor confederalisme: 50,8 procent. Jongeren zijn meer tegen: daar is slechts 39,4 procent voorstander.
• Dat zijn opvallende, en in de Wetstraat eerder onverwachte cijfers: vorige peilingen gaven op de onafhankelijkheidsvraag altijd scores tussen de 15 en 25 procent.: Plots loopt dit veel meer gelijk met de scores van N-VA en Vlaams Belang samen opgeteld in andere peilingen halen.
• Dat blijkt ook uit de onderverdeling per kiezer: kiezers van PVDA, Groen en Vooruit zijn tegen confederalisme, terwijl de kiezers van N-VA en Vlaams Belang massaal voorstander zijn. Tegelijk polariseert de vraag enorm, zeker die van onafhankelijkheid: 34,6 procent is radicaal tegen de stelling, voornamelijk dus die linkse kiezers samen opgeteld. 
• Daar staan 22,9 procent radicale kiezers voor onafhankelijkheid tegenover, die vooral bij het Belang en de N-VA zitten. Er zit dus iets meer gematigde massa bij de voorstanders, de tegenstanders zijn radicaler tegen.
• En we zien ook waar die gematigde voorstanders zitten. Want heel opvallend: 41,3 procent van de cd&v-kiezers is wel degelijk voor confederalisme, en ook 40,1 procent van de Open Vld-kiezers opteert daarvoor.

Wat dit betekent: Bij N-VA zien ze kansen in het centrum, bij cd&v en Open Vld.

• Bij N-VA is het feest. Zij lezen in de cijfers een bevestiging van hun uitgangspunt dat de electorale veldslag in het centrum zal uitgevochten worden, en niet zozeer op de pure vraag rond onafhankelijkheid en staatshervorming, maar wel over de economische belangen die daaraan gekoppeld zijn. Niet toevallig draait heel hun campagne rond ‘Vlaamse welvaart’, en het idee dat die best bestendigd wordt in een confederaal Vlaanderen.
• Nieuw is het allemaal niet: Bart De Wever (N-VA) tapt daarbij uit het academische vaatje van onder meer de Tsjechische professor en denker Miroslav Hroch, die specialiseert in nationalisme, en uiteraard in eigen land van dichtbij een onafhankelijkheid meemaakte. 
• Zijn these is dat een nationale beweging pas de massa verleidt als die denkt dat haar economische belangen er beter door vertolkt worden. Deze peiling geeft De Wever alvast wat meer gelijk: het draagvlak is er wel degelijk voor zijn ‘confederalisme’.
• Vooral zowel cd&v en Open Vld presenteren deze cijfers zich dan weer als een lastig dilemma, waar ze mee worstelen: hoe ‘communautair’ of ‘confederaal’ mag of moet de partij gaan? En is die ‘staatshervorming’ dan een thema om mee te kunnen winnen of niet?
• Bij Open Vld heeft men een vrij radicaal antwoord. Gevraagd naar “wat het belangrijkste thema in de verkiezingen zal worden”, antwoordde premier De Croo deze week zonder aarzelen, “de vraag of het land zal splitsen of niet”. 
• De eerste minister en zijn Open Vld willen absoluut op dat thema de strijd met de N-VA aangaan: het is daar dat De Croo over in rechtstreeks duel met De Wever wil gaan. “Gaan we ons weken opsluiten in kastelen en tijd verdoen, of gaan we meteen aan de slag met de begroting en voor onze economie?” is de vraag die De Croo telkens blijft herhalen. 
• De onderliggende redenering bij Open Vld daarbij: het is het tijdverlies dat ontstaat rond staatshervormingen, dat onze welvaart bedreigt, dat jobs doet verloren gaan, en geen prioriteit geeft aan de economie. 
• Die bocht is nieuw voor de Vlaamse liberalen: in het verleden speelde Open Vld veel meer de Vlaamse kaart, en pleitte het zelf voor ‘confederalisme’ (al schrapte men dat al 10 jaar geleden uit het partijprogramma), maar als partij die de premier levert, omarmen Tom Ongena en co nu een heel andere, uitgesproken ‘federale’ koers.
• Overigens voelde men het bij Open Vld net aan alsof de N-VA die strijd om het centrum, om die discussie over welvaart, net uit de weg aan het gaan was de laatste tijd: “Ze houden hun koers niet aan, slaan naar alle kanten, terwijl wij heel duidelijk gekozen hebben”, zo stelde de blauwe top deze week nog. Verwacht dus daar nog een felle clash, in het centrum tussen N-VA en Open Vld, in deze kiescampagne.
• Ook bij cd&v is dat onder Sammy Mahdi duidelijk zichtbaar een breuk met het verleden: een nieuwe staatshervorming is absoluut geen prioriteit, in de alliantie met Les Engagés over de taalgrens. Mahdi heeft het communautaire thema helemaal naar achter geduwd, vanuit de redenering dat dit een “achterhaalde” en “verloren” positie is bij het electoraat. De cijfers geven hem nu ongelijk.
• In de campagne is ook daar de keuze al wel gemaakt. De term “positief confederalisme”, in 2019 nog de slogan over staatshervorming, is netjes gewist. Dat woord ‘confederalisme’ wordt niet langer gehanteerd. 
• Ook Mahdi herhaalt vaak het argument “dat er geen weken tijd moet verloren worden in onderhandelingen over de regering”, en gaf al marsorders aan zijn Kamerfractie om over een staatshervorming en zeker confederalisme de mond te houden. 
• Bovendien blijven de relaties tussen de cd&v-voorzitter en de N-VA-top ook gewoon bar slecht: verwacht in komende tv-debatten geen enkele ontdooiing. Maar anders dan Open Vld zoekt Mahdi op dit vlak niet de totale confrontatie met N-VA: hij wil het eerder hebben over het platteland versus de stad, als thema om met De Wever op te clashen.
• Bovendien kan Mahdi niet voluit gaan op het communautaire zoals Open Vld, al was het maar omdat hij een stevige flank in de eigen partij heeft, die er wel degelijk anders over denkt: kopstukken als Hilde Crevits (cd&v) of Wouter Beke (cd&v) verhullen dat nauwelijks.

The day after: De wisselmeerderheid met PVDA, die PS en Ecolo maakten over het Franstalige onderwijs, zindert na. ‘Verraad’ of niet?

• Het blijft een ten gronde een bizar verhaal. Het Franstalige onderwijs kampt met permanente geldnood, waardoor de kwaliteit te laag ligt. De Franse Gemeenschap, die bevoegd is, heeft gewoon geen cent meer, en moet dringend gaan besparen, ofwel samengevoegd worden met het Waals Gewest, zoals aan Vlaamse kant, om dat probleem op te lossen.
• Bovendien halen bijna nergens anders in de OESO-landen zo weinig studenten hun diploma, eens ze hogere studies aanvatten: het Franstalig onderwijs heeft gemiddeld zowel tragere als minder succesvolle studenten dan de rest van de OESO-landen.
• En dus hervormde het Franstalig onderwijs de regels: net zoals in Vlaanderen moesten studenten nu binnen de vijf jaar hun bachelordiploma halen en krijgen ze vier om een master te halen. Drie keer het eerste jaar doen is ook niet meer toegestaan.
• Maar die hervorming kelderden de PS en Ecolo dus op het allerlaatste, deze week, met steun van PVDA in de commissie, die meestemden. 
• PS-voorzitter Paul Magnette deed er ondertussen alles aan om de afstand tussen hem en die PVDA te bewaren. Daarbij kwam hij met het argument dat ze in de commissie die stemmen van de PVDA niet nodig hadden. 
• “Met Ecolo hadden we genoeg stemmen om de tekst goed te keuren. We hebben geen hulp nodig van de PVDA om oplossingen te vinden. Er zijn enorme meningsverschillen met hen. Zij sympathiseren met China, met Rusland. Dat zijn landen die onze democratie aanvallen, en over die problemen moeten we het hebben”, zo verdedigde hij zich op RTL.
• Maar meteen kreeg Magnette het deksel op de neus: want zonder de PVDA, die voor had gestemd, haalden Ecolo en PS geen meerderheid in de commissie. 
• Op alle tv-zenders haalde Georges-Louis Bouchez (MR) keihard uit over die wisselmeerderheid: “De PS en Ecolo zijn blijkbaar doodsbang voor de PTB-PVDA geworden. Ze hollen extreemlinks achterna. Dat is desastreus voor het imago van Franstalig België in Vlaanderen. Raoul Hedebouw is de echte baas van Franstalig links geworden”, zo stelde Bouchez. Perfecte campagnetaal, om zijn “wij-alleen-tegen-links” te onderstrepen dus.
• Hedebouw zelf kon de pret niet op. “De PVDA weegt op het debat. Dankzij mobilisatie van de studenten en en de PVDA wordt deze elitaire hervorming van het hoger onderwijs tijdelijk stopgezet.”
• De vraag is of heel het drama nog eens wordt overgedaan: de stemming was er tot nu toe slechts op commissie-niveau, en zal dus in principe nog eens plenair moeten worden overgedaan. Opnieuw dus ‘reclame’ voor PVDA, samen met PS en Ecolo. 

Gevolgd: Vincent Van Peteghem brengt een blitzbezoek aan Washington DC om te pleiten voor vermogenstaks.

• Playing with the big boys. Door het Belgisch voorzitterschap van de EU sluit minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) mee aan bij de vergadering van de G20 in Washington. Daar schaart hij zich achter een voorstel van Frankrijk en Brazilië om een globale taks op grote vermogens te heffen, om zo ontduiking op belastingparadijzen tegen te gaan.
• “We moeten op wereldniveau durven na te denken over hoe we de grensoverschrijdende mobiliteit van de grootste vermogens om zuiver fiscale redenen kunnen inperken, om te verzekeren dat ook zij hun eerlijke bijdrage leveren”, aldus de minister. Het voorstel zit wel nog in een vroege fase, benadrukt hij.
• In de marge van de top zal Van Peteghem ook proberen om de G7 ervan te overtuigen dat het een slecht idee is om Russische bevroren tegoeden, zoals die bij Euroclear geparkeerd staan, in beslag te nemen. “Het is van groot belang om collega’s wereldwijd te wijzen op de risico’s die het raken aan de bevroren tegoeden zelf kan teweegbrengen. We moeten vermijden dat we de Belgische belastingbetaler blootstellen aan risico’s.”
• De Europese Unie besliste eerder al dat een deel van de winsten die Euroclear maakt, naar steun voor Oekraïne mag gaan. België profiteert daarvan: het mag een vennootschapsbelasting blijven innen op die bijzonder hoge winsten. Oekraïne is vragende partij om al het geld vrij te geven, maar dat ligt logischerwijs moeilijk voor Van Peteghem.

On the campaign trail (2): Tom Van Grieken supportert niet voor de Rode Duivels, maar voor Oranje.

• Geen gevoel van trots bij Tom Van Grieken (Vlaams Belang) als het Belgisch elftal speelt. In een interview met de Brussels Times zegt hij immers “niet te houden van de Belgische nationaliteit”.
• “Het enige waar de Belgische politici over kunnen opscheppen, is het Belgische elftal. Maar dat heeft geen enkele titel gewonnen: als je zo hoog van de toren blaast, presteer dan”, merkt hij fijntjes op. De beste prestatie van de Rode Duivels tot nog toe was een derde plaats op het WK in 2018.
• Van Grieken zal dan ook duimen voor het Nederlandse team tijdens het aankomende EK. Een traditie die hij al heeft sinds 2004. “Ik had zelfs een klein groepje, de Oranjeclub. Vlamingen voor het Nederlandse team”, erkent hij. Van Grieken heeft overigens een Nederlandse vrouw, dus hij moet niet vrezen voor enige rivaliteit tijdens het kijken.