‘Tous ensemble‘ en een ‘nationale unie’? Vergeet het maar als het over de federale regering gaat. Na dagen van ongenadige kritiek uit Franstalige hoek, komt de kat op de koord: om Vivaldi te maken zal Maggie De Block (Open Vld) moeten sneuvelen. ‘Volksgezondheid en Sociale Zaken? Dat eist de PS straks op’, zo is de cynische redenering.

In het nieuws: Al meer dan een week ligt de minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) onder vuur vanuit Franstalig België. Dat is niet zomaar een steekvlam: er zit een breder politiek manoeuvre achter, zo is bij de Vlaamse liberalen te horen. Een these die steeds meer bevestiging lijkt te krijgen.

De details: De opbouw rond De Block is al langer bezig.

• Nieuw is de kritiek op De Block niet: een reeks woeste reacties, voornamelijk over het gebrek aan beschermend materiaal, kreeg ze de afgelopen dagen en weken vanuit Franstalig België. Grote megafoon is de cdH-fractieleider Catherine Fonck, zelf arts, die telkens vlijmscherp de minister blijft aanvallen, coronacrisis of niet. Maar ook daarvoor hadden ze al een slechte relatie.
• Vanuit die christelijke zuil kwam deze week een extra offensief: de ACV-vleugel voor diensten in Franstalig België, de machtige CSC, eiste het ontslag van De Block.
• Maar ook de pers is erg kritisch in Franstalig België: zowel Le Soir als Vers l’Avenir, met diepe banden met de PS, houden zich allerminst in, als het op De Block aankomt. En La Libre schreef al over een ‘machteloze minister’, die ‘alle geloofwaardigheid kwijt is’.
• Veel vervelender voor De Block: ook de Nederlandstalige pers neemt die kritiek nu over (of het feit dat de Franstalige pers zo kritisch is): zowel in Het Nieuwsblad als Het Laatste Nieuws verschenen die analyses. Plots is haar ‘exit’ ook in Vlaanderen een thema.
• Van je liberale vrienden moet je het hebben: dat uitgerekend nu MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zout in de wonde komt strooien, moet wel pijn doen. In De Standaard haalt hij vandaag uit naar De Block: ‘Maggie spreekt Frans, ja. Maar … de toon is niet helemaal hetzelfde als bij een Franstalige, zie je. Met haar woordkeuze wekt ze soms de indruk dat ze niet genoeg, euhm … ­gevoeligheid toont, qu’elle n’a pas assez de coeur. (…) En dat botst een beetje met de wat Latijnse gevoeligheid aan Franstalige kant. Haar communicatie kan daardoor soms problematisch over­komen.’
• Voor een nationale partijvoorzitter die zichzelf als ‘unitarist’ ziet en ‘België wil verdedigen’, maar ondertussen wel publiek geen woord Nederlands spreekt, is dat een meer dan pijnlijke aanval. Zeker als je vaststelt dat het Nederlands van ‘zijn’ zeven ministers, die overigens absoluut allemaal minister moesten blijven in deze crisis, bijzonder pover is. En dan drukken we ons met zeer veel gevoeligheid uit.

De essentie: Het gaat niet om De Block haar positie nu, het gaat over straks, na corona.

• Los van de pijnlijke aanval van de MR-voorzitter, laat Bouchez duidelijk in z’n kaarten kijken, in niet mis te verstane bewoordingen: ‘Van zo’n crisis gebruikmaken om achter ­iemands scalp te gaan, is gewoon niet ernstig. Als je voor een uitdaging staat als deze, moet je die eerst aanpakken. De evaluatie, dat is voor nadien en dan trek je de conclusies’, zo stelt Bouchez langs z’n neus weg.
• Maar wat hij zegt, is exact de denkwijze die opgang maakt in Franstalig België, en die ook het kamp rond De Block heeft bereikt: als straks Vivaldi moet gevormd worden (een scenario waar zeker in Franstalig België werkelijk iedereen van uitgaat), dan moet de huidige minister van Volksgezondheid opkrassen.
• Daarvoor zijn twee grote redenen. Ten eerste zijn er de mutualiteiten, de socialistische én christelijke zuil hadden al veel langer bloed geroken: een conflict met De Block dat van ver voor de coronacrisis dateert. De Block wil dat er veel meer transparantie komt over de 1 miljard euro belastinggeld die de mutualiteiten krijgen voor hun werk. Ze eiste onder meer dat het Rekenhof audits zou kunnen doen.
• Bovendien was ze ook scherp voor het concept van een mutualiteit die ziekenhuizen beheert, maar ook eigenaar is van apotheken en winkels. Net dat kwam in Wallonië bijzonder hard aan: daar wilde men absoluut niet weten van dergelijke hervormingen.
• Daarnaast moet straks dus ook de puzzel gelegd worden om een regering met de PS toe te laten. Sociale Zaken en Volksgezondheid zijn zowat het ’thuisdepartement’ van de PS, het eerste dat ze zullen willen opeisen. Nu al zou Jean-Pascal Labille (PS), voormalig PS-minister en huidige baas van de socialistische mutualiteiten, zich warmlopen om terug te keren naar het federale niveau.
• Dat de Vlaamse minister daarbij de volle laag krijgt, komt iedereen dus goed uit, inclusief de MR met premier Sophie Wilmès. Die zien de woede over wat fout loopt (en dat is ook wel wat) gekanaliseerd naar haar Open Vld-collega, terwijl de première de ‘moeder van de natie’ kan spelen.
• Open Vld staat erbij en kijkt ernaar: de partij was al verscheurd door interne conflicten rond de voorzittersverkiezingen en de keuze tussen paars-groen en paars-geel. De Block koos er uiteindelijk voor om Bart Tommelein (Open Vld) te steunen. Maar het uitstel van die verkiezingen met minstens twee maanden, maakt dat er een vacuüm ontstaan is, en dat vooral niemand weet wie straks de Vlaamse liberalen in handen krijgt.

Straks op de superkern: Het wordt een stevige vergadering.

• Vandaag komt de kern van de regering, de premier en vicepremiers, weer samen met de negen partijvoorzitters plus de N-VA-fractieleider, om een aantal maatregelen in verband met de strijd tegen corona te bespreken.
• De communicatie over die maatregelen, die in de pijplijn zitten, liep wat spaak. Binnen de regering verslikten een aantal mensen zich in de koffie bij de voorpagina van De Tijd gisteren, waar een ‘premie’ voor zorgpersoneel werd aangekondigd. Die was nochtans helemaal niet afgeklopt.
• ‘Vervelend. Bijzonder vervelend‘, zo was te horen: veel beloven (of lijken te beloven) en vervolgens weinig geven … Het is niet bepaald hoe de regering met het zorgpersoneel net nu wil omgaan. Maar anderzijds: het is juridisch erg moeilijk om zomaar één of bepaalde beroepsgroepen een premie te geven.
• Wat er zeker komt: maatregelen om ‘essentiële sectoren‘ (zorgpersoneel, voeding, logistiek, landbouw, bouw) toch maar aan de slag te houden. Daar is immers een serieus tekort aan arbeidskrachten op dit moment.
• Daarbij lijkt er een consensus rond twee pistes, die al heel de week circuleren in regeringskringen: bonussen fiscaal interessanter maken, om werkers te stimuleren, en anderzijds de RSZ-bijdragen laten zakken.
• Daarnaast is er een heel pakket andere maatregelen klaar, onder meer om noodlijdende bedrijven ook juridisch te helpen, maar daarover houdt men graag de primeur voor de partijvoorzitters. Die hebben zelf ook wel wat verzuchtingen op tafel gelegd: het belooft dus een interessante discussie te worden.
• Afwachten of vicepremier David Clarinval (MR) weer ostentatief z’n krant leest, zoals vorige week. Die man is verantwoordelijk voor de begroting, een ‘mooie’ erfenis van voorganger Wilmès, die al voor de crisis een gat van zo’n 13 miljard had. Ondertussen overweegt het ratingbureau Fitch om de kredietwaardigheid van België van AA- te verlagen: hij heeft dus wel wat werk voor de boeg.
• In elk geval zal het een efficiënt geleide vergadering moeten worden, of het belooft een bijzonder lange sessie te worden.

Interessant om volgen: De discussie rond privacy komt zeker ook op tafel.

• In De Afspraak zette sp.a-voorzitter Conner Rousseau de puntjes al op de i: hij heeft grote vragen bij het eigengereide optreden van minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) om zichzelf via een omzendbrief plots veel meer macht te geven.
• ‘Ik geef geen vertrouwen aan deze regering om op deze manier sheriff te gaan spelen. Toch zeer bizar: het is niet eens doorgesproken met zijn eigen regeringspartners. Deze regering heeft maar 38 zetels, en dan zou je toch denken dat ze niet aan politieke profilering gaan doen, aan een haantje-de-voorste-spel? Het heeft voor meer verwarring dan duidelijkheid gezorgd.’
• ‘In hoeverre gaan we nog zo van die stommiteiten mogen verwachten de komende weken’, is de vraag die Rousseau wil stellen straks, aan de regering.
• De Crem zelf zette ondertussen flink wat zeilen bij om het beeld bij te sturen. ‘Alle beslissingen die genomen zijn, zijn genomen met de regering, die zijn geconcerteerd met de superkern, die komen vanuit de Nationale veiligheidsraad’, zo stelde De Crem gisteren op Terzake.
• Toen Annelies Beck daarop doorvroeg over z’n omzendbrief, die toch wel eenzijdig was gekomen, antwoordde hij zo: ‘Er is heel veel Dichtung und Warheit daarover, sommigen proberen er een politiek spel van te maken. Dat kunnen we missen als kiespijn, door zaken die al drie weken geleden beslist zijn te gaan misbruiken.’ ‘Viseerde hij Gwendolyn Rutten, de Open Vld-voorzitter, die erg kritisch was’, zo wilde Beck weten. ‘Wel, in elk geval is ze te laat wakker geworden, ze waren erbij toen die beslissingen genomen zijn’, zo stelde De Crem combatief.
• Afwachten of Rutten op de superkern dus dan alsnog wakker wordt: de uitspraken van De Crem zijn er alvast niet naar om Open Vld milder te stemmen. Dat ook in eigen CD&V-kringen met grote ogen wordt gekeken naar het optreden van ‘Crembo‘ rond de omzendbrief, maakt diens uitleg niet bepaald sterker.
• Ook inhoudelijk nam De Crem in elk geval gas terug:
  • ‘Kliklijnen kunnen niet. Mensen die mensen gaan verklikken, dat brengt ons terug tot de meest duistere tijden in de geschiedenis’, zo stelde hij ook. Nochtans had z’n partijgenoot en West-Vlaamse gouverneur Carl Decaluwé die aangekondigd op Radio 1.
  • ‘Er was een voorstel om de avondklok in te stellen, ik heb me daar virulent tegen verzet.’
  • ‘Ik weet niet van waar het bericht komt van de huiszoekingen (om zonder een bevel van het parket een woning te betreden, red.). Dat heeft nooit op tafel gelegen.’
• Een af te werken puntje dus, straks op de superkern.

The big picture: De hele discussie rond mensen die in hun eigendom aan zee willen verblijven tijdens de crisis, is toch niet zo zwart-wit.

• De kustburgemeesters en de gouverneur zetten alles op alles om toch maar mensen weg te houden van hun tweede woning. Enkel mensen die gedomicilieerd zijn aan zee, mogen daar verblijven, zo is de onderliggende reden om wegcontroles te doen, mensen te ondervragen.
• De gretigheid waarmee gouverneur Decaluwé kliklijnen en controles in supermarkten aankondigde, heeft hem ondertussen ingehaald: die zaken zijn weer afgevoerd.
• Maar ten gronde: het gaat om mensen hun eigendom, iemand verbieden daar te verblijven is vergaand. Juridisch gezien is het alvast niet evident. Professor grondwettelijk recht en voormalig Kamerlid Hendrik Vuye, die zelf een buitenverblijf aan zee heeft, wijst erop dat het om ‘politionele overacting’ gaat: ‘In het ministerieel besluit staat ’thuisblijven’ (‘chez elles‘) … Dit is geen verbod om in een tweede verblijf te verblijven. Er staat immers niet dat men op zijn wettelijke hoofdverblijfplaats moet verblijven’, zo stelde hij op Twitter.
• In De Standaard maakt viroloog Marc Van Ranst dan weer brandhout van de medische redenen, waarom je eigenaars aan de kust zou weghouden: ‘Het is moeilijk om die maatregel uit te leggen (…) En als je het niet uitgelegd krijgt, dan blijft het je achtervolgen.’
• Zo stelt Van Ranst dat eigenaars hun woning verlaten, in hun wagen stappen, naar zee rijden, en vervolgens daar hun appartement binnenstappen. ‘De cocon waarin hij leeft, blijft identiek. Er verandert niets. De mensen blijven binnen in hun eigen cocon en gaan ter ontspanning wandelen op de dijk. Net zoals de mensen die aan de kust wonen.’
• Een andere argumentatie die gehanteerd wordt: de ziekenhuizen aan de kust zouden niet genoeg capaciteit hebben. Ook onzin. ‘Er is geen capaciteitsprobleem aan de kust. En als dat er toch ooit zou komen, kunnen we dat opvangen via andere ziekenhuizen’, zo stelt Van Ranst.
• De meest absurde reactie komt nu op gang: plots komen er massaal aanvragen bij gemeentes aan de kust om de domicilie te wijzigen naar die gemeentes. Op die manier kunnen mensen in alle rust aan de kust zitten, en vervolgens naar huis gaan, waar geen drones, warmtecamera’s en kliklijnen wachten.
• Dat die eigenaars overigens al jarenlang belasting betalen in de kustgemeenten, is op korte tijd blijkbaar niet meer van tel. Een vraag tot terugbetaling van die taksen, omdat ze toch niet meer naar zee mogen, wimpelde de Oostendse burgemeester Bart Tommelein (Open Vld) al af. In Oostende betaal je 1.000 euro per jaar op een tweede woning. Hopelijk voor Tommelein zitten daar niet te veel Open Vld-leden bij, die mogelijk ooit kunnen stemmen in een voorzittersverkiezing.

Een tweetje om mee te geven: John Crombez, de oud-voorzitter van sp.a en stadsgenoot van Tommelein, trollde toch een beetje zijn Open Vld-collega’s. Want hij retweette een bericht van de Labour-partij in Engeland, die vandaag een nieuwe voorzitter kiezen, een opvolger van Jeremy Corbyn, met volgende tekst: ‘Verkiezing van een partijvoorzitter in coronatijden. #gewoondoen’. Een pijnlijke knipoog naar Open Vld: de liberalen schorten hun eigen stemming op, wegens corona.

Niets om trots op te zijn: De mondmaskers blijven maar terugkomen.

• In de Verenigde Staten geeft het CDC, het orgaan dat corona moet bestrijden, het advies aan alle burgers om nu maskers te dragen, ter bescherming. President Donald Trump gaf meteen mee dat dit niet verplicht is ‘en hijzelf dat waarschijnlijk niet ging doen‘.
• Knack belichtte dat België toch wisselende standpunten heeft gehad over die maskers: in het noodplan van 2006 stelden de experts ‘dat maskers een belangrijke preventieve rol spelen in de overdracht van het virus’. Drie jaar later: ‘De waarde van mondmaskers als algemene preventieve maatregel mag niet onderschat worden’. Ze wilden toen ‘de beschikbaarheid van chirurgische maskers veralgemenen zodat ze door iedereen kunnen gedragen worden’.
• En hoe zat het nu met die strategische voorraad? Volgens De Block waren ze niet correct bewaard, en dus vernietigd. Maar het leger spreekt dat tegen, zo stelt adjudant Marc Caekebeke in Het Nieuwsblad. ‘De hangars waren droog en afgesloten. De dozen waren niet aangetast. De voorraad was in voortreffelijke staat.’ Caekebeke begreep die beslissing om te vernietigen niet, en hield zelfs voor zijn eigen personeel maskers bij.
• De FOD Volksgezondheid heeft een heel ander verhaal. Zo lijkt het wel evident dat er ooit een onderzoekscommissie komt in de Kamer, rond heel die saga.
• Ondertussen ook goed en slecht nieuws. Er is weer een lading van 7 miljoen nieuwe maskers toegekomen. Maar meteen rees de vraag of die wel van voldoende kwaliteit zijn.
• Philippe De Backer (Open Vld), de minister die de taskforce rond de maskers leidt, moest het uitleggen: ‘Die worden nu getest in Belgische labo’s. Binnen enkele dagen hebben we meer duidelijkheid. Als dit lot niet voldoet aan de FFP2-normen, kunnen ze mogelijk nog als zogenaamde ‘comfortmaskers‘ worden verdeeld.’

Om toch nog even bij stil te staan: Een absurd telefoongesprek van koning Filip met de Chinese president Xi Jinping

• Het Chinese persbureau Xinhau pakt uit met een transcript van een gesprek dat koning Filip had met de Chinese president Xi Jinping. Het ging er bijzonder amicaal aan toe.
• Filip stelde dat China wereldwijd ‘de leiding neemt‘ in het onder controle brengen van de pandemie, en dat de Chinese ervaring ‘van grote waarde’ is voor andere landen. Filip dankte China ook voor het medische materiaal dat China aanlevert. ‘A friend in need is a friend indeed‘, zo stelde Filip volgens Xinhua, die ook nog ‘onze vriendschap altijd zal koesteren’.
• Blijkbaar kwam het gesprek er op vraag van het Paleis. De Chinezen, die globaal er alles aan doen om niet de reputatie te krijgen van de oorzaak van de pandemie te zijn, namen de positieve pr dus in alle gretigheid aan.
• Is het de op z’n minst vreemde gewoonte om vleermuizen te eten, in de streek van Wuhan, die aan de oorzaak van de pandemie ligt? Zekerheid daarover is er vandaag niet. Maar in elk geval dook de ziekte daar eerst op, iets wat de Chinezen graag willen doen vergeten.
• In grote delen van de wereld is het ondertussen een ‘westerse’ of Europese ziekte: over de uitbraak en de ware sterkte van de epidemie wordt in Europa niet gelogen, de media kan vrij rapporteren, in tegenstelling tot China. Dat wint zo de perceptieoorlog makkelijk, in de rest van de wereld.
• Zo communiceert China een officieel dodentol van 3.300 slachtoffers, wat ronduit lachwekkend is. Ook het aantal besmettingen ligt vermoedelijk vele malen hoger dan wat de Chinezen communiceerden. Met die cover-up brachten ze de rest van de wereld ernstig in gevaar.
• Met draconische, vrijheid-inperkende maatregelen en een stevige scheut van onderdrukking, kreeg China naar eigen zeggen ‘het virus klein’. Ook aan de recente positieve cijfers van nieuwe besmettingen twijfelen zowat alle experts.
• Maar veel media slikken makkelijk die boodschap: ook vanmorgen berichtte het VRT-radionieuws over de 3.300 slachtoffers alsof dat een feit is.
• Dat Filip nu tegen de Chinezen gaat aanschuren, heeft te maken met hun rol als producent van medisch materiaal, voornamelijk mondmaskers. Vaak is dat wel van inferieure kwaliteit, zoals de recente levering van 7 miljoen mondmaskers weer bewijst. In Europa gaan nu stemmen op om zelf die productie opnieuw in handen te nemen.
• In De Standaard laat het Paleis z’n licht schijnen op de relatie tussen Chinezen en het Belgische koninklijk paleis. Blijkbaar voelt de koning zich gewaardeerd in China, waar ‘staatshoofden’ een erg groot ‘gewicht’ krijgen. ‘Contacten op het allerhoogste niveau in China zijn daarom van groot belang‘, zo stelt het Paleis.

De essentie: In een post-corona tijdperk, dat nu al vorm krijgt, zal de rol van China en van de VS in het geopolitieke spel bepaald moeten worden. Het valt op dat tegenover de ‘hoera-berichten’ uit China een erg kritische aanpak van de VS staat, dat nu al door sommigen herleid is tot ‘een land dat op de knieën zit, om nooit meer terug te komen’. Dat België en bij uitbreiding Europa zich blijkbaar, onder meer door het soort acties als het bovenstaande telefoontje, mee voor de kar van de pr-machine van Peking laat spannen, is daarbij allerminst onschuldig.