Een drieste aanval in Schaarbeek gisterenavond eindigt in elk geval met een drama: een 20-jarige politieagent overleed nadat een 32-jarige Belg van Marokkaanse afkomst hem verschillende messteken had toegebracht. Een andere agent raakte gewond, de dader zelf raakte gewond door de politie. Het voorval roept grote vragen op nu blijkt dat de dader fungeerde op de OCAD-lijst en mogelijks naar Syrië zou zijn getrokken. De oppositie van Vlaams Belang en N-VA schreeuwt meteen moord en brand over ‘terrorisme’. Maar erger: de man begaf zich gisteren zelf naar het politiekantoor omdat hij “agressieneigingen vertoonde tegenover de politie” maar het parket oordeelde niet dat zijn opsluiting opportuun was. Voor minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) en in mindere mate Annelies Verlinden (cd&v) wachten lastige vragen.

In het nieuws: Opnieuw terrorisme in Brussel.

De details: Na de condoleances blijven de pijnlijke vragen.

• Vanmorgen geeft het federaal parket meer toelichting bij de dood van een 20-jarige politieagent die gisterenavond in Schaarbeek werd neergestoken. Dat alleen al wijst erop dat het niet gaat om een banale doodslag: bij de kwalificatie ‘terrorisme’ komt het federaal parket in actie.
• Regeringsbronnen bevestigen bovendien dat de man voorkwam op de lijsten van OCAD en dus in de databanken van de politie gekend was voor potentieel terrorisme. De 32-jarige Y.M., een man met de Belgische nationaliteit, staat al sinds 2016 op de lijst van de ‘Cel Extremisme’ van de gevangenissen: hij heeft een hele reeks misdrijven op zijn kerfstok, werd veroordeeld en zat een gevangenisstraf uit. Daar zou hij geradicaliseerd zijn.
• Bijkomend: de man zou “Allah Akbar” geroepen hebben, volgens omstaanders, bij het uitdelen van de messteken aan twee agenten, op patrouille in de buurt van het Noordstation. De agenten belden versterking waarna een tweede patrouille de wapens trok, kogels afvuurde, waarna de dader in kritieke toestand werd afgevoerd. Volgens onze informatie is hij niet overleden.
• Maar de tol is groot: één agent overleed, een andere verkeert nog in kritieke toestand. Meteen veroorzaakte de dood van de jonge man een golf van emoties in de Wetstraat.
  • Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) had het over een “verschrikkelijk drama en hartverscheurend nieuws“, en stelde ook dat “dit geweld tegen onze mensen onaanvaardbaar is”.
  • Ook premier Alexander De Croo (Open Vld) reageerde: “Onze politiemensen riskeren dagelijks lijf en leden om onze samenleving veilig te houden. Dat blijkt helaas vandaag nog maar eens. Mijn gedachten gaan uit naar de familie en vrienden van de overleden agent.”
  • “Politie en federaal parket doen wat moet om deze verschrikkelijke daden te onderzoeken”, zo laat minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) weten.

De essentie: Dit krijgt onvermijdelijk een staartje. Waarom was de man op vrije voeten?

• De angel in het dossier zit hem in het feit dat de dader gisteren zichzelf aanbood, uren voor de feiten, in een politiekantoor in Evere. Daar sprak hij van “haat tegen de politie“. Maar volgens het Brusselse parket, dat vannacht nog een perscommuniqué stuurde, voor het federale parket overnam, “sprak de man onsamenhangende opmerkingen”.
• De man zocht hulp, en werd door de politie op advies van het parket doorverwezen voor ‘psychologische zorg’, in het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc. “Na verificatie bleek dat de persoon niet aan de wettelijke voorwaarden voldeed, aangezien hij bereid was vrijwillig een psychologische behandeling te ondergaan”, zo leest het persbericht.
• De politie liet hem vervolgens daar in dat hospitaal achter, waar de man een opname weigerde en hij het gebouw verliet, zonder dat er iemand bezwaar kon aantekenen.
• Dat roept vragen op over een mogelijke ‘menselijke fout’: zowel bij politie als parket, dat de opdracht gaf om de man door te verwijzen naar psychiatrische hulp, moeten toch bellen afgegaan zijn, bij een mogelijke controle van de OCAD-lijst.

De outfall: Wie pakt de politieke verantwoordelijkheid?

• Gisterenavond was Tom Van Grieken, voorzitter van Vlaams Belang, er als de kippen bij om het incident meteen te brandmerken als ‘terroristisch’, waarbij hij uiteraard verwees naar de kreet die de dader loste.
• Vanmorgen volgde een snoeiharde communicatie: “Het is onbegrijpelijk hoe het parket deze gigantische fout kon maken. Eenieder die agenten met de dood bedreigt en een aanslag aankondigt wordt opgepakt – en terecht. Maar voor illegalen telt dit blijkbaar niet, zelfs niet als ze mogelijke islamistische motieven hebben. De verantwoordelijken van dit debacle moeten gestraft worden”, zo stelt Van Grieken, die zich wel vergiste over de nationaliteit van de dader, een Belg met Marokkaanse roots.
• Maar Van Grieken wijst meteen de vinger richting Vivaldi: “Al te vaak hebben justitieministers en binnenlandministers zich er te gemakkelijk van af gemaakt na dit soort tragedies en aanslagen. Dit kan niet langer. De verantwoordelijken die dit debacle mogelijk hebben gemaakt moeten gestraft worden.”
• Bij N-VA iets meer reserve daarrond voorlopig. Theo Francken (N-VA) had wel als commentaar dat “terrorisme nog steeds woedt.” En dat “we ons nooit in slaap mogen laten wiegen.” “Een zoveelste daad van agressie ten aanzien van de politie. In Brussel loopt het de spuigaten uit en lijkt wegkijken wel een nationale sport“, zo stelt hij.
• Bij het kabinet Justitie van Van Quickenborne wil men voorlopig niet reageren: men verwijst naar de persconferentie van het federaal parket. Maar het is onvermijdelijk dat in de Kamer de minister een berg kritische vragen zal krijgen over de zaak, zeker omdat de dader zo manifest in de databanken gevlagd stond.

Eindelijk: België belooft 50 tot 100 militairen voor EUMAM, de Europese trainingsmissie om Oekraïense soldaten op te leiden. 

• In oktober besliste de Europese Unie een trainingsmissie op poten te zetten om zo’n 15.000 Oekraïense soldaten op te leiden. Oorspronkelijk werd de koek gedeeld door Polen en Duitsland. Polen zal 12.000 soldaten een basistraining geven, en huist ook het hoofdkwartier voor de missie in Rzeszow, vlakbij de grens met Polen.
• De overige 3.000 soldaten trekken naar Duitsland, waar ze gespecialiseerde trainingen krijgen in het scherpschieten, onschadelijk maken van mijnen of het bieden van medische hulp. Verschillende landen tekenden zich al in op de missie: Nederland stuurt 100 tot 150 militairen voor opleidingen in ontmijnen, Spanje wil om de twee maanden 400 Oekraïners een training scherpschieten geven, maar ook België neemt nu toch steviger deel aan de missie.
• Op 28 oktober keurde de ministerraad de (bescheiden) Belgische deelname goed: 16 Belgische militairen zouden vanaf 2023 instaan voor de opleiding van 60 Oekraïense ontmijners. Het materiaal, dat wordt aangekocht voor de opleiding, krijgen de soldaten daarna mee naar Oekraïne.
• Gisteren maakte minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) bekend dat de deelname wordt opgedreven: “Ik kan een cijfer tussen 50 en 100 naar voor schuiven. De plaats waar de troepen worden ontplooid en het effectieve begin van de operatie zijn momenteel nog voorbarig”, vertelde ze aan LN24. 

Ook nog: De kans bestaat dat België op termijn ook pantservoertuigen levert. Op voorwaarde dat het chassis niet gescheurd is dan toch.

• Het was Kamerlid Georges Dallemagne (Les Engagés), tevens lid van de commissie Landsverdediging, die een eventuele schenking van Lynx-pantservoertuigen aan Oekraïne suggereerde. Sinds 2007 zijn 437 exemplaren in het bezit van Defensie, waar ze niet bijzonder geliefd zijn. De Lynxen vertonen namelijk enkele kwaaltjes: 120 stuks moesten tijdelijk uit dienst worden genomen, omdat het chassis scheurtjes vertoonde. Niet meteen wenselijk voor een voertuig dat werd gekocht voor zijn sterke bepantsering.
• Vanaf volgend jaar worden de pantservoertuigen uitgefaseerd: in de plaats worden vanaf september 2023 322 Oshkosh CLV-voertuigen geleverd. Dallemagne stelde voor om enkele niet-gescheurde Lynx-voertuigen, die overbodig worden geacht, te doneren aan Oekraïne. “Die kunnen bijzonder nuttig zijn voor Oekraïne. En daarmee kan ook een herhaling van het M109-scenario worden vermeden”, zo voerde Dallemagne aan. De M109’s waren pantserhouwitsers van Defensie, die enkele jaren geleden uit dienst werden genomen en werden verkocht aan het privébedrijf Flanders Technical Supply (FTS). Daar werden ze opgekocht door het Verenigd Koninkrijk, dat ze aan Oekraïne doneerde.
• De suggestie van Dallemagne werd door Dedonder van tafel geveegd: “Defensie heeft 322 CLV-voertuigen aangekocht. De levering is niet voorzien vóór september 2023. In die context zal Defensie de Lynxen pas uit dienst nemen als de nieuwe voertuigen zijn gearriveerd.”
• Tegelijk moest de minister toegeven dat er sinds het einde van de Koude Oorlog geen extra voorraden werden aangelegd om de uitval van materiaal op te vangen. “De mogelijkheden om materieel te doneren zijn dus zeer beperkt.”

Tenslotte: Conner Rousseau (Vooruit) blijft diversifiëren.

• Wie donderdagnacht naar Club Versuz ging, een bekende discotheek in Hasselt, kon daar zowaar de voorzitter van de socialisten spotten, volgens de lokale verslaggever van Het Laatste Nieuws.
• Rousseau dook daar op (“Versuz? Klaar voor een feestje ofwa?”, “Versuz? Ik zie jullie niet dansen, komaan”, of “Versuz? Ik wil u meer zien bewegen”), in wat door de discotheek als een “privé-aangelegenheid”, werd afgedaan, waardoor de voorzitter zelf geen toelichting wilde geven aan de krant. “Hij wilde dit gewoon graag eens doen”.
• Op Instagram, zijn favoriete platform, had hij wel al gevraagd “welke Urban schijf je vanavond zeker wil horen”, aan zijn volgers. De set zelf bleek wat onorthodox, want DJ Rousseau zong zowaar zelf mee in de micro, en scandeerde de hits mee.