In Nashville, de hoofdstad van Amerikaanse staat Tennessee, heeft het National Museum of African American Music zijn deuren geopend. De collectie omvat zes interactieve secties over vijftig verschillende muziekgenres, met een focus op gospel, blues, jazz, R&B en hiphop. De realisatie van het museum vergde een investering van ongeveer 60 miljoen dollar.

Het idee voor de bouw van een museum voor Afro-Amerikaanse muziek in de muziekstad Nashville rees ruim twee decennia geleden bij Francis Guess, een lokaal vooraanstaand zakenman en voorvechter van de burgerrechten. Hij deelde zijn idee met een aantal andere notabelen uit de regio.

Aan de lokale Chamber of Commerce werd de opdracht gegeven om een haalbaarheidsstudie uit te voeren voor een museum van Afro-Amerikaanse cultuur. Tien jaar geleden werd echter beslist om zich op muziek te concentreren.

Wortels

‘Wie de wortels van de Amerikaanse populaire muziek wilt achterhalen, moet teruggaan tot de tijd dat Afrikaanse slaven door Europeanen naar Noord-Amerika werden gebracht,’ luidt het. ‘De muziek van deze Afrikaanse populatie zwermde later met zijn beoefenaars over het hele grondgebied van de Verenigde Staten uit.’

‘Hieruit zouden uiteindelijk verschillende nieuwe muziekvormen – zoals de blues in Mississippi, de jazz in New Orleans en later house in Chicago en hiphop in de Bronx – groeien. Dit fenomeen is al eerder uitgebreid behandeld door historici, bloemlezingen en tentoonstellingen. Er was echter nog geen museum waarin duidelijk wordt gemaakt hoe de zwarte artiesten de Amerikaanse muziek fundamenteel hebben gevormd.’

‘De collectie van het museum – die meer dan 1.500 artefacten omvat – besteedt aandacht aan muzikale trendsetters zoals Ella Fitzgerald, Duke Ellington, George Clinton, TLC of Whitney Houston, maar wil ook de muzikale ervaring van de gewone burger aan bod laten komen,’ benadrukt Steven Lewis, jazzsaxofonist, musicoloog en een van de curatoren van het museum.

‘Daarnaast wil de collectie ook de nadruk leggen op het wereldwijde bereik van de muziek. Daarvoor is het voldoende om naar de jonge blanke Britse muzikanten uit de jaren zestig, zoals de Beatles, te kijken. Zij luisterden naar Muddy Waters en Son House. Ze vonden iets in die muziek dat hen aantrok. Kijk ook maar naar de lokale reacties op de reizen van Louis Armstrong naar West-Afrika. Er was iets dat hen met elkaar verbond.’

Migraties

‘De Afro-Amerikaanse ervaring die in de muziek wordt uitgedrukt weerspiegelt een meeslepende distillatie van gevoelens van onderdrukking, strijd en triomf,’ zegt Lewis. ‘Mensen over de hele wereld kunnen zich hiermee op verschillende manieren identificeren,’ zegt Lewis.

Hij verwijst ook naar de grote migratiestromingen die een groot deel van de voorbije eeuw in de Verenigde Staten hebben gedomineerd. ‘Gedurende deze periode verlieten meer dan zes miljoen Afro-Amerikanen de landbouwregio’s in het zuiden om in de industrie in het noorden en westen van het land werk te zoeken.’

‘Met de industrialisatie van Amerika kwam ook de industrialisatie van muziek. Onder meer artiesten zoals Muddy Waters stapten daarbij ook van de akoestische naar de elektrische gitaar over.’ Het museum omvat ook één van de originele producties van Black Swan Records, het eerste grote muzieklabel dat door Afro-Amerikanen werd opgezet en geleid.

‘Nashville heeft dit museum nodig,’ betoogt Kevin Moore, een plaatselijke bluesgitarist. ‘De stad is een muzikaal mekka. Het gemiddelde publiek denkt daarbij echter enkel aan countrymuziek. Nashville verkreeg zijn bijnaam Music City echter nochtans door toedoen van de Fisk Jubilee Singers, een zwarte zanggroep die met een optreden bijzonder veel indruk op Queen Victoria had gemaakt.’

Het museum wil ook extra nadruk leggen op de bijdragen die vrouwen aan de Afro-Amerikaanse muziek hebben gebracht. ‘De vrouwen zijn met dit genre begonnen,’ werpt zangeres Shemekia Copeland op. ‘In de jaren twintig stonden de vrouwelijke zangstemmen centraal. De muzikanten zaten op de achtergrond. Dat veranderde later toen de muziek in grotere mate door de gitaar gedomineerd begon te worden.’