Voor het eerst sinds Steve Stevaert in de jaren 2000 leidt een socialist de ranglijstjes van populairste politicus: Conner Rousseau (Vooruit) is voorbij Bart De Wever (N-VA) maar vooral Alexander De Croo (Open Vld) gesprongen. En kijk, net op dat moment zet de voorzitter van Vooruit doelbewust een boksmatch in gang met Vlaams Belang, de marktleider in de peilingen. Een gewaagde strategie, want Rousseau doet het uitschijnen alsof hij persoonlijk die dam zal vormen “tegen de gevaren van extreemrechts”. Maar het laat tegelijk zijn partij toe om flink naar het centrum op te schuiven, en zo verder Open Vld en cd&v op te eten. Exact de strategie die Patrick Janssens ooit succesvol toepaste in Antwerpen, in 2006. En opvallend, ook toen een erg gepersonaliseerd succes, helemaal gebeiteld rond één figuur. Rousseau doet die oefening nu over, met het nodige risico op hoogmoed.

In het nieuws: “Vlaams Belang bestrijden, door beter naar de mensen te luisteren? Met alle respect, maar dat zegt de politiek al 30 jaar”, zo vraagt VRT-journalist Bart Verhulst op het Vooruit-congres aan Rousseau.

De details: “Ja, maar de politiek heeft nog nooit een Conner Rousseau gehad”, antwoordt die zonder verpinken, in derde persoon over zichzelf.

• Het kon geen betere timing zijn, afgelopen weekend voor het kiescongres ‘ROOD to 2024’ van Voouit, in de Flanders Expo in Gent. Want vrijdag kwam een peiling uit, bij HLN/VTM/Le Soir/RTL, die bevestigde wat velen al van mijlenver zagen aankomen: Vlaams Belang en Vooruit als grote winnaars in de peilingen, Open Vld en cd&v als grote verliezers. Zo kreeg Rousseau exact wat hij al veel langer wil: een beeld van twee winnaars, twee uitersten ook, twee boksers, die zich opmaken voor de grote kamp.
• Op zijn congres lanceerde hij dan ook een snoeiharde aanval op Vlaams Belang:
  • “Overal waar de extremen besturen, zijn de gewone werkende mensen gejost.”
  • “Want nergens in de wereld waar extreemrechts bestuurt, gaat de vrijheid en de welvaart van de mensen vooruit.”
  • “Vlaanderen mag geen Hongarije aan de Noordzee worden.”
• Daarbij vertrekt hij van het ‘doembeeld’ op links dat Vlaams Belang en N-VA samen een meerderheid zouden kunnen vormen in het Vlaams Parlement. Met de meest recente peiling in de hand blijkt dat te lukken: in percentages halen ze geen 50 procent samen, in zetels wel meer dan de helft.
• Vlaams Belang is voor Rousseau al veel langer manifest de vijand. Niet toevallig zegde Rousseau daar enkele weken geleden al Bart De Wever (N-VA) en co de wacht over aan: als N-VA het zou wagen het cordon te doorbreken, nationaal, maar evengoed ergens lokaal, dan zou elke samenwerking met Rousseau stoppen. Kiezen of delen, was de boodschap. N-VA kaatste terug: was het dan niet Vooruit dat met het extreemlinkse PVDA in een coalitie zat, in Zelzate?
• Rousseau bleef er Oost-Indisch doof over, en zette zijn eigen oorlogje verder: bij de lancering van een eigen YouTube-reeks, over zijn afscheid van z’n zomerkampen, haalde hij als reden om zich op dat medium te wagen expliciet aan “dat niet te willen overlaten aan de rotzakken van het Belang“. Het is haast een devote missie voor Rousseau, om ook via sociale media, waar een heel andere publiek bereikt wordt, “kiezers daar te gaan terughalen, zeker jongeren”.
• Die strategie mag dan naïef lijken, of zelfs een beetje pedant, wanneer hij verklaart dat in 30 jaar Wetstraat “er nog geen Conner Rousseau was”, er ligt wel een gekend draaiboek klaar, als voorbeeld, zowaar uit een recent socialistisch verleden. Het kan dus lukken. En vooral: zo’n strategie is eigenlijk driebanden. Op het Belang kloppen, om iets anders te bereiken.

Waar het om draait: Niet om Vlaams Belang, wel om het centrum.

• Wat valt er te leren uit hoe reclameboy Patrick Janssens in Antwerpen in 2006 een soortgelijke klus klaarde? Toen zocht en vond Janssens expliciet de boksmatch met Vlaams Belang, en kandidaat-burgemeester Filip Dewinter (Vlaams Belang). Daarbij zoog die strijd alle aandacht naar zich, wat de rest deed verschrompelen.
• Janssens versloeg uiteindelijk Dewinter met vlag en wimpel, in de race om het Antwerpse stadhuis, waarbij het heel expliciet om de sjerp ging. Wees dus niet verbaasd als Rousseau in 2024 ook expliciet als een kandidaat-premier naar de kiezer gaat, kwestie van een duidelijke keuze aan te bieden.
• En nog belangrijker over 2006 en Antwerpen: Janssens won door in de eerste plaats zijn gedateerde socialisten in Antwerpen te laten vervellen tot een veel vager maar vooral ideologisch veel breder opgezet stadsproject, dat uiteindelijk vooral het centrum moest bekoren, en niet zozeer de Belang-kiezers. Het is niet moeilijk om de parallel te zien, ook daar: Vooruit is door Rousseau van bij de start in de markt gezet als “een beweging, geen partij”. Een vehikel dat dus verder moest en kon spreken dan het beschadigde sp.a, dat nederlaag na nederlaag kende bij de stembusslagen.
• En “extreemrechts bekampen”, laat Rousseau ook expliciet toe om veel rechtsere taal te hanteren dan gelijk wie van zijn voorgangers: koketteren met het ‘Deense model‘, waar de sociaal-democraten een heel flinkse migratieaanpak hanteren, het kan. Uitspraken als “ik voel me niet thuis in Molenbeek”, het kan evengoed. Maar net zo goed een flinke sneer naar de vakbonden, die “niet meer van deze tijd zijn” en dus ook niet meer thuishoren in het partijbureau. Onder het mom van een ‘strategie’ op uiterst rechts, krijgt Rousseau zijn eigen boot op een centrumkoers.
• Dat zegt hij vervolgens ook expliciet: zowel op z’n congres, als dit weekend in De Tijd, klonk het glashelder, voor al wie het wil horen: “Vooruit is de nieuwe leider van links én het centrum“. Met opnieuw een dosis zelfvertrouwen die neigt naar arrogantie, maar tegelijk verrassend zelfbewust is voor een populair figuur op links, toch een zeldzaamheid in Vlaanderen: “Ik ga me niet excuseren voor mijn succes”.
• Daarbij wordt zeker in de communicatie angstvallig tegelijk de klassieke linkerflank bewaakt, als het op de core thema’s aankomt. “Koopkracht”, was de mantra die Rousseau en zijn vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) maandenlang hebben aangehouden, veel consequenter dan anderen. Dat en “sociale zekerheid” blijven de toverwoorden om die rode kern niet te verliezen. En het moet gezegd: door de consequente herhaling, kleven die thema’s nu meer dan ooit aan Vooruit, terwijl onder meer cd&v en Open Vld veel meer worstelen om een USP (unique selling proposition) te plakken op zichzelf.

Het gevaar: Steve Stevaert ging onder aan de personencultus. Janssens eigenlijk ook, op zijn manier.

• Een andere hoeksteen van die winst in 2006: Janssens zette in op een heel andere merk dan zijn toen verouderde partij, of zelfs zijn vage stadslijst: zijn eerste en belangrijkste merk was zichzelf. In een hypergepersonaliseerde aanpak draaide alles rond ‘Patrick’, inclusief een heuse campagne van endorsements, bekende Antwerpenaars, die op de poster gingen, met enkel daarnaast de handgetekende slogan ‘Patrick’ erop.
• Het succes was overdonderend, maar bleek tegelijk van korte duur. De verwachtingen lagen zo hoog, dat het daarna alleen maar bergaf kon, en ook ging. In 2012 was Janssens zelfs niet meer in staat om te zien hoe ver hij weg was afgedreven van de realiteit in z’n stad, dat hij dacht met een gepersonaliseerd magazine voor de Antwerpenaar de meubelen te redden. Maar ‘Patrick’ was uitgewerkt, en De Wever nam de fakkel over.
• Bij Rousseau speelt een ander tijdperk: geen posters en papieren magazines, maar Instagram, TikTok en YouTube. Tegelijk speelt het feit dat Rousseau zich in amper twee jaar heeft opgewerkt tot een heuse BV van hoogste categorie: een prestatie waar velen in de Wetstraat alleen maar van kunnen dromen. The Masked Singer was voor Rousseau het moment dat De Wever jaren voordien beleefde in De Slimste Mens: op de makkelijkste manier de huiskamer van miljoenen Vlamingen binnensluipen en de harten veroveren.
• In de peilingen blijkt hoezeer die personencultus werkt: Rousseau krijgt op de vraag “door wie voelt u zich best vertegenwoordigd”, liefst 16 procent van de Vlamingen achter zich: het maakt hem dus even sterk als merk, als zijn eigen partij samen. Niemand doet beter. Op de vraag “wie wil u graag in de komende maanden een rol zien spelen”, antwoordde 53 procent Rousseau, eigenlijk een daling van 58 procent. Maar omdat ook De Wever mee daalde, van 55 naar 53 procent, claimt Rousseau ook daar nummer één.
• Alleen dreigt voor Rousseau zo wel heel sterk het ‘tall poppy syndrome‘: te hoog boven het maaiveld komt de zeis. Het vergrootglas bij elke uitspraak, elke post, elke zet, is groot. Voor Steve Stevaert, die er ook een wild privéleven op nahield, werd de druk daarover op een bepaald moment zo groot, dat hij de vlucht vooruit nam en naar de provincie vluchtte, als gouverneur.
• Voor Rousseau wordt dat een kwestie van zelfdiscipline en ook wel de juiste entourage, die een 30-jarige voorzitter genoeg steun kan bieden. Want door zo expliciet de strijd aan te binden met Vlaams Belang, komt Rousseau tegelijk ook onvermijdelijk de online pletwals van extreemrechts tegen. In die zin is 2024 ook nog ontzettend lang: het wordt een campagne van de lange adem.

Wat u moet weten: Het echte nieuws in de peiling zit hem bij de kopstukken.

• De poll van HLN/VTM/Le Soir/RTL bevraagt op liefst twee manieren de persoonlijke populariteit: de ene, “door wie voelt u zich best vertegenwoordigd”, kan slechts één antwoord opleveren, en is dus een “nauwe” poll. Deze is duidelijk geliefder bij de Vlaamse media. De andere bevraging, “wie wilt u de komende maanden een grotere rol zien spelen?” Is veel “breder”, meer mensen komen in aanmerking, en dus zijn de scores hoger. Maar hier is ook een ‘negatieve’ score: wie wil u helemaal geen rol zien spelen? Die “brede” poll is duidelijk geliefder aan Franstalige kant van de media. Beide resultaten zijn interessant om trends te zien, die overigens helemaal gelijk lopen tussen beide polls.
• Met 25,5 procent is Vlaams Belang grote marktleider, N-VA gaat ten opzichte van de vorige peiling nog licht vooruit naar 22 procent, Vooruit is assertief derde met 16,1 procent (al is dat wel licht verlies ten opzichte van de peiling in september met 16,8 procent). Zowel cd&v (met 9,6 procent) als Open Vld (met 9,3 procent) raken niet meer boven de drempel van 10 procent. Groen blijft hangen op 8,7 procent en PVDA daalt wat ten opzichte van de vorige peiling, naar 7,3 procent.
• Maar wie een beetje dieper graaft in de peilingen, komt toch tot stevige conclusies over de gewijzigde verhoudingen aan de top van elke partij.
• Bij Open Vld mogen alle lichten echt op rood. De partij zakt niet alleen voor het eerst in deze peiling ver onder de 10 procent, ze heeft ook een probleem met de kopman, premier Alexander De Croo. Die verliest pluimen, zowel in de brede populariteitspoll (waar bij van 53 naar 48 procent valt, en negatief klimt van 36 naar 39 procent) als in de nauwe poll, waar maar 10 procent zich nog ‘best vertegenwoordigd voelt’ door hem.
• Voor De Croo lijkt bovendien de geschiedenis zich te herhalen: net als Charles Michel (MR) dat ooit heel manifest was, is De Croo als premier veel populairder in de taalgroep die niet de zijne is. In Wallonië en Brussel vecht hij met Sophie Wilmès om de eerste plek, en scoort hij veel beter dan in Vlaanderen. Bovendien hebben de Walen en Brusselaars ook veel meer vertrouwen in zijn regering, en in hem als premier. Michel kampte peiling na peiling met dezelfde (pijnlijke) vaststelling: geen sant in eigen land, wel over de taalgrens. Met niet toevallig ook een coalitie die geen meerderheid heeft in de eigen taalgroep, wel een ruime meerderheid aan de andere kant: zo was het net ook voor Michel.
• Zo heeft Open Vld geen enkele politicus in de top-drie meer. En na De Croo blijft het echt zoeken: in de brede poll groeit Vincent Van Quickenborne (Open Vld) na z’n episode van onderduiken voor drugscriminelen een beetje, maar het blijft een tiende plek, met 34 procent. Bart Somers (plaats 16) en Egbert Lachaert (plek 21) kunnen daar niet veel tegenover zetten. Al groeit de populariteit van de Open Vld-voorzitter wel heel lichtjes, ondanks zijn sprintje in de Melsensstraat. De strategie om alles op de premier te zetten, doet zo de Open Vld meteen wel naar adem te happen. Want als het hoofdmerk niet meer pakt, wat of wie dan wel?
• Wie eveneens aan diepgaande zelfbevraging mag beginnen, is cd&v, en vooral Sammy Mahdi zelf. De voorzitter kreeg echt een klap: grootste daler in de brede poll, met een score die van 37 naar 31 procent gaat, maar vooral een negatieve score die ineens van 34 naar 44 procent springt.
• Eenzelfde verhaal in de nauwe poll, die van de individuele politici: van meest populaire cd&v’er met 3 procent die zich “best vertegenwoordigd” voelde, is dat nu nog maar 1 procent. Zelfs Vincent Van Peteghem (cd&v), naast Annelies Verlinden (cd&v) en vooral Hilde Crevits (cd&v): ze zijn nu allemaal populairder dan de voorzitter van hun partij.
• Vooral het contrast met Crevits moet pijn doen voor Mahdi: zij schiet omhoog, en is derde populairst in de brede poll (van 43 naar 49 procent) en vierde in de nauwe poll, met 6 procent. En het kan moeilijk iemand ontgaan zijn: terwijl Mahdi volop de aandacht zocht, met kritiek op de federale ploeg, en bijna de Vlaamse ploeg opblies, zocht Crevits verplicht de luwte, en communiceerde ze moedig over die verplichte ‘time out’, die de dokter haar voorschreef.
• Het kan niet anders of het moet tot diepere reflectie leiden over de te volgen communicatieaanpak, waar op dit moment een wel erg offensieve, maar tegelijk hoogst onervaren partijwoordvoerder de plak zwaait in de Wetstraat 89. Want voorganger Joachim Coens (cd&v) moest gaan, voor één peiling onder de magische drempel van de dubbele cijfers. Mahdi gaat nu al twee keer kopje onder, met scores van 9,9 procent in september en 9,6 procent in december.

De tegenaanval: Plots is er een plan om werklozen te schrappen, bij cd&v.

• Bij cd&v had men al een nieuw offensief klaar, als antwoord op de dramatische peiling. Op De Zevende Dag, waar Mahdi moedig naartoe trok ondanks de resultaten, klonk het verschonend dat hij “nog wat tijd nodig” heeft, en dat ook “Tom Van Grieken niet meteen zijn partij weer uit het slop haalde, toen die voorzitter werd van Vlaams Belang”.
• Zo koopt Mahdi dus nog even wat krediet, terwijl hij in dezelfde uitzending de aandacht vooral verlegde, door een opvallende wijziging aan een cd&v-standpunt te doen. Donderdag wil cd&v met een reeks voorstellen komen voor de arbeidsmarkt: de partij wil federaal extra hervormingen én levert tegelijk met Jo Brouns (cd&v) de Vlaamse minister van Werk.
• Meest opvallend, is dat dit weekend al plots bleek dat cd&v de werkloosheid in de tijd wil beperken, tot maar 2,5 jaar meer. Wie daarna nog werkloos is, krijgt een ‘ultiem voorstel’, en moet dan noodgedwongen naar het OCMW, als die nog steun wil krijgen.
• Een behoorlijke verscherping van de cd&v-lijn en opvallend: in de vorige Zweedse regering hield kopman Kris Peeters (cd&v) nog halsstarrig enige aanpassing aan de werkloosheidsuitkeringen tegen. Dat merkte ook N-VA op, die het destijds wilde doordrukken: “Voortschrijdend inzicht, bijna 8 jaar na de weigering van ‘Monsieur Non’, zo refeerde Zuhal Demir (N-VA) destijds voorstander van die beperking in de tijd, aan het veto van Peeters. “Nu snel actie, Vivaldisten”.
• En ook Open Vld reageerde enthousiast op het nieuws: “Een goede zaak dat cd&v nu ook voorstander is. De Vlaamse regering heeft al stappen gezet, nu kijken wat we nog meer kunnen doen”, zo tweette Bart Somers (Open Vld).
• Voor Mahdi zelf een des te opmerkelijke bocht of flipflop, want zoals VRT-analist Ivan De Vadder vanmorgen opmerkte: in zijn boek ‘Van Hol naar Vol’, dat pas vorig jaar verscheen, en mag gelden als ideologische blauwdruk van zijn voorzitterschap, had Mahdi nog een heel andere uitleg. “Ik zie niet in hoe je werken kan stimuleren door mensen te schrappen”, zo schreef Mahdi toen.
• Of het moment juist is, met de feestdagen in aantocht, om dergelijke, harde taal te verkopen, is evenzeer de vraag. Nog uit de peiling: heel veel pessimisme over de toekomst. 61 procent van de Belgen gelooft dat in 2023 onze koopkracht afneemt, slechts 8 procent ziet die stijgen. En ook: 50 procent gelooft dat het persoonlijk slechter zal gaan, 35 procent denkt gelijklopend, en 15 procent denkt beter. In Vlaanderen is dat pessimisme nog groter: daar gelooft 54 procent dat het slechter zal gaan, en slechts 10 procent is optimistisch.
• Politiek gezien is de kans op slagen overigens nul: de PS, maar ook de groenen zijn allerminst van plan om dit plan te laten passeren, ook al krijgen de liberalen in de federale regering nu plots de steun van cd&v.

Ook genoteerd: De premier countert.

• Een peiling was niet het enige waar premier Alexander De Croo (Open Vld) zich dit weekend wat zorgen over kon maken. In Le Soir zette Paul Magnette (PS) nog eens de puntjes op de i: “Die chantage van Europa over de hervorming van de pensioenen is gewoon onaanvaardbaar”.
• Na Elio Di Rupo (PS) die heel hard uithaalde naar de “borrelnootjes” die Wallonië maar krijgt van de Europese Commissie om de schade van de overstromingen te betalen, is het bij de PS echt genoeg geweest: hun frustratie over ‘Europa’ bereikt een kookpunt. Want: “Europa is toch helemaal niet bevoegd voor de pensioenen?”, zo sneerde Magnette.
• Wat daarbij meespeelt: met Thomas Dermine heeft de PS een kopstuk als staatssecretaris voor Relance gezet op die post. Maar Europa houdt dat relancegeld tegen, omdat ze vinden dat de hervormingen van Karine Lalieux (PS) als minister van Pensioenen helemaal niet ver genoeg gaan. Voor de zomer hervormde Vivaldi het systeem, maar berekeningen leren dat het nu netto nog méér gaat kosten, in plaats van minder. En meteen houdt de EU dus een schijf van 900 miljoen euro relancegeld tegen.
• De Croo counterde die kritiek dus: “We gaan dat toch moeten doen, dat is de afspraak die we met Europa gemaakt hebben. Als we op termijn nog een sociale zekerheid willen, dan moeten we die hervormen”, zo stelde hij op VTM Nieuws.
• En zo had De Croo op VTM meteen ook een antwoord klaar op de vraag “of er nu nog grote hervormingen komen, van Vivaldi”. Verschillende voorzitters, van onder meer Vooruit, cd&v en Open Vld hadden daarop aangedrongen. De premier was tot nu toe afwachtend, en wilde zich op niets laten vastpinnen.
• “Natuurlijk wil ik nog grote hervormingen doen”, zo pareerde hij de kritiek. “We willen onze begroting op orde zetten, de pensioenen hervormen én de fiscaliteit meer lonend maken voor mensen die willen werken”, zo stelde hij. Daarmee lijkt het zwaartepunt van die hervormingen hoe dan ook te verschuiven naar maart, wanneer de begrotingscontrole eraan komt.
• Dat is meteen goed nieuws voor Vincent Van Peteghem (cd&v), de minister van Financiën, die deze maand zijn hervormingsplannen wil presenteren rond fiscaliteit. Bij cd&v kijkt men wat argwanend naar Open Vld, waar in het verleden al met scherp op Van Peteghem werd geschoten.

Ook genoteerd: “Neen, de groenen ligt niet dwars”, over de levering van nucleair materiaal aan het Verenigd Koninkrijk.

• Vanmorgen een opvallende quote, van Groen-vicepremier Petra De Sutter, in de studio’s van LN24. Daar ging het over de levering van een isostatische pers aan het VK, vanbij het Vlaams bedrijf EPSI. Dat soort pers is nodig om het nucleaire arsenaal van het Britse leger te onderhouden.
• Maar de pers raakt maar niet aan een federale exportvergunning: alle bronnen in de regering wijzen daarbij naar Ecolo, dat dwars zou liggen.
• Maar opvallend, vanmorgen ontkende De Sutter dat in alle talen: “Er is geen veto van de groenen voor het leveren van Belgisch materiaal voor het Britse leger. Dat dossier wordt nog bestudeerd. En de Engelsen zijn onze bondgenoten”, zo stelde ze.
• Misschien dus toch het moment voor de Vivaldi-ploeg om het dossier af te sluiten, en de pers uiteindelijk gewoon te laten leveren? Bij Ecolo houden ze al weken de lippen stijf op elkaar, telkens schermt men met “militair geheim” als uitleg, om niets te moeten zeggen.

Gevolgd: Aan Franstalige kant is François De Smet opnieuw voor vijf jaar voorzitter van DéFI.

• Dit weekend herverkoos DéFI, het vroegere FDF, opnieuw François De Smet, een Kamerlid, tot voorzitter. De links-liberale stadspartij kiest zo voor continuïteit, na een spannende interne race. Zo’n 650 leden verkozen uiteindelijk met 59 procent de huidige baas.
• DéFI zit wel in de Brusselse regering, maar worstelt tegelijk flink met Vivaldi: als links-liberalen konden ze nooit echt een vuist maken. En met twee Kamerleden ben je hoe dan ook niet veel.
• Maar DéFI is tegelijk een puzzelstukje in een groter geheel: al maanden gonst het van de geruchten over een mogelijke fusie tussen hen en Les Engagés, het vroegere cdH. De twee zouden een sterker centrumblok kunnen vormen. En daar was, en is, De Smet wel een voorstander van. Met zijn herverkiezing ligt die weg dus wat meer open.