Vandaag rolt normaal gezien het hoofd van de grote baas van Bpost, Dirk Tirez, na sluitingstijd van de beurs, wanneer er door het weekend twee dagen geen handel in het aandeel is. Dat bevestigen verschillende bronnen dicht bij het dossier. Zijn positie was onhoudbaar geworden, nadat een interne audit aan het licht bracht dat er gesjoemeld is met het fameuze krantencontract. Een eerste, kleine interne doorlichting daarrond, binnen Bpost uitgevoerd door de dienst Compliance, moest de zaak toedekken. Parlementaire vragen van Michael Freilich (N-VA) deden de boel echter ontploffen: Bpost haalde voor een tweede, grondige interne audit er externe specialisten in kartelvorming bij. Die adviseerden vrij snel om vanuit Bpost als spijtoptant naar de BMA te stappen, de concurrentiewaakhond. Die viel, na een schuldbekentenis van de top van Bpost, binnen bij DPG Media, de grootste mediaspeler, en PPP, een andere krantendistributeur. De CEO van Bpost, Tirez, was al die tijd op ‘non actief’ gezet, maar blijkt te zeer op de hoogte geweest: zijn vertrek lijkt onvermijdelijk. Headhunters zijn in alle discretie al een zoektocht begonnen naar een opvolger. Die moet liefst Belg zijn, ervaring hebben in postzaken, de Amerikaanse markt kennen én onkreukbaar zijn, zo is te horen.

In het nieuws: Exit Tirez.

De details: Manipulatie bij één van de grootste overheidscontracten, voor 170 miljoen jaarlijks: kleine speler PPP kreeg de boodschap “best niet mee te doen”.

• “Het was al langer duidelijk dat hij niet meer aan boord viel te houden. Maar het gaat om een beursgenoteerd bedrijf, dit ligt allemaal erg gevoelig”, zo is in federale regeringskringen te horen over de CEO van Bpost, Dirk Tirez.
• Maar tegelijk blijft men niet bij de pakken zitten: de zoektocht naar een opvolger is al volop aan de gang, een aantal potentiële opvolgers van Tirez is ondertussen al voorzichtig gepolst, zo leert de redactie van Business AM. De headhunter die de zoektocht zou leiden is Korn Ferry, volgens de geruchten. Bij het bedrijf wilde men niet reageren, op vragen over een zoektocht naar een nieuwe CEO voor Bpost.
• Het profiel van de nieuwe postbaas is ondertussen wél al helder uitgetekend, zo bevestigen bronnen. Het Belgische postbedrijf, dat voor 51,04 procent in handen is van de federale overheid, en voor de rest genoteerd staat op de Brusselse beurs, wil liefst opnieuw een Belg aan de top. Maar die moet wel ervaring hebben in de postsector, en ook de voor Bpost erg belangrijke Amerikaanse markt kennen. Tenslotte, misschien wel de belangrijkste voorwaarde: de nieuwe baas mag op geen enkele manier nog Bpost in opspraak kunnen brengen.
• Want met de exit van Tirez blijft het overheidsbedrijf in uiterst woelig vaarwater. In maart 2021 moest de toenmalige CEO Jean-Paul Van Avermaet al opstappen, na een zaak rond kartelafspraken bij zijn oude werkgever G4S. Daarop werd toenmalig directielid Tirez gepromoveerd, eerst ad interim, en daarna definitief als CEO. Dat bleef Tirez tot oktober, toen hij tijdelijk geschorst werd, naar aanleiding van een intern onderzoek rond kartelafspraken bij Bpost zelf, over het postcontract.
• In oktober werd daardoor Henri de Romrée, de CEO van e-Logistics Noord-Amerika, tijdelijk de CEO van heel Bpost. Recent werd die dan weer vervangen door financieel directeur Philippe Dartienne als tijdelijke baas. Het is niet duidelijk of één van beiden in het lopende onderzoek betrokken is, en of zij dus kunnen aanblijven. Maar dat de schade alleen tot Tirez beperkt blijft, bij de top van het bedrijf, is ondenkbaar.
• Tirez zelf draaide als topjurist overigens best al lang mee bij het postbedrijf: in 2017 was het de toenmalige CEO Koen Van Gerven, die de chief legal officer opnam in het directiecomité van Bpost. Hij bleef in de groepsdirectie toen in 2020 Jean-Paul Van Avermaet overnam van Van Gerven, zijn titel was eerder al uitgebreid tot “chief legal & regulatory officer”, waarop hij dan al één jaar later opklom tot CEO.

Wat de bal aan het rollen bracht: Personen van de Bpost-top zijn spijtoptant geworden bij de BMA, de concurrentiewaakhond.

• Met de exit van Tirez zouden meteen ook een aantal andere topmensen van Bpost moeten vertrekken. Allen zijn immers genoemd in de interne audit van Bpost, die ondertussen is uitgebreid tot een heus onderzoek van de BMA, de Belgische Mededingingsautoriteit, naar het krantencontract.
• Dat contract was jarenlang gewoon een vergoeding van de Belgische federale staat aan Bpost, om tegen een goedkoper tarief kranten en magazines te kunnen bussen. Die subsidie, die tien jaar geleden nog 220 miljoen euro per jaar bedroeg, en vandaag nog 175 miljoen euro per jaar moet kosten, kwam vanuit Europa onder vuur: ging het niet om staatssteun, die verder ging dan wat volgens de regels van de EU en de interne markt mag?
• De Belgische overheid paste er in 2014 noodgedwongen een mouw aan: de subsidies moest dienen om “een minimum dienstverlening” te garanderen: het recht van de burger om zich te “informeren”. En voortaan zou die dienst via een openbare aanbesteding moeten gebeuren: een contract met een heuse ’tender’ of offerte werd uitgeschreven door de overheid, en Bpost moest voortaan in concurrentie gaan met andere postbedelers.
• Uiteindelijk won het in 2015 die offerte, al was het vreemd dat grote concurrent AMP uiteindelijk niet mee bood. Een jaar later nam Bpost ook AMP over. Het onderzoek dat nu loopt, gaat ook over die eerste aanbesteding.
• Maar de zaak startte door een kleine audit, die de dienst Compliance van Bpost zelf uitvoerde over het nieuwe contract, dat in 2023 zou gegund worden. Die audit moest, volgens verschillende getuigenissen van binnen het bedrijf, stilletjes verdwijnen. Toen daarover Parlementaire vragen kwamen van Kamerlid Michael Freilich (N-VA), belandde die via vicepremier en voogdijminister Petra De Sutter (Groen) automatisch bij Bpost zelf. Diezelfde dag nog organiseerde het bedrijf noodgedwongen een raad van bestuur. Daar kon men niet anders dan de audit stevig uitbreiden, en tegelijk Tirez “on hold” zetten.
• Of daarbij een heldenrol was weggelegd voor de voorzitter van de raad van bestuur, Audrey Hannard, wordt door interne bronnen bij Bpost in twijfel getrokken. Zij zou, volgens insiders, al van de eerste audit op de hoogte geweest zijn, en initieel niets hebben willen doen.
• Eens men besliste om het interne onderzoek bij Bpost uit te breiden, werden er externe advocaten bijgehaald, specialisten in marktmanipulatie. Die kwamen al snel tot een helder advies: er zat niets anders op dan naar de BMA, de waakhond voor concurrentievervalsing, te stappen. Voor spijtoptanten geldt immers de gouden regel: wie eerst komt, krijgt de beste deal.

Hoe de fraude ineen zat: Via de krantenuitgevers kreeg concurrent PPP het voorstel om niet mee te bieden voor het krantencontract, in ruil voor meer werk in de steden.

• Bronnen bevestigen dat een aantal sleutelfiguren bij Bpost zo’n overeenkomst met de BMA sloten, waarbij ze in ruil voor hun getuigenis een strafvermindering kregen. Meteen bleek vervolgens dat met de ‘klanten’, met name mediabedrijven DPG Media en Mediahuis, op ongeoorloofde manier informatie was uitgewisseld over het krantencontract, en dat vanuit die spelers ook communicatie is gegaan naar PPP, de speler die nu al in steden als Brussel, Antwerpen en Gent de krantenbedeling doet.
• Daarbij zou, vanuit de krantenbedrijven, het signaal gekomen zijn dat PPP “best niet meedeed” met de tender, maar in ruil wat meer werk in de grote steden kon krijgen. Bpost wist dat het bedrag van het krantencontract hoe dan ook op een plafond zat, en dat die steden erbij nemen niet per se meer opleverde.
• Dat overlaten aan een concurrent, die vervolgens dan niet zou meebieden op de grote tender, leek een ideale oplossing waar blijkbaar ook de grote mediaspelers voorstander van waren: dan zou alles blijven zoals het was. Daarbij is sprake van mailverkeer. Dat zou tot flinke boetes kunnen leiden, ook voor onder meer DPG Media.
• Het verklaart meteen waarom de BMA ondertussen binnenviel bij zowel DPG Media als PPP en daar documenten en mailverkeer in beslag nam. Bij Mediahuis zijn voorlopig geen huiszoekingen geweest.

The Big Picture: De vragen blijven, over het krantencontract.

• Al jarenlang is er bijzonder weinig interesse in de papieren media over de nochtans grote sommen belastinggeld, die zo naar Bpost en uiteindelijk de private media vloeien. Een desinteresse die vreemd genoeg ook overheerst bij de openbare omroep VRT. Nochtans zijn er grote vragen te stellen.
• Zo weigerde de overheid systematisch om het contract zelf, toch bijna een miljard euro overheidsgeld per legislatuur, gewoon openbaar te maken. Graafwerk van Apache.be leverde uiteindelijk wat inzage op, maar officieel gaven zowel Bpost als de federale regering het nooit vrij.
• Zo is allerminst duidelijk wie uiteindelijk profiteert van het contract, wie de winst pakt. Want hoewel het om een som van 175 miljoen gaat, en men Europees ook een maximum plafond legt op de marges die uit zo’n overheidscontract mogen gehaald worden, is er geen enkele inzage in de uiteindelijke kosten: hoeveel betaalt dan de overheid, en hoeveel de uitgevers?
• Die laatste klaagden in het verleden al dat het vooral Bpost was, die met de echte centen gaat lopen: dat leidde tot frustraties aan de absolute top van DPG Media die de redenering “dat wij ons bedrijf met subsidies hebben gebouwd”, naar eigen zeggen “meer dan beu” waren.
• Over de uiteindelijke prijzen circuleren wel informeel bedragen: de krantensector zou 25 cent per krant betalen, de overheid zou 50 cent bijpassen. Maar dat zou Bpost wel een heel grote marge op het contract geven, waardoor het eigenlijk een verborgen vorm van staatssteun aan een beursgenoteerd bedrijf is.
• In de huidige context lijkt alvast in de Kamer wel iets te bewegen: zowel bij de MR als Open Vld, niet toevallig de partijen die op het laatste begrotingsconclaaf het krantencontract gewoon wilden schrappen in z’n totaliteit, zijn de Parlementsleden steeds kritischer aan het worden: vraagt men straks daar op z’n minst totale transparantie in het dossier?
• En ook voor voogdijminister De Sutter is dit een bijzonder vervelende zaak: zij probeerde net om een aantal ethische hervormingen erdoor te krijgen, en de ‘corporate governance’ te versterken bij de overheidsbedrijven die onder haar vallen, met name Bpost en Proximus. Dat de Bpost-top begin dit jaar nog besliste om 170 postwinkels door te verkopen aan gokbedrijf Golden Palace, werd haar toen door oppositie én meerderheid fel aangewreven.
• Het onderzoek naar manipulatie van het krantencontract brengt nu een veel dieper probleem aan het licht: de eigen hoofdaandeelhouder, de overheid, werd om de tuin geleid. Een scherpe reactie vanuit de regering zelf kan moeilijk uitblijven.
• Vanuit de oppositie schoot ondertussen Freilich vanmorgen nog altijd met scherp: “Bpost zou headhuntersgroep Korn Ferry hebben ingeschakeld om een nieuwe CEO te zoeken. Dat zou de exit van DIrk Tirez betekenen, nadat ik onlangs gesjoemel met het krantencontract het aangekaart. De Sutter maakt er een potje van”, zo tweette hij. Daarbij verwees hij naar hoe De Sutter Tirez destijds binnenhaalde als “een man met veel ervaring”, die “ervoor zal zorgen dat de rust weerkeert bij Bpost”.

Genoteerd: Dan toch geen uitleveringsverdrag met Iran, de familie van Olivier Vandecasteele, die in Iran vastzit, slaakt een noodkreet.

• Dat de deal tussen België en Iran, om gevangenen uit te wisselen, tot veel controverse zou leiden, stond in de sterren geschreven. Het verdrag voorziet de uitlevering van Assadollah Assadi, een veroordeelde terrorist en het brein achter de geplande aanslag op een congres van de Iraanse oppositie in Parijs in 2018, die 20 jaar cel uitzit in de gevangenis van Beveren. In ruil voor zijn uitlevering, zouden de in Iran opgesloten ngo-medewerker Olivier Vandecasteele en VUB-professor Ahmadreza Djalali kunnen worden vrijgelaten.
• De deal werd, ondanks stevige tegenkanting vanop zowel de oppositie- als de meerderheidsbanken, toch gestemd door Vivaldi. Cd&v, Groen en Ecolo hadden hun reserves, of kantten zich zelfs volledig tegen het verdrag, maar moesten uiteindelijk toch de bittere pil mee doorslikken. 
• Ook vanuit internationale hoek kwam er heel wat protest, zelfs vanuit de Verenigde Staten. Daar liet Ned Price, de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, zich niet verkeerd verstaan: “We willen ook dat Amerikanen vrijgelaten worden, overal in de wereld, net zoals andere landen dat willen. Maar wij willen vooral dat landen die zulke druk voelen, niet meedoen aan dat soort praktijken”. Een diplomatiek lastige zaak dus, voor Vivaldi.
• Maar nu strooit het Grondwettelijk Hof roet in het eten van de federale regering: dat hof heeft beslist de deal op te schorten. De reden is simpel: het gelooft niet dat Assadi in Iran zal worden opgesloten, de voorwaarde waarmee Iran de deal probeert in de wacht te slepen.
• “Uit de veroordeling van Assadi blijkt bovendien dat die handelde als agent van de Iraanse inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Het Hof leidt daaruit af dat België weet of moet weten dat indien België en Iran het eens worden over de overbrenging van een Iraniër die met de steun van Iran een terroristisch misdrijf heeft gepleegd, Iran die straf niet daadwerkelijk zal uitvoeren”, staat te lezen in een persbericht.
• Bij de oppositie van N-VA reageerde men jubelend: met de Iraanse Darya Safai (N-VA) in de Kamer hebben ze een heuse activiste tegen het regime in Teheran in de rangen. Zij hamerde dagenlang op de ‘onzin’ van de deal.
• De hele situatie is dan weer een dreun voor Vandecasteele en Djalali, die door het Iraanse regime met meer dan vermoedelijk met drogredenen werden opgepakt, berecht en opgesloten. Nu het aan het regime ook duidelijk is dat hun opgezette plannetje, om hen te gebruiken als hefboom om Assadi terug vrij te krijgen, niet lukt, lijken er stevige consequenties aan vast te hangen voor het duo.
• In zowat alle kranten komt de familie van Vandecasteele nu vertellen over z’n lot in Iran: hij is volgens hen ten dode opgeschreven als er niets gebeurt. Binnen de regering klinkt het nu dat men “afwacht”: binnen drie maanden volgt een definitief oordeel van het Grondwettelijk Hof.

Opvallend: In de Kamer gaat De Croo weer eens in het offensief.

• Aanval blijft de beste verdediging, zoals vaak, voor premier Alexander De Croo (Open Vld). Bij een spervuur aan vragen over de bevoorradingszekerheid gisteren in de Kamer, ging hij even op het gaspedaal: “Na al het getoeter even de feiten”, zo luidde zijn inleiding:
  • “In ons land zal de lamp of de verwarming niet uitgaan. Laat dat duidelijk zijn.”
  • “In andere Europese landen is de discussie voor deze winter wel anders.”
  • “In Duitsland werkt men namelijk aan een industrieel afschakelplan.”
  • “In Zwitserland heeft men plannen om elektrische wagens niet te laten gebruiken in de winter.”
  • “In Frankrijk hebben ze een plan de délestage en in andere landen is men bezig om de meest vervuilende kolencentrales langer open te houden.”
  • “Een aantal van deze landen hebben vandaag geen black-out en dat is dankzij ons.”
• Een opvallend offensieve houding, die hem veel sneren van de oppositie, en zachte kritiek van de eigen meerderheid opleverde: de hele saga rond de kerncentrales blijft immers maar aanslepen. En dan is het gaspedaal induwen soms de beste methode. Want concrete oplossingen in het nucleaire dossier kon De Croo niet geven: er is geen deal met Engie. Die moet er voor het eind van het jaar wél zijn, zo herhaalden hij en Tinne Van der Straeten in de Kamer.
• Belangrijk was vooral dat vicepremier Vincent Van Peteghem (cd&v) ondertussen voor de camera’s van Villa Politica wel duidelijke taal sprak. De deur staat nu open voor meer dan twee centrales.
• “Wat voor mij belangrijk is, is dat we alle pistes openhouden. Dat we dus niet alleen kijken naar Doel 4 en Tihange 3, maar dat we ook de andere kerncentrales in de mix kunnen houden, en dat we bijvoorbeeld de kerncentrales die gesloten moeten worden, eventueel ook nog met een paar jaar verlengd worden om voor die capaciteit te zorgen.”

Op de agenda: De pensioenen worden opnieuw een werkpuntje voor Vivaldi.

• Vivaldi vergadert vandaag over de pensioenen, zo schrijven De Tijd en Le Soir. Makkelijk wordt die meeting niet: de PS heeft al veel langer aangegeven dat ze eigenlijk geen enkele zin hebben om te plooien voor de Europese druk in dat dossier. Het is dan ook een “aftastende tour de table”, eerder dan een kookpunt.
• De federale regering staat onder druk omdat de Europese Commissie hervormingen eist, die de pensioenen net betaalbaarder maken. Deze zomer deed Vivaldi een ingreep, maar de netto kost steeg net. Maandag zat de regeringstop samen met de experten van de Europese Commissie, die hen een opdracht meegaven. De PS zat daar al bepaald gespannen aan tafel.
• Dus moet men terug naar de tekentafel, maar dat is allerminst evident. Paul Magnette (PS) gaf eigenlijk zo goed als geen bandbreedte om nog over te gaan negotiëren. Dat maakt dat een grote ‘hervormingswerf”, waar verschillende partijen van de coalitie al om schreeuwden, doodgeboren lijkt, nog voor ze goed en wel is opgestart. De Croo komt vandaag met een voorstel van agenda en een ‘perimeter’ voor de gesprekken.
• Pittig detail: in het opbod van de politievakbonden over hun lonen en pensioen, die Vivaldi tijdens de begrotingsbesprekingen wel degelijk aanpaste, gooit de PS overigens een ‘geheim wapen’ in de strijd: topadvocaat Marc Uyttendaele. Die grondwetspecialist is de man van Laurette Onkelinx, en zo’n beetje de huisadvocaat van de Franstalige socialisten.
• En laat nu net die man in de arena treden voor de vakbonden van de politie. Die stellen zowaar minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) in gebreke. Want, zo zeggen die: Van Quickenborne schermde tijdens een overleg met de bonden twee weken geleden met het feit dat hij nooit het sectorakkoord met die vakbonden had ondertekend.
• De handtekening zou gezet geweest zijn door een medewerker in lagere rang, en dus geen waarde hebben, zo was de redenering.
• De zaak leidde gisteren tot scherpe vragen in de Kamer. Want Uyttendeale lanceerde een vlijmscherpe aanval op Van Quickenborne en had het over “de verbijsterende lichtheid van de waarde van het politieke woord”, iets wat de oppositie vervolgens gretig citeerde. 

Neen, hij stapt niet op: Jean-Claude Marcourt (PS) ligt wel onder vuur.

• Al dagen komt Le Soir met de ene onthulling na de andere, over het duo van de Parlementsvoorzitter van de Waalse assemblee, Marcourt, en zijn griffier, Frédéric Janssens.
• Die laatste blijkt een wel heel kleurrijk figuur, die als een despoot over z’n personeel heerst, en allerlei beslissingen nam de afgelopen jaren, die toch wel sterk ruiken naar belangenvermenging. Zeker de vele reisjes zijn op z’n minst exuberant.
• Zo sprint een reis in november 2021 naar de Wereldtentoonstelling in Dubai in het oog: Janssens en Marcourt trokken naar Dubai in business class, aan meer dan 4.000 euro per biljet. Ter plaatse werden het vier dagen hotel in The Palm, ook meer dan 4.000 euro. Plus nog onkosten voor meer dan 1.000 euro per dag, en een lokale gids van meer dan 3.000 euro. Wat het Waals Parlement precies in Dubai te zoeken had, was niet echt duidelijk, vooral aangezien de Waalse minister-president Elio Di Rupo (PS) op datzelfde moment in de Verenigde Arabische Emiraten rondliep.
• Janssens reisde bovendien de afgelopen jaren onder meer naar congressen in Montreal, Denver, Los Angeles en Nashville, telkens met meerdere dagen extra verblijf eraan gekoppeld. De onderwerpen waren maar heel los verbonden aan z’n rol.
• Janssens dreigt zo Marcourt mee te sleuren. Want die eerste is al zes maanden geschorst, na verhalen over een onmogelijke werksfeer, maar ook financieel wangedrag. Twee bouwprojecten van het Parlement, onder meer een tunnel naar de parking, kosten gigantisch veel.
• Alleen, Marcourt is niet van plan om op te krassen. Dat liet hij vanmorgen nog eens duidelijk verstaan. 

Met bijdragen van Emmanuel Vanbrussel én Kasper Goossens