Alle wegen lijken naar Vivaldi te leiden, maar toch niet meteen voor CD&V. Een langgerekt overlegmoment van CD&V-parlementsleden heeft één conclusie: voorzitter Joachim Coens (CD&V) gaat het hard spelen. Zo mist Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert een cruciaal puzzelstuk. De inhoudelijke teksten die moeten volgen, zijn ook geen makkelijke oefening. Op de achtergrond blijft spelen dat Lachaert officieel de N-VA niet lost, dat geen keuze gemaakt wordt.

In het nieuws: Tegen vrijdag moet opdrachthouder Lachaert rond zijn met z’n coalitie.

De details: Een paar serieuze obstakels blijven over om vrijdag iets te presenteren aan de koning.

• Telefoontjes tussen CD&V-voorzitter Joachim Coens en Egbert Lachaert, maar ook naar Paul Magnette waren achteraf een beetje goed nieuws voor die laatsten: de Vlaamse christendemocraten zeggen niet ‘neen’ tegen gesprekken. Tenminste, toch niet publiekelijk.
• De deur werd door de christendemocraten niet dichtgedaan. Officieel kreeg de CD&V-voorzitter een mandaat om te gaan praten met onderhandelaar Lachaert over een coalitie. En dat kan ook Vivaldi zijn, zonder N-VA.
• Maar van een grote opluchting, zeker in Franstalig België, kan geen sprake zijn: de band tussen CD&V en N-VA is helemaal niet doorgeknipt. Inhoudelijk speelt CD&V het nu toch hard.
• ‘Er zit eten en drinken in Vivaldi. Maar wij laten ons niet verleiden met een bord linzensoep‘, zo dook plots Europarlementslid Kris Peeters (CD&V) op om een verklaring aan de Wetstraat 89 af te leggen. De deur dus toch open?
• Het brede overleg met de parlementsleden bij CD&V verliep naar verluidt zoals dat bij christendemocraten gaat: ‘Iedereen zegt ongeveer alles én het tegenovergestelde, en op het einde bedankt de voorzitter iedereen voor de input. En dat is het dan’, zo vat iemand samen. Maar één boodschap was er wel duidelijk: de voorzitter beslist. En hij en het groepje topmensen rond hem, blijkt toch niet zomaar mee te springen met een paars-groene constructie.
• Coens stelde het achteraf in De Standaard dus scherper, met een andere nadruk: ‘De federale coalitie moet absoluut het doel hebben om de gewest- en gemeenschapsambities te versterken. De staatsstructuur moet beter en efficiënter, met het zwaartepunt bij de gemeenschappen.’ En nog duidelijker: ‘De samenhang met de regionale regering is cruciaal.’
• Met andere woorden: CD&V komt af met een stevig communautair verlanglijstje, én met ethische hervormingen die bevroren moeten worden. Dat zijn de twee inhoudelijke speerpunten in een lijst van 14 punten die ze naar voren schuiven.
• Daarin duiken daarnaast meer algemeenheden op zoals ‘een versteviging van de sociale zekerheid’, ‘eerlijke fiscaliteit’, en ‘een geloofwaardig begrotingstraject’. CD&V blijft immers een partij met verschillende kamers, rangen en standen:
  • Het is ondertussen zelfs voor de blinden wel duidelijk dat Beweging.net, de zuil, toch veel comfortabeler zit bij een paars-groen-plus-project, dan dat ze opnieuw met N-VA in zee moeten. De Kamerfractie, die zwaar gedomineerd wordt door die ACW-vleugel, is in die zin duidelijk gekeerd, en staat niet afkering tegenover dit project: zolang het inhoudelijk maar goed zit, en de portefeuilles ruim zijn. Ook in de Vlaamse fractie zijn een aantal jongere parlementsleden eerder daarvoor gewonnen.
  • Maar daartegenover staat een brede groep, met naar verluidt ook kopstukken als Koen Geens (CD&V) en Hilde Crevits (CD&V), die toch niet goed verstaan waarom de N-VA nu plots aan de kant moet. Zij houden inhoudelijk vast aan die sterke band met de regionale regeringen, én een verdere staatshervorming. Zeker in de Vlaamse fractie hebben zij meer steun.
  • Beide kampen zijn het er overigens wel over eens dat nu hard kan onderhandeld worden: ‘Als ze ons echt willen, dan moeten ze maar kleur bekennen. Anders doen ze gewoon paars-groen: niets houdt hen tegen’, klinkt het fors aan de top vandaag.
• Coens zet het licht dus zo, toepasselijk, op ‘oranje’, niet groen, voor Lachaert. En daarmee is die voorlopig geen stap vooruit.

De consequentie: De druk op de Open Vld’er Lachaert stijgt zo weer.

• De koninklijke opdrachthouder blijft ondertussen op de lijn ‘dat hij nog niet gekozen heeft‘, ondanks een pak signalen van socialisten, groenen, en enthousiastelingen binnen Open Vld, die declareren dat dat wel het geval is.
• Het is voor Open Vld essentieel, om onderhandelingstechnisch niet helemaal met de rug tegen de muur te staan: als er nog het alternatief van de N-VA overblijft, minstens op papier, denken ze groenen en socialisten wat milder te kunnen stemmen in de behandeling van teksten die Lachaert straks toch zal moeten voorleggen. Een soort stok achter de deur dus.
• Maar het leidt tot wat toegenomen ergernis, want daardoor vertraagt heel het proces: ‘Waarom kiest Lachaert niet gewoon, en maakt hij dat duidelijk? Dat zou het voor iedereen makkelijker maken. Nu blijven we weer dagen hangen in een schimmenspel’, zo stelt een betrokkene.
• CD&V sprong in elk geval al netjes mee in die dans, gisteren wees Coens er toch fijntjes op dat ‘de keuze van een coalitie nog altijd niet gemaakt is’. ‘Of wat is Philippe De Backer (Open Vld) anders gisteren op de radio komen zeggen dan?‘, zo klinkt het op de Wetstraat 89. Daar sluiten ze een scenario mét de N-VA dus nog altijd niet uit. De beslissing valt dus niet, en het is straks dan aan Lachaert en de Open Vld om te forceren.
• Een alternatieve optie voor Vivaldi, waar ze bij CD&V ook over nadenken, zou een ‘kabinet van nationale eenheid’ kunnen zijn, of een ‘afspiegelingscollege’: het is maar hoe je het beest een naam geeft dan. Maar de essentie is wel dat de partijen van de deelstaten dan samen de federale regering zouden maken, of bij uitbreiding de families die in die deelstaatregeringen zitten: dan zit plots quasi iedereen erin.
• Hoe dan ook: het scenario dat verschillende hoge bronnen uitstippelden, om eind deze week met Vivaldi te kunnen starten, en dan eindelijk twee formateurs te benoemen, de eerste in meer dan een jaar crisis, is nog niet afgerond. Paul Magnette (PS) en Alexander De Croo (Open Vld) mogen zich dan al warmlopen: een slotoffensief kan nog niet ingezet worden.
• Ondertussen heeft Lachaert vandaag nieuwe afspraken, onder meer met de socialisten. Die verwachten, net als de groenen, ondertussen toch ook inhoudelijk al wat tekst, wat krijtlijnen. En dat verplicht Lachaert natuurlijk wel om inhoudelijk kleur te beginnen bekennen. In de wandelgangen bij Open Vld is ondertussen te horen dat met name Conner Rousseau (sp.a) zich niet bepaald makkelijk opstelt.

Genoteerd bij de N-VA: Een opvallend onderkoelde Theo Francken (N-VA) wijst erop dat N-VA ‘niet meer in het spel zit’.

• Wanneer Francken naar de radiostudio’s trekt, houden sommigen altijd hun hart wat vast. Alleen is Twitter soms een feller platform dan de microfoon van Radio 1: het kopstuk uit Vlaams-Brabant sloeg geen ruiten in.
• ‘Paars-groen is gewoon een heel slechte optie. Lachaert zei vooraf dat Ecolo haar economisch programma ritueel moest verbranden, en ik denk niet dat dat zal gebeuren’, zo was hij, niet verwonderlijk, zeer kritisch over wat nu federaal gebeurt.
• ‘Wij zijn niet meer in het spel. We zullen zien hoe het loopt de komende uren en dagen. Er is al eens een paars-groene poging gedaan en die is mislukt. Als de liberalen goed naar hun achterban luisteren, zouden ze weten dat het beter is, ook voor de Vlaamse economie, om met dezelfde ploeg die Vlaanderen bestuurt, met een Vlaamse meerderheid, ook federaal te besturen. Als men dat niet doet, neemt men enorme risico’s met de jobs en de welvaart in Vlaanderen.’
• Dat men bij N-VA de deur openlaat, en er niet van uitgaat dat de trein van paars-groen al vertrokken is, tenminste voor de schermen, is opvallend: men wil niet nu het verwijt krijgen van ‘zichzelf buitenspel zetten’.
• Maar voorlopig wordt N-VA alvast niet meer betrokken in het web dat koninklijk onderhandelaar Lachaert voorzichtig weeft: sinds vorige donderdag, toen heel kort gesproken is tussen De Wever en Lachaert, is er geen contact meer geweest.

The big picture: Niemand lijkt voorlopig de bepalende keuze voor het toekomstige politieke landschap te willen maken.

• Zo blijft het in de Wetstraat een spelletje stoelendans, waarbij niemand de muziek wil doen laten stoppen. Want de consequenties voor elk scenario kunnen zeer zwaar zijn in het Vlaamse politieke landschap.
  • Paars-groen heeft het voordeel van de duidelijkheid, en kan een zuiver, sterker ideologisch kabinet opleveren. Alleen, de Vlaamse kant oogt kwetsbaar, en stelt zich bloot aan veel kritiek. Het gevolg op langere termijn is dat N-VA en CD&V zo wel heel dicht naar elkaar gedreven worden, samen federaal in oppositie, Vlaams samen in een regering. Het zet een ‘progressief blok’ van Open Vld, sp.a en Groen in Vlaanderen tegen het ‘centrum’ van het oude kartel.
  • Vivaldi is breder, maar dan moet men plots toch een zware communautaire agenda slikken, én zit op de ethische hervormingen een blok. Dat wordt hoe dan ook een veel grijzer, dichtbevolkt kabinet. Maar de gevolgen op lange termijn zijn veel fundamenteler: de N-VA dreigt noodgedwongen terug te moeten vallen in een agressieve oppositie, en wordt zo in de armen van Vlaams Belang gedreven. Coalities in 2024 tussen beide Vlaams-nationale blokken zijn dan een evidentie: onvermijdelijk dreigt dat de Belgische constructie verder onder existentiële druk te zetten.
  • Verkiezingen: Dan dreigt iedereen, met uitzondering van Vlaams Belang, PVDA en misschien sp.a, fors te verliezen, en zet een verdere verschrompeling van de bestuurspartijen in Vlaanderen zich door. Waarna meer dan waarschijnlijk de tegenstellingen van vandaag weer naar boven komen.
• Het verklaart meteen waarom het scenario van een ‘noodregering’, een kabinet zoals het in maart op tafel lag, bij het begin van de crisis, weer circuleert: een soort ‘plan B’, waarbij nog een optie overblijft, om toch maar iedereen mee te nemen in die federale regering.
• Lachaert heeft nog drie dagen, voor hij op het Paleis nog iets moet voorleggen. Maar de echte deadline is uiteraard nog een eindje weg: Wilmès II moet pas rond 17 september het vertrouwen gaan vragen. Het schimmenspel kan dus nog even verdergaan.

De cijfers: Een bredere uitleg dringt zich op.

• Het aantal besmettingen daalt opnieuw, nu naar 473 gemiddeld. Daarmee lijkt die ’tweede golf’, die de experten-virologen in koor declareerden, fors af te zwakken.
• De prangende vragen blijven daarbij toch:
  • Het aantal ziekenhuisopnames schoot nooit mee op dezelfde manier als het aantal besmettingen, en daalt nu naar nog maar gemiddeld 25 patiënten per dag. Er werden dus veel minder mensen ernstig ziek.
  • Het medisch apparaat dreigde op geen enkel moment overbelast te worden: waren draconische maatregelen als avondklokken en massaal mondmaskers verplichten dan wel nodig? Waarom dan precies zo fors ingrijpen?
  • Zelfs de meest harde parameter van een medische crisis, het aantal doden, veerde nauwelijks op, en zit opnieuw aan 7 doden gemiddeld. Had het dan niet meer te maken met een hittegolf dan een pandemie? En over welke absolute aantallen spreken we dan, op een bevolking van 11 miljoen mensen?
  • Wat is tenslotte de economische schade die dit alles, het afroepen van een ’tweede golf’, allemaal heeft veroorzaakt? En roepen we dan straks een ‘derde’ en ‘vierde’ golf in, als telkens daarna moet blijken dat het om minder dan 10 doden per dag gaat?

Interessant om lezen: In Franstalig België wil de minister van Cultuur de verplichte afstand verkleinen tot één meter.

• Als u nog nooit van Bénédicte Linard (Ecolo) gehoord hebt, is het u vergeven. De minister van Cultuur van de Franse Gemeenschap heeft (nog) niet de politieke renommee van haar tegenhanger in Vlaanderen, Jan Jambon (N-VA). Maar Linard laat zich nu wel opmerken met een fel pleidooi voor ‘haar’ cultuursector.
• In La Libre pleit ze ervoor om de verplichte anderhalve meter afstand te verkleinen naar één meter. In Frankrijk is dat overigens het geval: vaak kijkt men naar de grote buur in Franstalig België, ook in de coronacrisis.
• Ze noemt de maatregelen van de Nationale Veiligheidsraad voor de culturele sector ‘niet duidelijk, niet realistisch en niet duurzaam‘.
• ‘Ik wil me inzetten om de noodzakelijke soepelheid te verkrijgen, om de heropening van het cultuurseizoen in optimale medische maar ook economische omstandigheden te kunnen doen.’
• Ze wil dus concreet wel nog mondmaskers, maar de verplichte afstand tussen de bubbels zou tot één meter herleid worden, waardoor zalen zich veel meer opnieuw zouden kunnen vullen. ‘We moeten verder leven met het virus, maar we mogen er niet door gegijzeld worden‘, zo stelt ze nog.

Mondmaskers voor kinderen: Geen doorkomen aan bij de ‘experten’.

• CD&V lanceert deze week een opvallend voorstel: Parlementsleden Jo Brouns en Loes Vandromme stellen voor om het verplichte mondmasker in het middelbaar voor alle leerlingen toch te herbekijken.
• Dat lijkt een draconische maatregel, zeker omdat andere parameters als de verluchting, of aanwezigheid van plexiglas, of het onderwijs in openlucht ook een grote rol spelen. En bovendien: kinderen worden nauwelijks zelf getroffen door het virus.
• Maar nu betalen de schoolgaande jongeren wel een enorme tol, door hele dagen zo’n masker te moeten dragen. Een niet onlogische vraag dus, om te kijken of het dan te allen tijde en overal gedragen moet worden.
• Alleen, in Het Laatste Nieuws doen dezelfde ‘experten’, zoals altijd, fors de deur dicht.
  • Geert Molenberghs vindt het alvast ‘onverantwoord‘. ‘Dan ben je gewoon de verspreiding van het virus aan het organiseren.’
  • Erika Vlieghe heeft ook de uitleg klaar: ‘Iedereen weer dicht op elkaar laten zitten, accepteren dat er een manke ventilatie is en het mondmasker af laten: dat gáát gewoon niet.’
  • De onvermijdelijke Marc Van Ranst gaat deze keer zo ver dat hij het politieke debat zelf over de kwestie in vraag stelde. ‘Wanneer de mensen die het niet leuk vinden zich gesterkt voelen door politieke partijen die dat mee ondersteunen, krijg je een polemiek die op dit moment niet nuttig is.’
• Politiek is men dus alvast niet rijp om te schakelen: minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) houdt ondertussen vast aan de richtlijn.
• Vergelijkingen met de buurlanden dringen zich wel op: in Nederland is zo’n verplichting er niet. Tot groot ongenoegen van de onderwijsbonden, die overigens in Vlaanderen ook de grote motor achter de verplichting zijn, naast het clubje experts dan.