Handelszaken in ons land zijn verplicht om vanaf 1 juli minstens één elektronische betaaloptie aan te bieden. Maar hoewel digitaal betalen gemeengoed is geworden, zullen fysieke munten en biljetten om verscheidene redenen niet snel afgeschaft worden.

Reden 1: de “contantgeldstrategie” van de Europese Centrale Bank

Het is voor een land van de eurozone juridisch onmogelijk om cash geld af te schaffen. De Europese Centrale Bank waarborgt minstens tot in 2030 dat “contant geld ruim beschikbaar en geaccepteerd blijft als betaal- en oppotmiddel”. Zelfs als er een digitale euro komt – een digitale variant van cash als alternatief voor cryptomunten – dan nog zullen de fysieke munten en biljetten hun betaalfunctie behouden, verzekert de ECB.

“De eurobankbiljetten zullen er altijd blijven. Ze zijn een tastbaar en zichtbaar symbool dat ons verenigt in Europa, vooral in crisistijden, en de vraag ernaar is nog altijd groot,” zo was ECB-voorzitter Christine Lagarde in december duidelijk.

Reden 2: betaalmiddel van kwetsbare groepen

Een van de redenen waarom de ECB ondanks de digitalisering vasthoudt aan cash geld, is zijn sociale functie. “Er zijn nog genoeg mensen die het lastig vinden om digitaal te betalen. Denk aan sommige ouderen of laaggeletterden”, schrijft De Nederlandsche Bank (DNB), de tegenhanger van de Belgische Nationale Bank, dinsdag in een rapport. “Voor hen is het lastig dat je in sommige winkels niet meer contant kunt betalen, maar ook dat het aantal bankkantoren en geldautomaten afneemt.”

De DNB zegt afspraken te zullen maken met banken en andere betaalpartijen om ervoor te zorgen “dat contant geld goed beschikbaar blijft zolang groepen Nederlanders daarvan afhankelijk zijn”.

Reden 3: de zwarte economie

Uit een dinsdag uitgebracht onderzoek door CCV, een leverancier van betaaldiensten, blijkt dat 13 procent van de Belgische handelaren geen elektronische betalingen aanvaardt omdat ze “bepaalde inkomstenstromen” uit de boeken willen houden.

Daarnaast zijn cashbetalingen omwille van hun anonieme en moeilijk traceerbare karakter aantrekkelijk in de “economie van de ondeugden”, zoals prostitutie, drugs of gokken.

Volgens sommige schattingen komt de “informele”, zwarte economie overeen met 15 procent van het bruto binnenlands product.

Reden 4: plan-B bij cyberaanval op elektronisch betalen

Bankiers spreken er niet graag publiekelijk over, maar binnenskamers sluiten ze het risico op een grootschalige cyberaanval op het elektronische betaalverkeer niet uit. In het extreme scenario waarbij betalen met de kaart voor lange tijd platligt, zal er nood zijn aan een offline systeem waarmee de bevolking vertrouwd is en dat algemeen aanvaard wordt. De meest voor de hand liggende terugvaloptie is het ouderwetese analoge alternatief: fysieke munten en biljetten.

Er zijn wel verscheidene digitale varianten van offline betalingen in de maak, maar dat is nog werk van jaren. De digitale euro zal daarbij mogelijk een rol spelen. Een theoretische mogelijkheid is dat die “crypto-euro” van smartphone naar smartphone kan gaan, zonder dat beide toestellen online hoeven te zijn.

“We zouden er niet aan moeten denken dat de digitale systemen niet zouden werken”, schrijft de DNB. “Daarom zijn volop inspanningen nodig om ervoor te zorgen dat de miljoenen dagelijkse betaaltransacties te allen tijde veilig doorgang kunnen vinden, ook in het verdergaande digitale tijdperk waarbij de aanvallen van cybercriminelen veelvuldiger, vernuftiger en ook ontwrichtender kunnen zijn.” (mah)