“Vertrouwen komt te voet, en gaat te paard. In uw geval is het met de postkoets in galop vertrokken.” In de Kamer kreeg Bpost-voorzitter Audrey Hanard ter afronding van haar vier uur durend betoog geen goed rapport. Open Vld-Kamerlid Marianne Verhaert was opvallend fel, maar ook Vooruit-Kamerlid Joris Vandenbroucke hield zich niet in: “Lezen jullie wel zelf de kranten die jullie ronddragen?”. Zo blijft het parfum van crisis hangen rond het overheidsbedrijf, waar de top “transparantie en onafhankelijkheid” kwam prediken, maar die maar met mondjesmaat gaf, in haar woorden en daden. Pas helemaal op het eind van de zitting gaf Hanard toe dat de Kamer eindelijk de interne audit van Bpost ook te zien krijgt: ze had dat evengoed meteen aan het begin van de zitting kunnen aankondigen, dan had ze zichzelf de irritatie van zowat alle Kamerleden bespaard. De Bpost-top toonde zich integendeel bij momenten zelf een tikje arrogant: “Ik heb Paul Magnette drie keer in mijn leven gezien”, zo probeerde Hanard de band met de PS af te wimpelen. Op cruciale en lastige vragen, onder meer over het gebruik van Signal aan de top, in plaats van WhatsApp, omdat dat net de berichten wist na een bepaalde periode, ging men niet in. Vanuit N-VA vroeg Kamerlid Michael Freilich dat Hanard “tijdelijk een stap zou opzij zetten”, die gaf geen kick. Maar omdat ook meerderheidspartijen Open Vld, MR, Vooruit en zelfs Groen ongemakkelijk bleven zitten met vragen, is het dossier allerminst weg.

In het nieuws: Petra De Sutter (Groen) kon het vorige week wél: een hoorzitting rond Bpost overtuigend overleven. De Bpost-top slaagde daar niet in.

De details: Audrey Hanard is natuurlijk geen politica, maar een consultant. Op Terzake kon ze geen duidelijk antwoord formuleren op wat die job eigenlijk inhoudt.

• “Die Michaël Freilich? A broken record.” Een plaat die bleef hangen, zo omschreef de CEO van Bpost, Philippe Dartienne zonder enige schroom het optreden van het kritische N-VA-Kamerlid, nadat hij na vier uur hoorzitting in de lift stapte, samen met de rest van de Bpost-top, de CEO België Jos Donvil en Sonja Rottiers, de voorzitter van het auditcomité.
• Dartienne is slechts interim-CEO, en duidelijk geen materiaal om dergelijk bedrijf te leiden: anders had de journalist in de lift hem toch twee keer doen nadenken, voor zo openlijk z’n gal te spuwen. Hanard keek hem geërgerd aan, na de uitspraak: niet meteen het beeld dat je wil zetten.
• Dat de jonge consultant de show dirigeert bij Bpost, lijdt ondertussen geen twijfel: ze noemde zichzelf in de Kamer ook letterlijk “chef van het orkest” bij het overheidsbedrijf. Daarbij kozen Hanard en haar top ervoor om de Kamerleden, geheel consultancy-gewijs, aan het begin van de hoorzitting eerst een uur lang onder te dompelen in lange powerpoint-presentaties, en een uitgesponnen uitleg waarbij Donvil het zelf nodig vond het aantal postkantoren en postpunten nog eens te herhalen.
• Dat dit niet meteen op sympathie kon rekenen, mag niet verbazen: al weken zijn in de pers de details te lezen van het Bpost-schandaal, dat de belastingbetaler miljoenen euro’s koste. “Lezen jullie zelf eigenlijk de kranten die jullie bedelen?“, zo merkte Joris Vandenbroucke (Vooruit) na het openingsuur op.
• Maar vooral het feit dat Hanard en co systematisch weigerden de interne audit ter beschikking te stellen, die heel de bal aan het rollen had gebracht, stoorde de Kamerleden, die hun rol als waakhond wilden spelen. Zowel voogdijminister Petra De Sutter (Groen) als PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne hadden die audit wél gekregen. “Kunnen we inzage krijgen?“, zo drong ook Eva Platteau (Groen) aan, net als alle andere meerderheidspartijen aan Vlaamse kant. Daarop zou Hanard pas helemaal op het eind van de hoorzitting, na aanhoudende druk, uiteindelijk toegeven.
• Want eerst, na een bijzonder kritische vragenronde, ging Hanard vooral in de aanval, als beste verdediging. “Er circuleren zoveel geruchten, maar ik wil toch eens de waarheid zeggen.”‘ Daarbij noemde ze meteen haar andere petje, naast dirigent, “in haar dubbele rol als voorzitter”: dat van “ambassadeur”. En ja, in die hoedanigheid heeft ze politieke contacten gehad, “dat is normaal en zelf wenselijk“, zo stelde ze.
• “En ja, ik ben aangesteld door de PS, dat is geen geheim hé. Maar wij vullen vervolgens onze rol autonoom en transparant in”, zo stelde Hanard. “Ik heb in heel m’n leven Paul Magnette welgeteld drie keer gesproken“, zo beet ze verder van zich af. Daarbij ging ze niet verder in op de vraag waarom ze dan geen enkele andere partijvoorzitter zag, in haar periode als voorzitter van Bpost.
• Later op de avond, toen ze in de studio’s van Terzake plaats nam, verraadde Hanard in haar lichaamshouding eenzelfde defensieve instelling. “Dat is ook de reden waarom ik getwijfeld heb om deze rol te nemen: ik ben niet gewend om te gaan met de media”, zo stelde ze. Daarbij voegde ze er wel aan toe “dat er ook contact gelegd is met andere partijvoorzitters”, maar “die zijn daar niet op ingegaan”.
• “Misschien moeten we dat in de toekomst wel doen, om een schijn van partijdigheid te vermijden”, zo gaf ze in de VRT-studio’s toch enige blijk van introspectie over haar eigen rol, wat in de Kamer een uur ervoor helemaal niet het geval was geweest.

Waarom Hanard de meerderheid niet overtuigde: Op een pak vragen van de Kamerleden kwam geen sluitend antwoord.

• Zowel meerderheid als oppositie had vragen over de rol van consultant McKinsey bij Bpost: zonder gunningsprocedure heeft dat adviesbureau jarenlang miljoenen gefactureerd en onder meer een systeem opgezet om zoveel mogelijk kosten af te wentelen op de overheidscontracten. Overigens goot Belga de wat speciale uitspraak van de naam van dat kantoor, door Belang-Kamerlid Nathalie Dewulf, als ‘emsiekensie’, in een videootje dat viraal ging gisteren.
• De Bpost top draaide rond de hete brij over McKinsey, waarbij vervelend genoeg een aantal topmensen bij Bpost vandaag, waaronder Hanard, allemaal uit die stal komen.
  • “Ik ben nu partner bij Dalberg, wij zijn actief in dertig landen. Ik ontmoet dus mensen. En ja, ik werkte bij McKinsey. Ken ik daar mensen? Ja. Ik doe ook yoga, ik ken daar ook mensen. Maar heeft dit invloed op mijn rol? Neen.”
  • Dartienne deed nog een poging om uit te leggen dat “de Europese Commissie het systeem van een ‘cost avoiding method’ had goedgekeurd“.
• “De vraag is niet of dat model is goedgekeurd door de Europese Commissie, maar of je aan de overheid die dienstverlening zo duur mogelijk hebt gemaakt met behulp van consultants. Heeft dit kostenmodel de belastingbetaler extra gekost”, zo herhaalde Vandenbroucke zijn vraag, zonder antwoord.
• En ook Jef Van den Bergh (cd&v) kreeg geen antwoord op z’n vraag waarom de Bpost-top had toegestemd om die hoorzitting tijdens beurstijd te doen: de koers daalde opvallend, tijdens de uitleg van Hanard en co. Dat die bovendien beweerden dat de beursnotering zaken moeilijker maakten, deed hem opmerken “dat het enkel is dankzij het feit dat het bedrijf beursgenoteerd is, dat dit nu allemaal naar boven is gekomen“.
• Scherpst was nog Marianne Verhaert (Open Vld), opvallend bijgestaan door de partijwoordvoerder in de zitting: ze ging bij momenten verder dan de oppositie. “De mist is niet opgeklaard, na uw uitleg. Waarom bent u overgeschakeld op Signal, van Whatsapp? De berichten worden daar automatisch gewist”, zo stelde Verhaert. Eerder in de zitting had Verhaert letterlijk gesignaleerd dat die communicatie-app Signal “vooral populair is bij drugsdealers“.
• “En hoe is het mogelijk dat de secretaresse van de CEO op de hoogte was van heel die audit? En waarom u dan drie keer Magnette zag, en de anderen niet, blijft onduidelijk. U zegt ambassadrice te zijn van Bpost, maar u lijkt vooral ambassadrice van de PS“, zo duwde Verhaert door.

De grote vraag: Hoe zit het nu met die nieuwe externe audit?

• Opvallend gisteren, zowat alle Kamerleden van de meerderheid verwezen naar de “externe audit”, die door de regering besteld is, om nieuwe klaarheid te brengen. “We zien elkaar dan ongetwijfeld weer”, zo stelde Vandenbroucke.
• Toch is het de vraag of dat het geval is: die externe audit werd in februari gevraagd, nog voor heel de zaak escaleerde met meerdere overheidscontracten, om specifiek de kostenstructuur van het krantencontract te onderzoeken. Met name Open Vld wilde toen weten of er niet nog steeds te hoge marges waren voor Bpost, ook nadat dat krantencontract verminderd werd tot 125 miljoen euro per jaar. Na een lange interne strijd binnen Vivaldi, waarbij de PS op de rem ging staan, gaf men toe.
• Nadien werd die audit uitgebreid tot “alle overheidscontracten van Bpost”, omdat ook bij de nummerplaten, de inning van de boetes en de overheidsrekeningen problemen opdoken. Maar in die zin heeft die “externe audit”, die moet komen, (en waar Pierre-Yves Dermagne (PS) er niet in slaagde om hem al te lanceren), gewoon niet de opdracht om het interne onderzoekswerk over “collusie met de krantenuitgevers” en interne inbreuken op het mededingingsrecht opnieuw te gaan onderzoeken.
• Zo lijkt het sterk dat enkel het nog lopende onderzoek van de BMA, de concurrentiewaakhond, en mogelijks het parket in een later stadium, uitsluitsel kunnen geven of de interne audit van Bpost terecht heeft geoordeeld over wie verantwoordelijk was en de regels brak, en wie niet. Tenzij men de bewuste externe audit plots veel breder laat graven: het onderzoek is nog steeds niet toegewezen aan een kantoor.

Ingezoomd: Waarom eist de N-VA nu dat Hanard een tijdelijke stap opzij zet?

• Meteen na afloop van de zitting vroeg RTL aan Hanard of ze inging op de eis van N-VA-Kamerlid Michael Freilich om “tijdelijk een stap opzij te zetten, in het belang van het onderzoek”. “Ik zie niet in waarom“, antwoordde die aan de micro’s.
• Want opvallend: op de zitting spande vooral Sonja Rottiers, voorzitter van het audit-comité, zich in om Hanard wit te wassen van elke verdenking. “De voltallige raad van bestuur betreurt dat men ons met de vinger wijst”, zo maakte ze het meteen collectief. Daarbij herhaalde ze dat het interne onderzoek van Bpost het optreden van Hanard als “adequaat” bestempelde.
• Meteen bevestigde Rottiers dat Hanard al in maart door de CEO België, Jean Muls, op de hoogte was gesteld van onregelmatigheden bij de krantenconcessie. Maar, doordat ze “bijzonder voorzichtig moest te werk gaan“, duurde het tot augustus voor een interne audit werd opgestart. “Sommigen hebben zelfs documenten vernietigd”, zo trapte men nog eens naar de oude top, met ex-CEO Dirk Tirez die moest gaan.
• Maar Freilich zoomde vooral in op een contact dat Hanard had in oktober 2021, met de kabinetschef van Dermagne. Op dat moment liep de gunningsprocedure volop, en dan geldt de wet op de mededinging, zo stelde het Kamerlid. Artikel 32 daarin is zeer duidelijk: er mag geen enkel contact zijn op dat moment, enkel via een plek waar elke deelnemer aan de procedure de vragen en antwoorden kan zien. Die plek bestond, de FOD Economie had een digitaal “forum” geopend, waar men vragen kon stellen. Net daarover ging N-VA gisteren met de nodige media-belangstelling klacht neerleggen bij het parket.
• Want Hanard stelde dus wél een vraag aan de kabinetschef van de PS-vicepremier, over “de interpretatie van de parameters van het lastenboek”. Rottiers sloofde zich in de hoorzitting uit met te stellen “dat dit geenszins in strijd is met de procedures” en dat het eerste contact met het kabinet “noch een onregelmatigheid, noch een onwettigheid is”.
• In Terzake was Hanard daar zelf nog een tikje feller over: “De periode waarin die vraag is gesteld, dat was op een moment dat je als deelnemer mag en zelfs moet vragen stellen, om daar dan op de juiste manier mee om te gaan.” Op de vraag of N-VA van een kale reis gaat thuiskomen, kwam een volmondige “ja”. Daar geloven ze alvast het tegendeel.
• Overigens bewees Hanard tegelijk wel waarom ze geen politica is. Op de vraag van Annelies Beck “wat een consultant nu precies doet”, kwam een heel opvallend en wat warrig antwoord. “De job die ik nu heb, ik ben partner in een bedrijf met sociale impact. Heel concreet werk ik met een heleboel agentschappen van de VN, Unicef bijvoorbeeld, met kinderrechten, tewerkstelling en onderwijs. Dat zijn de topics waar ik rond werk.”

Opgemerkt: Het burgerpanel ‘We Need To Talk’ komt met adviezen aan de politiek. 

• Zes organisaties, waaronder denktanken Egmont Institute, Itinera en burgerplatform G1000, bundelden de krachten om een burgerdebat op poten te zetten, om zo de politiek en bevolking dichter bijeen te krijgen. In een eerste fase, een breed debat, werd vooral gepraat over de financiering van de politieke partijen, die volgens zowat alle betrokkenen geplafoneerd én streng gecontroleerd moeten worden.
• Concrete cijfers, over hoe hoog dat plafond ligt, geeft het panel niet: “Dit is het Rekenhof niet”, zei woordvoerder Alicja Gescinka. Wel wordt de verlaging breed gedragen onder de deelnemers; een tiende van alle ‘debaters’ wil een verhoging van de partijdotaties. Gescinka schuift naar voor dat een consensus niet de opzet van het panel was, maar wel het debat op zich. Daaruit schoof men 34 aanbevelingen naar voor, die volgende week in de parlementaire commissie-Grondwet worden voorgesteld.
• De partijfinanciering lijkt daar het voornaamste punt van discussie te gaan worden. Vooral de uitgaven aan sociale media moeten fors worden beperkt, en gelijkgetrokken voor alle partijen. Een ethische commissie moet verder ook toekijken op de online communicatie van partijen en politici, maar concreet werd dit nog niet uitgewerkt door ‘We Need To Talk’.

Vandaag: Slechte leescijfers in het onderwijs komen op het bord van Ben Weyts (N-VA).

• Niet alleen de Kamer heeft een vragenuurtje, ook het Vlaams Parlement, wat traditioneel is op woensdag. Daarbij meer dan waarschijnlijk toch opnieuw Ben Weyts, als minister van Onderwijs. Want, terwijl die in de corona-crisis nog hoge ogen gooide met zijn aanpak om de klassen zoveel mogelijk open te kunnen houden, krijgt hij het ondertussen steeds moeilijker om nog glans te halen uit zijn beleidsdomein.
• Nieuwe cijfers over de kwaliteit van het lezen zijn bedroevend voor Vlaanderen: het leesniveau is op vijf jaar tijd fors gedaald, ten opzichte van 2006 is er zelfs een leerachterstand van 10 maanden gegroeid, in het vierde leerjaar. Dat blijkt uit het internationale PIRLS-onderzoek. Dat Wallonië het Europees nog slechter doet dan Vlaanderen is daarbij maar een magere troost: we zitten ondertussen op het niveau van Albanië en Cyprus.
• Vooral de zwakste leerlingen dalen harder. Dat gaat hand in hand met de problematiek waar heel het onderwijs mee kampt: nieuwkomers worstelen heel hard met het Nederlands, dat ze niet als thuistaal hebben. Maar het probleem zit tegelijk breder dan enkel een migratieproblematiek.
• Want ook aan de bovenkant, waarbij leerlingen een ‘gevorderd’ of ‘hoog’ niveau halen, is er een enorme daling in de kwaliteit. Corona speelt daar mogelijk een rol. Maar dat had in Wallonië veel minder impact, met toch dezelfde maatregelen: er is dus iets anders aan de hand. Er wordt volgens de onderzoekers gewoon bijzonder weinig gelezen in dit land door de ouders.
• Weyts heeft z’n politieke repliek al klaar: de kinderbijslag gaan koppelen aan voorwaarden om Nederlands te leren, voor de ouders. Dat dreigt een heftige clash te worden met cd&v.
• Want net daarover ging Nicole de Moor (cd&v) naar aanleiding van Rerum Novarum, op een speech in Gent nog eens fors door op de kinderbijslag, die ze door zowel Vooruit als N-VA “geraakt ziet worden”: een aanvalspunt dat ook voorzitter Sammy Mahdi al maakte.

Genoteerd: Geen Belgische F-16’s voor Oekraïne, maar wel een Belgische opleiding. 

• De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft z’n laatste Europese tournee duidelijk met succes afgerond. Want naast een nieuw militair pakket van Duitsland, met 2,7 miljard euro aan waarde het grootste tot nog toe, slaagde de Oekraïense president erin enkele westerse bondgenoten te overtuigen om de levering van F-16-gevechtsvliegtuigen uit te werken.
• Al maanden, ongeveer de dag nadat westerse landen bekend maakten tanks te gaan leveren, smeekt Zelensky om moderne vliegtuigen. Daarmee moet de veel grotere Russische luchtmacht worden bekampt, iets wat op dit moment enkel mogelijk is met luchtafweersystemen op de grond. Al snel werd de F-16 het middelpunt van de Oekraïense belangstelling: de vliegtuigen zijn in grote oplage beschikbaar (wereldwijd werden meer dan 4.000 exemplaren gebouwd) en worden door veel luchtmachten stilaan uitgefaseerd. 
• De afgelopen dagen bezocht Zelensky enkele Europese landen, met resultaat. De Franse president Emmanuel Macron ging meteen overstag, wat betreft de opleiding van Oekraïners dan toch. En ook de Britse premier Rishi Sunak kondigde maandag aan dat het Verenigd Koninkrijk Oekraïense piloten en crew zou opleiden.
• En opvallend, ook België haakt zijn wagonnetje aan. Nederlands minister-president Mark Rutte maakte enkele weken geleden al bekend dat zijn land, samen met België en het VK, rond de tafel zat om de situatie te bespreken. Volgens De Morgen werd nu besloten dat België training zou leveren aan de Oekraïense piloten en grondcrew, en mogelijks ook wisselstukken voor de vliegtuigen. 
• Eigen vliegtuigen leveren lijkt een pak onwaarschijnlijker. Onze F-16’s behoren tot de oudste generatie, en hebben stilaan het einde van hun levensduur, 8.000 vlieguren, bereikt, wat de facto inhoudt dat een levering weinig nut heeft. Wel kunnen de vliegtuigen, waarvan er eind dit jaar al twee op pensioen gaan, ingezet worden bij de trainingen, of voor het leveren van wisselstukken aan de Belgische (of wie weet, de Oekraïense) luchtmacht. Nederland heeft wel 24 F-16’s op voorraad die het kan leveren, en samen met de Britten zou gekeken worden om toestellen aan te schaffen van derden, om die vervolgens te gaan doneren.

Genoteerd: Open Vld en MR onderhandelen over de Kamerlijst in Brussel.

• Welke plek krijgt staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand (Open Vld) straks in Brussel? Die vraag ligt volop op tafel: La Libre schrijft dat de onderhandelingen tussen MR en Open Vld volop lopen om net als Groen en Ecolo en uiteraard PVDA-PTB in Brussel een gezamenlijke lijst voor de Kamer in te dienen.
• Dat leverde voor zowel Groen (Tinne Van der Straeten) als voor PVDA (Maria Vindevoghel) Nederlandstalige zitjes op voor de Kamer, wat eigenlijk eerder uitzonderlijk is: op eigen kracht raken puur Nederlandstalige partijen daar niet aan.
• De liberalen wilden al langer hetzelfde doen en met één lijst komen. Maar de plotse en bruuske overstap van Bertrand, die kopstuk was van de MR in Brussel, naar Open Vld, deed de relaties even verzuren. Tegenwoordig is dat weer gelijmd: afgelopen weekend gingen premier Alexander De Croo (Open Vld) en Georges-Louis Bouchez (MR) nog op de foto, op het partijcongres in Gent.
• Voor de MR speelt mee dat Bertrand als lijsttrekker van Open Vld op een aparte lijst, wél ook stemmen kan gaan kosten aan de Franstaligen in de hoofdstad. Zij wonnen in 2019 daar hun vierde zetel nogal nipt. Dus toch liever in één grote tent, dan van buitenaf te plassen ertegen.
• De vraag is nu alleen of Bertrand genoegen moet nemen met een vierde plaats. Zoals de MR het liefst wil, trekt Sophie Wilmès de lijst. Zij is bijzonder populair: niemand discussieert dus over die plaats. Dat betekent dat een man op plaats twee moet, Michel De Maegd is de logische keuze, hij is een oud-tv presentator.
• Maar wie op drie komt, is de grote vraag. Met Hadja Lahbib heeft de MR een nieuwe ster aan het firmament: de minister van Buitenlandse Zaken is erg populair in de peilingen. Zij zou op die derde plek kunnen op de Kamer, of voor het Brusselse gewest de lijst kunnen trekken, wat eigenlijk logischer zou zijn, gezien haar naamsbekendheid: ook zij is ex-tv journaliste en veel populairder dan David Leisterh, de MR-kopman in Brussel nu. Maar die is erg close met Bouchez.
• Hoe dan ook, Bertrand geeft ook niet zo snel af: ook zij wil veel liever die derde plek, met een gegarandeerd zitje in de Kamer. Vanuit Open Vld is het veel logischer om die plek te eisen, dan een onzekere vierde plaats.  

Morgen: Rerum Novarum dus, de ‘dag van de arbeid’ van de christelijke zuil. En nu begint Beweging.net plots over “de kabinetten”.

• Toch wel heel opvallend: Peter Wouters, de baas van Beweging.net, het vroegere ACW, die vanmorgen naar Radio 1 trok. De tijd dat een ACW-baas oppermachtig was, binnen de CVP en zo ook binnen heel het land, is lang voorbij. Beweging.net heeft de banden met cd&v doorgeknipt, en die met Groen fors aangehaald, maar tegelijk toch niet helemaal haar greep op de macht gelost.
• Want met name bij de lijstvorming van cd&v, die er volop aankomt, drukt de beweging nog steeds haar stempel. En nog meer bij de aanstelling en bemanning van de kabinetten van cd&v: daar zitten behoorlijk wat mensen met een expliciete ACW-stempel, waardoor ze er ook moeten blijven zitten, voor “het evenwicht in de partij”.
  • In die zin is de boodschap van Wouters “om de politiek een geweten te willen schoppen”, toch wel bijzonder. “We hebben nieuwe oplossingen nodig voor deze nieuwe problemen, de politiek moet het vertrouwen van de burger opnieuw verdienen”, zo stelde die. Daarbij haalde hij expliciet “de lonen en pensioenen” van de Kamerleden aan, maar ook “de kabinetten van de ministers”.
  • Volgens Wouters “hebben de partijvoorzitters hier een belangrijke rol in”, “ik wacht op hun kijk, en op hun plannen”. Welke rol de ‘zuilen’ dan hebben op kabinetten, zoals pakweg Beweging.net in de Welzijnssector, of de Boerenbond op Landbouw, daar ging Wouters niet op in. Hij kreeg de vraag ook niet, overigens.