“We hebben tien jaar lang verkeerd gehandeld, en onvoldoende de Europese richtlijnen gevolgd. Vergaderingen met de mediaspelers, uitwisseling van informatie die we niet mochten kennen, en overnames die op z’n minst bizar waren: fraai was het niet”, zo legt een kroongetuige, in de zaak van het krantencontract, anoniem uit aan deze nieuwsbrief. Zijn verhaal wordt bevestigd door een tweede betrokkene, die eveneens een hoofdrol speelde. Beiden wijzen bovendien naar twee overnames, die bij de gunning van het krantencontract in 2015 én 2021, het hele proces kleurden. Want in 2015 nam de toenmalige top van Bpost onder vreemde omstandigheden grote concurrent AMP over, die de concessie van het krantencontract, waar de Belgische staat miljoenen voor veil heeft, dreigde te winnen. En in 2021 lijkt de overname van Aldipress van DPG Media, een strategisch nutteloze acquisitie voor Bpost, de smeerolie om zo via DPG Media concurrent PPP te paaien. In elk geval leidde het ons-kent-ons-sfeertje ertoe dat de Belgische belastingbetaler opgelicht werd. Bpost zelf voert nu een onderzoek naar die overnames, en stapte ondertussen ook naar het parket, met alle elementen uit het dossier.

In het nieuws: Het onderzoek van de mededingingswaakhond BMA naar 2015 kan gensters geven.

De details: Bpost nam voor een veel te dure som concurrent AMP over, maar was dat om botweg de concurrentie uit te schakelen? Getuigen die het dossier kennen, beweren van wel.

• “Bij Bpost wist men op voorhand, in het kader van het krantencontract, dat DPG Media een deel van haar kranten in het Gentse zou gaan weghalen en aan concurrent PPP zou gunnen. Dat hadden mensen uit de top van de mediagroep zelf aan mensen van Bpost verteld. De hele mediasector hield namelijk op regelmatige basis overleg, als ‘klant’ met hun ‘leverancier’ Bpost.”
• Afgelopen weekend publiceerde De Tijd een behoorlijk schokkend relaas van hoe het onderzoek naar de malversaties bij Bpost steeds verder uitdijt. Een kroongetuige bevestigt de normvervaging, en spreekt voor het eerst, over hoe precies het Belgische staatsbedrijf de Europese regels rond eerlijke concurrentie brak, net als de grote krantenuitgevers.
• “Men wist eigenlijk niet beter, die overlegmoment waren de gewoonte geworden. Achteraf gezien was dat uiteraard tegen alle regels van de mededinging, dat soort overleg mag gewoon niet, we mogen elkaar zelfs niet spreken. Maar zo ging het nu eenmaal.” Een fameuze case uit de Europese automobielsector, waar iets soortgelijk gebeurde, leidde tot stevige boetes.
• “Op die manier is dus ook informatie uitgewisseld over het meest recente krantencontract, dat in 2021 gegund moest worden. Want hoe wist men anders dat een paar duizend abonnementen plots bij PPP zouden belanden? En erger, die informatie is bovendien op mail gezet, en vrij breed binnen de top van Bpost gedeeld. Ook Dirk Tirez heeft toen die mail gekregen, wat uiteindelijk de smoking gun werd die zijn kop heeft doen rollen”, zo licht de bron toe.
• “Maar nogmaals, dat gebeurde allemaal omdat men tien jaar lang verkeerd heeft gehandeld. Dat gebeurde gewoon zo. Als je dat aan de buitenwereld vertelt, haalt men misschien de schouders op: dat lijkt allemaal niet zo erg. Maar het was achteraf gezien een ernstige fout, en dus meer dan genoeg reden om uiteindelijk de CEO van Bpost te laten ontslaan”, zo bevestigt de getuige de stelling die La Libre vorige week ook bracht.
• Het verklaart waarom uiteindelijk begin december Tirez de laan werd uitgestuurd bij Bpost, simpelweg omdat hij in november vorig jaar niet meteen ingreep, en de bewuste mail aangreep om het proces van de aanbesteding stil te leggen of minstens te corrigeren. Het is ook exact dat wat hem verweten wordt door zowel de raad van bestuur, geleid door de jonge Audrey Hanard, als door de federale regering met voogdijminister Petra De Sutter (Groen). Tirez werd ook zonder ontslagvergoeding ontslagen, net omdat men hem die ‘ernstige fout’ verwijt. Hij aanvaardde dat ontslag.
• Voor de BMA, de concurrentiewaakhond, is het simpele feit dat die vergaderingen plaatsvonden, en dat er dus zo systematisch overleg gepleegd werd en, zelfs onrechtstreeks, informatie uitgewisseld tussen de distributeurs Bpost en PPP, met daarnaast de mediabedrijven, meer dan genoeg om straks veroordelingen uit te spreken.
• Dat de staat benadeeld is geweest, lijkt ondertussen uit gelekte interne ramingen van Bpost ook wel bewezen: aan het krantencontract zou Bpost zelf jaarlijks miljoenen overgehouden hebben. Er is sprake van een netto-effect van 100 miljoen euro op de EBITDA (de brutowinst) van het bedrijf. “Het feit dat bij een begrotingscontrole er zomaar 50 miljoen euro kan afgeknipt worden, en niemand bij Bpost vervolgens zegt, ‘dan doen we het niet meer’, zegt toch alles?”, zo stelt de getuige.

The Big Picture: Het gaat niet alleen over wat vergaderingen samen. Alles wijst erop dat de top van Bpost veel grovere middelen gebruikte, om toch maar het krantencontract veilig te stellen.

• Dat zowel de krantensector als Bpost van gezamenlijke lobbying en onderlinge afspraken niet vies zijn, bewijzen de fanatieke telefoontjes en stroom berichten, die de liberalen in oktober 2022 plots ontvingen, tijdens het nachtelijke conclaaf over de begroting, van zowel de uitgevers als de Bpost-top.
• In die nachtelijke uren legde Open Vld-vicepremier Vincent Van Quickenborne het voorstel op tafel om het krantencontract vanaf 2022 gewoon te schrappen. In tijden van absolute budgettaire rampspoed leek zo 175 miljoen euro per jaar besparen geen overdreven luxe: voortaan zouden de mediabedrijven dan maar zelf hun krantenrondes moeten betalen.
• De PS verzette zich heftig tegen dat idee, en kreeg plots in de loop van de nacht expliciete ruggensteun van de mediasector, die zich liet horen via hun topmensen. Uiteindelijk sleepte Pierre-Yves Dermagne (PS) en ook wel De Sutter zelf, als voogdijminister van Bpost ook een voorstander van het contract, uit de brand dat er ‘slechts’ 50 miljoen per jaar zou bespaard worden op het krantencontract.
• Uit de getuigenissen van insiders blijkt echter dan Bpost in het verleden nog veel drastischer te werk ging om de constante stroom aan overheidsgeld veilig te stellen. De informele sfeer die heerste tussen de grote krantenuitgevers en het staatsbedrijf Bpost is immers niet nieuw: sinds jaar en dag bestaat het systeem van het subsidiëren van krantenabonnementen, om zo ‘goedkoop’ te kunnen bussen. En net zo lang profiteren niet alleen de grote mediabedrijven daarvan: ook de publicaties van onder meer de vakbonden, de mutualiteiten, en zelfs Kerk en Leven profiteren mee van een sterk gereduceerd tarief.
• Net omwille van de regels van de interne Europese markt werd de Belgische staat in 2015 verplicht om dat systeem, met de bijhorende honderden miljoenen euro’s steun per jaar, niet langer zomaar d’office toe te kennen aan Bpost. Er moest een aanbesteding uitgeschreven worden, met een ‘concessie’ die gewonnen kon worden door de beste bieder.
• “Het was duidelijk dat op dat moment in 2015 er een speler op de Belgische markt was, die grote kans maakte om dat contract binnen te halen: AMP, dat reeds kranten verdeelde. Maar het bedrijf, in handen van de Franse groep Lagardère, was een buitenbeentje voor de Fransen. En dus is toenmalige Bpost-CEO Koen Van Gerven een overnamebod gaan doen. Met zeer royale bonussen voor het Belgisch management van AMP. Ik moet er u geen tekening bij maken waarom dat gebeurde “, zo stelt de kroongetuige. “Zo werd een concurrent uitgeschakeld.”
• Plots verdween AMP effectief uit de race, en kon Bpost als enige bieder in 2015 het contract binnenhalen. Enkele maanden later kocht Bpost AMP over, voor 81 miljoen euro waarvan 50 miljoen in goodwill. Latere afboekingen, voor 28 miljoen euro, in de balansen van Bpost, bewees dat er veel te veel werd betaald door Van Gerven. Niet toevallig kondigde Bpost zelf, bij het ontslag van Tirez aan dat ook die periode van 2015 nu onderzocht wordt door de BMA. Binnen Bpost wordt de overname van AMP meegenomen in het intern onderzoek, dat bevestigde de woordvoerder aan deze nieuwsbrief.
• In 2019 dreigde een klein vzw’tje, de belangengroep van de onafhankelijke krantenwinkels VFP, een gigantische juridische overwinning binnen te halen, tegen Bpost én de Belgische staat. Ze waren immers naar het Europees Hof in Luxemburg getrokken, wegens oneerlijke concurrentie, en stonden op een zucht om die zaak te winnen.
• De toenmalige Bpost-top had liefst 1,9 miljoen euro veil om de vzw af te kopen, met name het kleine groepje bestuurders van die vzw moest worden gepaaid, om hun advocaat opdracht te geven de zaak op het allerlaatste in Luxemburg stil te leggen. Dat gebeurde ook, al kan Bpost dit niet officieel bevestigen. Wel heeft de Europese Commissie een grondig staatssteunonderzoek gevoerd rond de concessie.
• Daarbij keek men initieel naar een plan om de krantenwinkel van de secretaris-generaal van de VFP op te kopen voor een heftige prijs, ruim boven marktwaarde, maar dat bleek onhaalbaar. Uiteindelijk werd het een royale gift aan de vzw zelf, die ondertussen helemaal is opgesoupeerd door de VFP-top, zo blijkt uit de jaarrekeningen van de vzw.
• “Het toont aan hoe ver men bereid was te gaan, door individuen met grote sommen geld te paaien, om toch maar het contract veilig te stellen”. Bij de VFP wenste niemand te reageren.
• Ook in 2021 hangt er een wat bizarre overname vast aan het verhaal. Want waarom zou PPP, dat in mei van dat jaar nog aankondigde ook mee te willen bieden op het krantencontract, gepaaid worden door DPG Media, met een extra hoop werk in Gent, om zo hen te overtuigen niet mee te doen om de nieuwe concessie voor 2022 binnen te halen, en zo onrechtstreeks Bpost te plezieren? “Het loont de moeite toch eens te kijken naar de overname van Aldipress, een bedrijf dat gespecialiseerd was in de distributie van kranten en tijdschriften in de retail”, zo stelt de getuige.
• Bpost nam dat dochterbedrijf plots over van DPG Media, dat het al langer van de hand wilde doen. Vreemd toch wel, omdat de strategie van Bpost net is om te groeien in pakjes, niet in die distributie van kranten. “Maar bij DPG Media raakte men zo wel af van iets wat men niet langer in portefeuille wenste te houden. Tevredenheid alom”, zo stelt de kroongetuige.
• Het krantenbedrijf bevestigde dat ook de overname van Aldipress wordt opgenomen in het interne onderzoek. “De overname was gedreven door de synergieën met de Belgische activiteiten van AMP. Het werd intern voorgelegd en goedgekeurd door het Investment Committee, en werd nu ook binnen het kader van het intern onderzoek bekeken”, liet een woordvoerder weten.
• DPG Media zelf communiceerde gisteren eindelijk, in de zaak: ze zijn naar eigen zeggen zelf een intern onderzoek opgestart, van zodra Bpost eind oktober communiceerde over “mogelijke onregelmatigheden bij de procedure rond het krantencontract”. Ook daar zal vroeg of laat duidelijkheid moeten komen over wie op de hoogte was, en wat precies deed. De BMA hijgt in elk geval in de nek van het mediaconglomeraat.
• Ook Bpost zelf kon moeilijk anders dan ingrijpen: het stapte volgens onze bronnen met meerdere personen als spijtoptant naar de BMA, om zo de hoogste boetes te ontlopen. Maar de top en de raad van bestuur beslisten dat het ook nodig was het parket helemaal op de hoogte te brengen, zo bericht De Tijd vandaag. Het geeft aan dat ook daar minstens het vermoeden leeft dat er strafbare feiten zijn gepleegd.

En nu? Wiens kop rol straks nog in de affaire?

• “Ik wil de minister van transparantie zijn. Ik wil in dit dossier aan alle betrokken openheid vragen en de onderste steen in al z’n aspecten omkeren. Wat aan het licht is gekomen, kan niet door de beugel”, zo stelde De Sutter vorige donderdag in de Kamer nog heel affirmatief.
• Namens de regering zal ze niet aarzelen zich burgerlijke partij te stellen, als blijkt dat de Belgische staat benadeeld is, nota bene door een eigen staatsbedrijf. Maar het is ook in het belang van de groene vicepremier om nu aan te tonen dat ze niemand ongestraft laat wegkomen.
• In dat verband ruikt N-VA-Kamerlid Michael Freilich ondertussen nog steeds bloed. Vorige week stelde hij, samen met onder meer Vlaams Belang, maar ook PVDA, kritische vragen aan De Sutter over het dossier. Daarbij haalden alle drie de grote oppositiepartijen keihard uit naar de cultuur van normvervaging aan de top van Bpost. Maria Vindevoghel (PVDA) formuleerde het misschien wel het scherpst: “In elk sorteercentrum hangen tientallen camera’s om het personeel in het oog te houden. Maar misschien moeten wij ook camera’s hangen om het management en de top elk uur van de dag in het oog te houden?”
• Het lijkt er alvast op dat Freilich die top nog steeds viseert, en dan met name Hanard, de 37-jarige bolleboos die namens de PS haar greep op het bedrijf enorm versterkte, als voorzitter van de raad van bestuur. Het was immers zij, en niemand anders, die de exit van Tirez doorduwde. Maar in hoeverre dreigt ze zelf straks ook te sneuvelen in de hele affaire?
• Want Freilich suggereerde alvast dat Hanard al veel vroeger dan de zomer op de hoogte was van de bewuste mail binnen Bpost, en het problematisch karakter daarvan. “Hoe zit het met de rol van Hanard? Interne bronnen vertellen mij dat zij al eind januari, begin februari voor het eerst werd ingelicht over de mogelijke collusie. Maar ze heeft pas eind augustus die interne audit in gang gezet? Waarom heeft het zo lang geduurd? En heeft men bij het forensisch onderzoek binnen Bpost ook de mailbox van Hanard doorzocht?”, zo wilde Freilich weten van De Sutter.
• Die kon op zoveel detailvragen niet antwoordden. En Hanard zelf is net nu op ouderschapsverlof vertrokken, ze is de komende zes maanden thuis, en kan dus niet voor hoorzittingen naar de Kamer komen, waar Freilich nochtans op aandrong. Bij Bpost ontkent de persdienst dat Hanard eerder op de hoogte was: “De email werd naar aanleiding van een forensisch onderzoek teruggevonden in oktober 2022. Deze was niet voorgelegd of gedeeld met de “brede top” van Bpost of met de voorzitster van de raad van bestuur, maar werd vertrouwelijk gehouden binnen een beperkte groep betrokken individuen die op de hoogte waren van de tripartite en de link met de concessie.”

Uiterst pijnlijk: De Congocommissie in de Kamer strandt roemloos.

• Na twee en een half jaar moest gisteren de laatste zitting van de “Bijzondere commissie “Koloniaal verleden”, in de wandelgangen de Congocommissie gedoopt, een orgelpunt vormen: daar zou eindelijk een zeer lijvig eindverslag goedgekeurd worden, zodat de Kamer een donker hoofdstuk in de Belgische geschiedenis wat meer closure zou geven.
• Het werd niets: de meerderheid kon het niet eens raken over een eindrapport, en dus werd er finaal helemaal niets gestemd. Een bittere ervaring voor een pak commissieleden, die veel tijd en energie in het project stopten, en waarvan sommigen zelfs samen afreisden naar Congo, Rwanda en Burundi deze zomer.
• Maar het was meer dan een teken aan de wand dat de voorzitter van die commissie, Groen-fractieleider Wouter De Vriendt, eind november zelf een soloslim speelde, en op eigen houtje een eindrapport presenteerde aan de pers, waarvan sommigen dat overigens als ‘verworven’ brachten, alsof de Congocommissie al rond was. Binnen de meerderheid reageerde men onaangenaam verrast.
• Vandaag blijft De Vriendt met lege handen achter, en krijgt hij felle kritiek vanuit zowat elke hoek: het was zijn rol om een akkoord zien te vinden tussen de Vivaldi-partijen, nadat al veel langer duidelijk was dat de oppositie van N-VA en Vlaams Belang bijzonder ver stonden van sommige uitgangspunten. Zij waren van bij het begin tegen herstelbetalingen, en tegen excuses tout court.
• Maar De Vriendt kreeg de zaak niet vlot, tussen de liberalen en christendemocraten enerzijds en de rest van de Commissie, maar vooral de PS en de groenen zelf, anderzijds. Alles draaide daarbij finaal niet rond de herstelbetalingen, een idee dat al vakkundig binnen de meerderheid gesmoord werd, nadat onder meer cd&v met de ondervoorzitter van de commissie, Jan Briers (cd&v), daarover ballonnetjes had opgelaten. De crux bleek ‘aanbeveling 69’ van de lijst te zijn: de passage waarin de Kamer formeel excuses zou aanbieden aan Congo, Rwanda en Burundi, voor het koloniale verleden.
• Maar die was voor de liberalen onaanvaardbaar, omdat ze mogelijks ook juridische en dus op termijn financiële gevolgen zou hebben: een fout erkennen betekent immers ze mogelijks moeten compenseren, zo was hun argumentatie. Net daarom betuigde koning Filip zijn ‘diepe spijt’, bij een koninklijk bezoek in het voorjaar aan Kinshasa, maar bood ook hij geen excuses aan.
• De Vriendt zette druk op de liberalen, maar kon hen niet ompraten, en verwierp ook een consensusvoorstel van cd&v. Het moesten en zouden wel degelijk formele excuses zijn voor de PS en de groenen: De Vriendt legde gisteren toch een voorstel van eindrapport op tafel mét die excuses erin. Daarop stemden MR, Open Vld en cd&v niet mee, en was er geen meerderheid meer. “Een bijzonder pijnlijke afgang na al het werk: dit is slecht begeleid van de voorzitter”, zo sneerde men vanuit het linkerkamp naar De Vriendt, in de wandelgangen.
• Maar ook vanop rechts geen bloemen: “Excuses, die herstelbetalingen inhouden? Daar zijn wij niet mee akkoord. Nu niet, 2 jaar geleden niet. De Belgen van nu treffen geen schuld aan het koloniaal verleden. Diepe spijt na 2 jaar hard werk in de commissie”, zo reageerde Goedele Liekens (Open Vld).
• Ook ondervoorzitter Briers reageerde teleurgesteld op De Vriendt: “Tot op het laatste ogenblik wilden wij een consensus rond aanbeveling 69, De Vriendt koos om toch eenzijdig een eindrapport neer te leggen, zonder overeenstemming in de meerderheid. We mogen het werk niet laten verloren gaan, en moeten verder oplossingen zoeken. Maar de huidige tekst bevat onvoldoende juridische zekerheid dat dit ons land niet in een jarenlange juridische veldslag zal verwikkelen.”
• Voor Vivaldi is het in elk geval een pijnlijk debacle, wat de fragiliteit meteen blootlegt in de meerderheid. En extra zout in de wonde: net gisteren bood de Nederlandse premier Mark Rutte excuses aan over het slavernijverleden van zijn land.

Politieke dynamiet: De Vriendt slaat wild om zich heen, en beschuldigt zowaar de koning van politieke inmenging, in een uiterst gevoelig familiaal dossier.

• Voor zijn mislukking had De Vriendt wel een paar schuldigen om aan te duiden. In een mededeling hield hij het eerst op het feit “dat de Kamer vandaag de afspraak met de geschiedenis gemist heeft”. “Maar op een bepaald moment zal de Belgische politiek wél met antwoorden moeten komen”, zo stelde De Vriendt, die naar eigen zeggen “diep ontgoocheld” was.
• Daarbij schermde hij met een akkoord, dat er binnen de meerderheid wél zou geweest zijn, begin oktober: twee partijen braken volgens De Vriendt vervolgens hun woord. Dat is een these die alvast niet door iedereen binnen Vivaldi gedeeld wordt.
• In gesprek met de VRT haalde hij daarop hard uit: het waren niet zozeer de commissieleden, maar het akkoord werd gebroken op “drie andere niveaus”. Daarbij heeft hij het over de kabinetten en dus de regering, maar over de partijleiders, ook een euvel waar premier De Croo mee kampt, die de boel opgestookt hadden. “Vanuit de partijvoorzitters werd op een bepaald moment aangegeven dat met excuses een rode lijn overschreden werd”, zo stelde De Vriendt.
• Maar feller: plots wees hij ook zowaar het Paleis met de vinger, als derde niveau, on the record: “Op een bepaald moment zijn er boodschappen gegeven, niet aan mij rechtstreeks. Maar ik heb vernomen dat er ook vanuit het Koninklijk Paleis een grote gevoeligheid werd gesignaleerd omtrent de excuses.”
• Die beschuldigingen zijn er niet naast: de rol van de koning is constitutioneel zo afgebakend dat dergelijke inmenging bijzonder ongepast zou zijn. Bovendien speelt mee dat de koninklijke familie net in dit dossier ook een geschiedenis torst: het was voorouder Leopold II die eigenhandig Congo verwierf als vrijstaat, en daar een terreurregime installeerde met duizenden doden als gevolg.
• Bij de oppositie zag men meteen het politieke issue: “Collega De Vriendt zegt dus dat het koningshuis tussenbeide is gekomen in parlementaire werkzaamheden. Premier De Croo heeft er bij deze serieuze kopzorg bij. Benieuwd hoe hij dat uitlegt”, zo reageerde al N-VA-fractieleider Peter De Roover.

Gevolgd: In de commissie Financiën steigert de MR andermaal over de auteursrechten. Hoe lang houdt Vivaldi dit nog vol?

• De ene dag gaat het om het verbod op gokreclame, dat Vincent Van Quickenborne (Open Vld) aankondigt, waarna Georges-Louis Bouchez (MR) moord en brand schreeuwt en zegt dat er “geen akkoord is”. De andere dag, en dat was gisteren, is er plots in de commissie Financiën geen meerderheid meer, als een wetsontwerp wordt besproken.
• Alles draait daarbij om de auteursrechten, een fiscaal gunstregime voor wie originele teksten produceert, oorspronkelijk bedoeld voor auteurs en journalisten. Maar systematisch zijn onder meer de IT-sector, de architectuur en zelfs de advocatuur gaan gebruik maken van dat systeem, waardoor het een fiscaal achterpoortje is geworden.
• Dat wilde Vincent Van Peteghem (cd&v) de minister van Financiën, oorspronkelijk meenemen in zijn grotere fiscale hervormingen. Bedoeling was ook om de sectoren voor wie het bedoeld was, die maar weinig impact hebben op de gederfde inkomsten ook, buiten schot te laten. Voor de IT-sector kwam tegelijk de lobbymachine op gang: zouden zij dan helemaal hun gunstregime kwijtspelen?
• Tegelijk speelde op de achtergrond dat Vivaldi geld nodig heeft, en bij de begrotingsopmaak in oktober werd er zo plots versneld: de auteursrechten moesten er snel-snel komen, zodat het mee voor inkomsten in de begroting kon zorgen. En zo ging plots ook iedereen voor de bijl: alle gunstregimes rond auteursrechten zullen nu geleidelijk aan serieus dichtgetimmerd worden. Dat was niet meteen Van Peteghem zijn keuze, die het liever in zijn groter pakket van hervormingen had gestoken.
• Om te beginnen moest de cd&v-vicepremier erkennen in de commissie Financiën dat er geen grote fiscale hervorming meer komt voor het einde van het jaar. Dat was nochtans wel aangekondigd, dat die plannen er zouden komen in december 2022, in de State of the Union, door premier De Croo.
• Maar erger: tijdens de zitting bleek dat Van Peteghem toch ook vaag bleef over welke sectoren nu precies nog gaan mogen gebruik maken van de auteursrechten. Daaruit bleek dat zeker de IT-sector geen garantie heeft om straks er nog op te kunnen leunen: want vage teksten nu, betekent dat men straks de facto de fiscus zelf de vrijheid geeft, om geen rulings meer met de IT-sector te aanvaarden. Een wat onderkoelde manier dus, om een grote gebruiker uit het regime te duwen.
• En dat was net wat de MR expliciet niet wilde: de afgelopen weken had Bouchez meermaals geroepen dat “alle sectoren die vandaag de auteursrechten gebruiken, gevrijwaard zouden worden”. De teksten van het wetsontwerp zouden wijzigen, zo verzekerde Bouchez.
• Consternatie dus in de Kamer, want de MR moest vaststellen dat Van Peteghem helemaal geen teksten had aangepast: het gunstregime sneuvelde dus, wilde de oppositie van N-VA, Vlaams Belang en Les Engagés weten. Daarop schorste de meerderheid de zitting, en verviel Vivaldi andermaal in chaos. Overleg op regeringsniveau volgde, maar in de Commissie onthield fractieleider Benoît Piedboeuf (MR) zich, en stemde Marie-Christine Marghem (MR) zelfs tegen, toen het ontwerp uiteindelijk toch voorlag.
• Dat de meerderheid zo openlijk ruzie maakt in de Kamer, zowel over de Congocommissie als nu over de auteursrechten, mag gelden als kanarie in de koolmijn: het zijn tekenen van een metaalmoeheid die toeslaat, waarbij Kamerleden zich op geen enkele manier meer loyaal voelen aan een meerderheid, die zich aan het ontrafelen is. Als dat bovendien aangevuurd wordt door de partijvoorzitter, in casu Bouchez, is het hek helemaal van de dam.
• Overingens begint vanaf vandaag de marathon van de begrotingsbespreking, vanmiddag om 12 uur. Omdat ze de allerlaatste in rang is, wordt staatssecretaris voor Begroting Alexia Betrand (Open Vld) daarbij pas als laatste gehoord. Maar hoe dan ook wordt het pittig: de oppositie staat klaar om de boel helemaal te fileren, en dan met name de kwestie van de btw-verlaging op gas en elektriciteit.

Een ongeluk komt nooit alleen: Plots ziet De Croo dat zijn kantoren bezet worden.

• Het was druk gisteren in de Wetstraat Zestien, het kabinet waar premier De Croo huishoudt. Zijn team ging er in overleg met zes mensenrechtenorganisaties, om te praten over de asielcrisis en de inspanningen van de overheid, die volgens hen absoluut niet volstaat. Ze kaarten aan dat er simpelweg te weinig opvangplaatsen zijn, waardoor migranten, vaak mannen, ’s nachts in de vrieskou op straat moeten slapen. De migranten die dan toch zelf een slaapplek vinden, onder meer in een kraakpand in de Paleizenstraat, krijgen er te maken met schurft, tyfus en difterie, ziektes die al decennia niet meer voorkomen in West-Europa.
• De afgelopen weken trokken de organisaties al twee keer naar de Zestien, waar ze werden ontvangen voor een gesprek, telkens wel zonder een echte doorbraak: voor de politiek volstond het om de organisaties te sussen, en te laten zien dat ze wel degelijk bezig zijn de asielcrisis op te lossen.
• Dit keer was het anders: de organisaties, waaronder Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Dokters van de Wereld en Artsen Zonder Grenzen, die eisten dat de regering binnen de 48 uur zou overschakelen naar een federale noodfase en meteen 1.000 plaatsen voor vluchtelingen zou vrijmaken, kregen nul op het rekest. De actievoerders weigerden de Zestien te verlaten, waarna De Croo, die niet aanwezig zou zijn bij het gesprek, toch moest opdraven, en onder meer Joost Depotter van Vluchtelingenwerk Vlaanderen een interview gaf door de ruit van het kabinet, aan journalisten die buiten op straat stonden.
• Die kreeg daarbij zelfs bijval van Groen-Kamerlid Eva Platteau, op Twitter: “Ik ken Joost Depotter als een zeer redelijke man. Dat hij deze actie noodzakelijk achtte, toont aan hoe acuut de opvangcrisis is en dat de huidige maatregelen niet volstaan. Alle steun dus aan Vluchtelingenwerk Vlaanderen”.
• Ook aanwezig, en bijzonder boertig in zijn optreden: Alexis De Swaef, de voorzitter van de Franstalige Liga voor de Mensenrechten, die De Croo regelmatig onderbrak in zijn relaas, waarna die laatste even uit zijn rol viel en een mondeling robbertje uitvocht met de advocaat op straat. Uiteindelijk moesten medewerkers van zijn kabinet De Croo aanmanen de discussie stop te zetten, en terug naar binnen te gaan.
• De ongeziene situatie werd uiteindelijk, bijna drie uur na de start van de vergadering, ontmijnd, alhoewel. Een tiental agenten trokken het kabinet van De Croo binnen om een einde te maken aan de bezetting. De actievoerders besloten daarop zelf het pand te verlaten, naar eigen zeggen om een agressieve situatie te vermijden. Met hun actie lijken de organisaties echter geen vrienden te hebben gemaakt in de politiek; de kans dat ze opnieuw op bezoek mogen komen bij de premier lijkt klein.

Genoteerd: Een Europees akkoord van de Energieministers voor een prijsplafond op gas, al is de vraag maar of zal volstaan.

• Maandag bereikten de ministers van Energie van de EU-lidstaten uiteindelijk toch het langverwachte akkoord voor een prijsplafond op gas. Het plafond wordt vastgeklikt op 180 euro per MWh, en gaat in voege als de prijs van gas drie handelsdagen op rij hoger ligt dan dat bedrag. Eens het plafond wordt geactiveerd, geldt het voor twintig dagen, maar als de prijs gedurende drie dagen lager ligt dan die 180 euro per MWh, valt het logischerwijs automatisch weg.
• Daarmee werd een middenweg gevonden tussen beide kampen waarin de lidstaten zich hadden verdeeld; enerzijds het kamp dat een hoger plafond wou, zoals Duitsland, zodat de activering ervan niet te veel zou drukken op de lokale economie, en anderzijds het kamp met onder meer België, dat het plafond liever nog lager zag liggen. De consensus werd nu dus bereikt, waarbij zelfs Duitsland uiteindelijk meestemde voor het plafond. Nederland en Oostenrijk, die mee in het kamp zaten van Duits bondskanselier Olaf Scholz, onthielden zich, Hongarije stemde als enige lidstaat tegen.
• De echte test voor het prijsplafond volgt vermoedelijk in de zomer van 2023, als de Europese energievoorraden opnieuw moeten worden gevuld, wat naar alle waarschijnlijkheid gepaard zal gaan met stijgende gasprijzen. N-VA-Europarlementslid Johan Van Overtveldt heeft zijn bedenkingen bij het nut van het plafond, zeker aangezien kan beslist worden dit te deactiveren als de bevoorrading in het gedrang komt: “Een prijsplafond dat er geen is: de lat ligt hoog en het plafond kan uitgeschakeld worden als de bevoorrading in het gedrang komt. Dat zal alleen gebeuren als we … de hoge marktprijs niet willen betalen. Tinne (Vanderstraeten, minister van Energie voor Groen, red.) opnieuw blij met telkens dezelfde dode mus”, schrijft Van Overtveldt op Twitter.

Met bijdragen van Kasper Goossens.