Jair Bolsonaro heeft gezegd dat hij Braziliës grootste corruptieonderzoek ooit, ’Operatie Lava Jato’, heeft beëindigd. Volgens de Braziliaanse leider is er ‘geen corruptie meer in de Braziliaanse overheid’. Als presidentskandidaat was Bolsonaro nochtans een voorstander van het jarenlange onderzoek, dat voorname politici en zakenmensen in de cel deed belanden. Zijn enthousiasme temperde toen zijn zoon in het vizier van de speurders kwam. 

‘Ik ben er trots op dat ik die operatie beëindigd heb. Ik heb Lava Jato een halt toegeroepen omdat er geen corruptie meer is in de overheid,’ zei Bolsonaro woensdag op een evenement. Volgens lokale media werd zijn optimisme onthaald op gelach van de aanwezige functionarissen en zakenlieden. 

Operatie carwash

Operatie Lava Jato, Portugees voor Car Wash, is een lopend strafrechtelijk onderzoek door de federale politie van Brazilië. Wat in 2014 begon als een politie-actie tegen witwaspraktijken, veranderde al snel in een grootschalig onderzoek naar corruptie en omkooppraktijken in alle takken van de overheid. 

De speurders ontdekten dat Braziliaanse politici jarenlang steekpenningen aannamen van grote Braziliaanse bedrijven, in ruil voor lucratieve contracten met Petrobras. Die oliegigant is een staatsbedrijf, de grootste onderneming van het land, en een symbool voor het diepgewortelde economisch nationalisme van Brazilië. De eerste aanwijzingen voor deze praktijken werden aangetroffen in een carwash, vandaar de naam. 

Door de operatie werden heel wat bekende politici aangeklaagd en gevangengezet. Maar liefst drie voormalige presidenten belandden achter de tralies: Fernando Collor de Mello, Michel Temer en Luiz Inácio Lula da Silva.

‘Op de dag dat de president zei dat er geen corruptie meer was, namen wij nog cash geld ter waarde van 4 miljoen reais (605.000 euro)  in beslag’

De openbare aanklagers van Lava Jato in een reactie.

Betrokkenheid Flavio Bolsonaro

Intussen werd Lava Jato zowat de onderzoekscel van de federale politie voor het bestrijden van allerlei vormen van overheidscorruptie en misplaatst gebruik van publieke middelen. 

Zo raakte Flavio Bolsonaro, zoon van, afgelopen zomer betrokken bij een corruptieschandaal: er werden salarissen van spookmedewerkers van de deelstaat Rio De Janeiro achterover gedrukt. De jonge Bolsonaro zetelde toen in het lokale parlement. Een naaste medewerker van hem werd in juni opgepakt op verdenking van geldverduistering. Hij ging op de vlucht, maar werd gearresteerd op het domein van de persoonlijke advocaat van de familie Bolsonaro, in de buurt van São Paulo.

In de maanden die daarop volgden schrapte president Bolsonaro een groot deel van het budget voor Lava Jato. Deze week kondigde hij dus aan dat hij de stekker eruit trok. 

‘Nog 400 onderzoeken lopende’

De openbare aanklagers die achter Lava Jato zitten hebben felle kritiek op de uitspraken van de Braziliaanse president. Zijn woorden tonen ‘het gebrek aan kennis over de huidige status van het onderzoek’ en zeker ‘de noodzaak om er mee door te zetten’. Dat zeggen ze in een officiële reactie. 

De aanklagers weerleggen de bewering van de Braziliaanse president dat er ‘geen overheidscorruptie meer is’: ‘Op de dag dat de president die uitspraken deed namen wij nog cash geld ter waarde van 4 miljoen reais (605.000 euro)  in beslag, op verschillende adressen die onderzocht werden voor misdaden in verband met Petrobras.’

Lava Jato blijft voorlopig actief. Volgens de speurders heeft Bolsonaro geen bevoegdheid om de operatie stil te leggen. Die ligt exclusief bij de procureur-generaal. Volgens openbare aanklager Roberson Pozzobon is het trouwens ‘onmogelijk’ om de meer dan 400 onderzoeken in het kader van Lava Jato ineens stop te zetten.