Vanmorgen zagen de lokale cd&v-burgemeesters in West-Vlaanderen de Duitse expert Dirk Westermann in het Ventilus-dossier. Het heeft geen fundamenteel verschil gemaakt: de hoogspanningsleiding ondergronds leggen kan om tal van technische redenen niet. Maar dat sust het lokale protest niet: een lastige zaak voor cd&v, waar de partijtop en voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) veel begrip toonden voor het verzet. Die worden echter fors onder druk gezet door de coalitiepartners: amper 15 minuten nadat de vergadering maandag startte, lekte Bart Somers (Open Vld) al het rapport van Westermann, om cd&v in de hoek te zetten. En ondertussen trapte ook Zuhal Demir (N-VA) het gaspedaal in: zij brengt al morgen het Ventilus-dossier naar de ministerraad. Zo staat cd&v voor het blok. Binnen de Vlaamse regering is daar wel te horen “dat ze klaar zijn voor het dossier”, en “als het moet ook zullen beslissen”. Alles wijst erop dat het bovengronds wordt, en cd&v slikt. “Hopelijk heeft men wel de elegantie van te wachten tot Hilde Crevits (cd&v), volgende week, terug is”, is bij cd&v te horen.

In het nieuws: De West-Vlaamse burgemeesters draven op.

De details: Een beslissing over het tracé zou het aantal geimpacteerde gezinnen herleiden van potentieel 10.000 naar effectief 300.

• “Een belangrijk overleg met de burgemeesters, de directe betrokkenen, die uiteindelijk op hun grondgebied ook de verantwoordelijkheid nemen. Zij moeten uit eerste hand de informatie vernemen. En we moeten dat overleg respecteren“, zo voerde Benjamin Dalle (cd&v), de senior van de christendemocraten in de Vlaamse regering, met de afwezigheid van viceminister-president Hilde Crevits (cd&v), het woord.
• Dalle leverde zo bij VTM de enige officiële commentaar van de dag voor cd&v, waar de anders zo communicatieve voorzitter Mahdi doodstil blijft. Kijken dus naar de burgemeesters vanochtend, en wachten. De Brusselaar neemt in de afwezigheid van Crevits al haar dossiers over, en speelt ook voor viceminister-president: handig schoof hij de zaak nog even van zich af.
• Tegelijk is er binnen cd&v nogal wat ergernis over hoe de coalitiepartners hen deze keer in de hoek hebben gezet. Met name de zet van Bart Somers, de viceminister-president van Open Vld, zindert na. Die slaagde erin maandag, op moment dat de kabinetschefs samenzaten in een meeting om het rapport van de Duitser Westermann in te zien, meteen een paar torpedo’s te sturen.
• “Welgeteld 15 minuten nadat de meeting begon is er een viceminister-president, die tweets de wereld instuurt om te zeggen dat de ondergrondse piste dood is en dat het nu nog enkel over compensatie zal gaan: dat is toch niet meer normaal?”, zo klinkt de frustratie bij hoge cd&v-bronnen.
• Dat tegelijk ook N-VA versnelde, en het gaspedaal induwde, is niemand bij cd&v ontgaan. Want tegen de middag liet bevoegd minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) weten, “dat het dossier rijp is”, en dat het nu morgen naar de ministerraad gebracht wordt”. Bij N-VA ontkent men dat dit een “gebaar van slechte wil” was: “Wij willen gewoon vaart maken, het heeft lang genoeg geduurd”, zo legde een hoge bron daar uit.
• Het leverde zure oprispingen op. “Een gebrek aan respect“, klonk bij Bart Douchy (cd&v), Vlaams Parlementslid en lokaal burgemeester.
• Maar op ministerieel niveau bij cd&v is men minder giftig op N-VA dan op Open Vld: “Ach, we zullen zien hoe ver we dan morgen raken. Wij gaan het niet tegenhouden deze keer, we kunnen zelfs morgen al beslissen als het moet. Maar het zou toch wel netjes zijn van de andere coalitiepartners, als we alles goed voorbereiden, zodat het dossier goed voorbereid volgende week op tafel ligt. Dan is Hilde ook terug, het is haar dossier, die lijn loopt langs haar gemeente, dat zou logisch zijn. Maar indien niet, dan zij het zo”, stelt een oranje regeringsbron.

De essentie: De discussie lijkt vooral over geld te zullen gaan nu. De bocht is hoe dan ook voor cd&v.

• Dat cd&v niet langer de confrontatie zoekt, met N-VA, in het dossier, is niet helemaal verwonderlijk. Want met de vraag of de leiding boven of ondergronds komt, is de discussie niet gesloten, maar begint ze eigenlijk pas: dan zal er over compensatie moeten gepraat worden voor de West-Vlamingen die deels onteigend gaan worden of zelfs moeten verhuizen.
• Die vergoedingen gaan royaal worden, dat is alvast een kleine pleister op de wonde die cd&v dan kan claimen, zeker als ze wat steun krijgen van N-VA, die ook wat lokale protesten kende in eigen rangen.
• Ook belangrijk is dat er een tracé wordt vastgelegd. “We zijn benieuwd of Demir daar al mee klaar is”, klinkt het bij cd&v. Dat kan uiteraard niet definitief, maar er kan wel een soort preferentiescenario gemaakt worden. Dat is een belangrijke factor in de discussie, omdat zo heel veel mensen uit hun lijden verlost kunnen worden. Op dit moment zijn door de onzekerheid zo’n 10.000 gezinnen mogelijk getroffen. Ligt het tracé vast, dan worden dat er slechts 300, een wereld van verschil.
• Alles wijst er dus op dat de christendemocraten zo toch de pil gaan doorslikken, vermoedelijk dan volgende week, als men dat cd&v dan ‘gunt’. Al blijft het een schenden van het adagium dat immer geldt in de Wetstraat: ‘door shit moet je doorvliegen’.
• Voor Hilde Crevits persoonlijk, die net kampte met alle druk en spanning rond de Vlaamse regering, is het allerminst een leuk dossier om mee terug te keren. De toxische sfeer tussen cd&v enerzijds, en N-VA en Open Vld anderzijds, die zo de begrotingsdiscussies overheerste vlak voor de Septemberverklaring, lijkt maar niet weg te trekken. Insiders bij cd&v, die af en toe contact hielden met de leading lady van de christendemocraten, wijzen erop dat ze zich ver weg van de Wetstraat hield, gedurende weken, met een focus op fietsen en wandelen.
• Ondertussen raasde het spel aan het Martelarenplein en zeker in het Vlaams Parlement onverminderd door. Daar blijft minister Demir bijvoorbeeld permanent worstelen met cd&v-Parlementsleden als Tinne Rombouts (cd&v), voorvechter van de Boerenbond. Daarbij gaat het er al veel langer ronduit onvriendelijk aan toe.
• De belangrijkste evolutie daarbij sinds de zomer, is ongetwijfeld dat door de veel stuggere houding van cd&v onder Mahdi, die erg stroef lijkt te communiceren met collega-voorzitters, N-VA en Open Vld opnieuw in elkaars armen zijn gevallen. Ook dat is bepaald een andere dynamiek, na twee jaar waarin Crevits, samen met Wouter Beke (cd&v) als notoire tegenstanders van Vivaldi federaal, een rechtstreekse, open lijn hadden met de N-VA-top. Het was Open Vld dat toen permanent wat in de verdrukking zat.
• Nu dreigt voor cd&v een omgekeerd scenario, waarbij men telkens in een minderheidspositie kan gesteld worden, alleen, tegen de andere twee partners. Om al niet te spreken van 2024, waarbij de kans huizenhoog is dat cd&v naast een Vlaamse coalitie valt. Om maar te zeggen: Crevits zal zich niet bepaald een ‘zachte’ heropstart kunnen veroorloven.

Wat is het nu? De vakbonden zijn het niet eens over een ‘actiedag’ of ‘nationale staking’.

• Toch een beetje een constante, het ABVV dat altijd dat tikje stoerder moet zijn dan de christelijke vakbond ACV of de liberale ACLVB. En dus hebben die eersten het vandaag over een ‘nationale staking’, waarbij ze graag de borst vooruit zetten, terwijl de andere twee het op een ‘actiedag’ houden.
• Wat het ook is, het effect is er alvast. Geen uitzendingen van onder meer Villa Politica en De Afspraak bij de openbare omroep, waar de mededeling van de vakbonden wel gewoon op de site gepubliceerd staat: ook wel een vreemd zicht.
• Maar er is meer: grote verstoringen bij het openbaar vervoer, heel weinig vluchten op Zaventem, geen enkele in Charleroi en vooral economisch heel schadelijk, de havens van Antwerpen en Zeebrugge liggen stil. Ongeveer in vier op tien productiebedrijven zouden er acties zijn.
• Zeker in Franstalig België wordt de staking goed opgevolgd: daar is zo goed als geen openbaar vervoer of postbedeling en zijn zelfs enkele supermarkten gesloten.

De reacties in de Wetstraat: De liberalen en het VBO willen wel héél het systeem lossen, met enkel onderhandelingen op bedrijfsniveau.

• Voorspelbaar alvast is dat PVDA heel actief opduikt om de actie te steunen. Voorzitter Raoul Hedebouw (PVDA) spreekt z’n steun uit aan de “werkende klasse”. Hij viseert meteen de PS: vicepremier Pierre-Yves Dermagne mag voor hem de KB’s die de lonen blokkeren, niet tekenen.
• Zo gaat het andermaal over de eis van de vakbonden om het huidige systeem van loonoverleg te hervormen. Daarbij geldt de loonnormwet als steen des aanstoots: doordat via de automatische index de lonen in België veel sneller gaan stijgen dan in de buurlanden, dreigt tot 2025 in twee opeenvolgende interprofessionele akkoorden geen enkele marge voor stijging van de lonen. De PVDA blaast daarover al jaren in de nek van de PS, die het systeem ook weg willen.
• Opvallend: in de Vlaamse regering toont minister van Werk Jo Brouns (cd&v) dan weer openlijk “veel begrip voor de ongerustheid van onze werknemers”. “We hebben immers geen enkel idee hoelang de energiecrisis zal duren, wat maakt dat beleidsmakers voortdurend moeten rijden en omzien”, zo stelt hij, waarbij hij de staking wel niet goedkeurt.
• Dat lijkt toch frontaal in te gaan tegen zijn collega-minister in de Vlaamse regering Matthias Diependaele (N-VA). Die heeft de post Begroting, en gaat flink tekeer: “Bedankt aan alle Vlamingen die vandaag wel gaan werken. Staken in economisch erg moeilijke tijden is totaal onverantwoord. Terwijl we zouden moeten samenwerken, spelen de vakbonden met onze toekomstige welvaart en schaden ze de competitiviteit van onze bedrijven.”
• Ook Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert haalde vanmorgen op Radio 1 uit naar de stakers: “De vakbonden vergissen zich vandaag van vijand. De energieprijzen gingen door het dak door de oorlog in Oekraïne. De overheid en onze bedrijven vechten daar evenzeer tegen. We zitten allemaal in de miserie. Tegen elkaar oorlog voeren brengt ons niet tot oplossingen. In het Kremlin zit iemand die zit te lachen als hij dit ziet.”
• Lachaert brak andermaal een lans voor het voeren van loonoverleg op bedrijfsniveau. Dat is een oude droom van de liberalen, die kritiek hebben op de “veel te collectivistische aanpak vandaag”. “Maar de vakbonden willen dat niet, want dan verliezen ze hun macht over de onderhandelingen”.
• De liberalen geven zo een schot voor de boeg in de discussie die op federaal regeringsniveau wacht: daar zal nu toch moeten onderhandeld worden over de lonen, nadat het sociaal overleg in de Groep van Tien mislukte. Het idee van de PS, om toch per sector loonsverhogingen toe te staan, schiet Lachaert dus af: hij wil het wel vrijlaten, maar dan op bedrijfsniveau.
• Opvallend genoeg pleit ook het VBO daar vandaag nog eens voor. Pieter Timmermans, de baas van de Belgische werkgeversorganisatie, wil best de loonnormwet lossen, als dan ook de automatische index wordt geschrapt. “Dan zouden we eindelijk een loonvormingsproces hebben zoals in Nederland, Frankrijk, Duitsland, Denemarken, Italië en Spanje”, zo schrijft hij.

Interessant: De motor van alle onrust in de inflatie. Maar wordt die wel juist berekend?

• Het is de Nederlandse krant het FD die al langer op de nagel klopt, bij de noorderburen. Maar de redenering geldt net zo goed in België: wordt de inflatie wel correct berekend? Want met cijfers van 12 procent en meer, zitten we op gruwelijk hoge niveaus die sinds 1975 niet meer voorkwamen.
• Dat is uiteraard niet zonder gevolg: de opeenvolgende automatische indexering van de lonen kost de werkgevers handenvol geld, en doet tegelijk de vakbonden naar adem happen, want zij zien de koopkracht van hun leden verdampen. Tenminste, dat gevoel is er, met de inflatiecijfers in de hand.
• Waar wringt het schoentje? Statbel, het Belgische statistiekbureau, berekent de inflatie waarbij die vooral omhoog schoot onder impuls van de gas- en elektriciteitsprijzen. Maar die zitten in de korf voor de huishoudens, alsof die de prijzen betalen voor nieuwe klanten bij energiebedrijven; dat is natuurlijk fout, het gaat in praktijk om langer lopende contracten, met weliswaar voorschotfacturen die bij variabele contracten kunnen verhogen.
• Het lijkt een technisch detail, maar in een internationale markt waarbij de energieprijzen letterlijk door het dak gingen, kan het een enorme impact hebben. De Nederlandse tegenhanger van Statbel, het CBS (Centraal Bureau voor Statistiek), wees er al op dat de reële inflatie daar misschien wel “maar 7,5 procent” kan zijn, geen 14 procent, zoals ze in oktober opgemeten werd in Nederland.
• In België heeft Statbel nog niets gezegd over die ‘foute’ cijfers, maar het is een prangende vraag, gezien de miljardendans die rond de inflatiecijfers plaats vindt.

Genoteerd: “Proficiat Paul”.

• Naar aanleiding van de vakbondsactie schrijft N-VA-voorzitter Bart De Wever een opvallende open brief op LinkedIn naar zijn collega Paul Magnette (PS), waarbij hij een beetje cynisch aanzet met de woorden ‘proficiat’.
• Want volgens De Wever is de uiting van het ongenoegen van de vakbonden vandaag helemaal “onterecht”. “Sterker nog, ze zouden beter applaudisseren voor Paul Magnette. De architect van het huidige regeerakkoord is er ondertussen in geslaagd om de hele socio-economische erfenis van de Zweedse regering af te breken”, zo klinkt het bitter. Een ‘proficiat’ die niet bepaald welgemeend is dus.
• Daarbij haalt De Wever tal van voorbeelden aan, hoe Magnette erin “gelukt” is om het land in een rode richting te duwen.
  • Zo wijst hij erop dat in de Zweedse periode de begroting “bijna in evenwicht was”, “slechts een handvol landen in de eurozone deed beter”. “Vandaag is de situatie dramatisch. Volgens het International Monetair Fonds (IMF) heeft België tegen 2027 met voorsprong het grootste structurele tekort van de eurozone.”
  • Over de koopkracht is hij ook fel, “onder de Zweedse regering was er een forse belastingverlaging. Iedereen die werkte, ging erop vooruit”. “Vandaag stuwt de Belgische regering zelf de inflatie omhoog, en roomt ze de loonsverhogingen die daarop volgen, dankzij de automatische index, in belangrijke mate af door het niet-indexeren van belastingschalen en -aftrekken.“
  • Ook de Zweedse pensioenhervorming raakt De Wever aan: die “halveerde volgens het Planbureau wel al de toekomstige factuur voor de volgende generaties”. “Die bonus van de Zweedse regering is opnieuw helemaal uitgegeven En elke maatregel waarover de regering-De Croo wel nog een akkoord kan vinden, blijkt de uitgaven nog verder de hoogte in te jagen.”
• “Alle verwezenlijkingen van de federale regering met de N-VA zijn door Magnette en de partijen van de regering-De Croo overboord gegooid. De erfenis van de Zweedse regering is op socio-economisch vlak volledig uitgekleed. Daarmee levert de regering-De Croo af waar de vakbonden zo hard om vroegen sinds 2019. ‘Bien joué’, moet ik dan zeggen tegen Paul Magnette.”
• Zo lijkt alvast enige ‘bromance’ of toenadering tussen N-VA-baas De Wever en PS-baas Magnette wel helemaal van de baan. Integendeel: met het oog op 2024 worden ze eerder weer ‘elkaars beste vijand’, in een electorale campagne waarin ze elkaar kunnen bestoken als baarlijke duivel over de taalgrens. Eerder gaf Magnette al een reeks interviews waarin hij elke communautaire doorbraak in 2024 afdeed als onzin, en Vivaldi zowaar een “project voor 10 jaar” noemde. Met weliswaar dan wel een andere premier…

Genoteerd: De Croo geeft een wollige speech in Sharm-el-Sheikh. En krijgt zo kritiek.

• “Mijn boodschap naar jonge mensen is: probeer een onderdeel te zijn van de oplossing. Studeer wetenschappen en vooral: smeed coalities, bouw partnerschappen. Reik de hand naar mensen met verschillende ideeën, want dat is waar echte verandering begint”, zo stelde de Belgische premier Alexander De Croo (Open Vld) in Egypte, op de COP27-klimaatconferentie.
• De premier speelde daarbij z’n rol perfect: hij weet hoe hij op dat soort fora een boodschap moet zetten, die al bij al zonder schade of brokken toekomt. De jonge generatie was het thema. “Jonge mensen weten dat regeringen het niet alleen kunnen. De vooruitgang wordt niet van boven naar onder opgelegd, maar wordt opgezet tussen partners. Tussen de overheid en de privésector. Tussen bedrijven en de burgergemeenschappen. Dat is de enige weg vooruit: niet door met verf te gooien naar elkaar, maar door elkaar de hand te reiken. Dat moet onze les zijn in de strijd tegen klimaatverandering: we moeten iedereen aan boord houden.”
• De verwijzing naar de steeds driestere actievoerders voor het klimaat werd alvast niet gesmaakt bij een reeks klimaatactivisten, die nochtans dankzij de Belgische regering mee in de officiële delegatie zitten, en zo in Sharm-el-Sheikh zijn. België nam immers als een van de weinige landen die NGO’s mee.
• De VRT tekende een paar sneren op: de jonge klimaatactivist Benjamin Van Bunderen Robberechts van “Justice for Rosa”, een meisje dat stierf bij de overstromingen in Wallonië, zei dat de premier “vijf minuten verkwist heeft“. Zanna Vanrentherghem van de Klimaatcoalitie was ongeveer even hoffelijk: “Vijf minuten, nul inhoud.” Greenpeace, dat de geweldadige acties van de klimaatactivisten ronduit steunt, catalogeerde de woorden van De Croo als “leeg en teleurstellend”. Gezellig, daar in de delegatie.

Ook wel pijnlijk: De Franstalige rechters bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen zijn veel meer clement voor asielzoekers.

• Het legt toch wel een kloof bloot, de cijfers waarmee Knack uitpakt over de beslissingen van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Dat rechtscollege is het niveau waar een asielzoeker in beroep kan gaan, als hij of zij geen asiel heeft gekregen bij het Commissariaat-Generaal van de Vluchtelingen, het eerste niveau dat zich moet uitspraken.
• En wat blijkt? Tussen 2017 en 2021 ging men in 92 procent van de gevallen akkoord met de beslissing, slechts 8 procent van de beslissingen werden vernietigd. Tenminste als die asielzoeker voor Nederlandstalige rechters verscheen. Want in diezelfde periode vernietigden Franstalige rechters liefst 29 procent van de zaken, een cijfer dat dus veel hoger ligt dan bij de Vlaamse kamer. Slechts 71 procent van de zaken werden bevestigd. Anderzijds spreken de Vlaamse rechters zich slechts in 1,28 procent van de gevallen uit voor het toewijzen van asiel, bij de Franstaligen is dat liefst 12 procent, of tien keer meer.
• Die cijfers zaten al in de grote audit die staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v) bestelde. Een interne commissie gaat nu het probleem bekijken. En de Raad zelf kondigde met een nieuwe voorzitter in september al aan er iets aan te willen doen. Op het kabinet de Moor spreekt men van “een positieve zaak dat ze zelf tot meer eengemaakte rechtspraak willen komen”. De regering kan niet rechtstreeks tussenkomen: scheiding der machten is dat.
• Vanuit oppositie geeft voormalig staatssecretaris Theo Francken (N-VA) kritiek: “Er is geen eenheid van rechtspraak in asielzaken. Asielzoekers smeken om op de Franstalige taalrol te komen, toch hebben ze geen keuze. En zo wordt al jaren het gelijkheidsbeginsel geschonden, door de rechtbank zelf. Iedereen zwijgt, want te pijnlijk voor woorden.”