Japan heeft voldoende plutonium vergaard om zesduizend atoombommen te maken. De voorraden moeten de levering van grondstoffen aan de Japanse kerncentrales garanderen, maar er groeit steeds meer bezorgdheid dat de plutonium-reserves kwetsbaar zijn voor terroristen of natuurrampen. Dat zegt een rapport van het persbureau Agence France Presse (AFP).

Japan produceert weinig eigen brandstoffen en de opwerking van plutonium moet het land helpen om een nieuwe bron van emissieloze energie te creëren. De omvang van de Japanse voorraden roept echter bij andere partijen – zelfs bij bondgenoten – in toenemende mate vragen op.

Geen atoomwapen

Plutonium kan worden gebruikt om kernwapens te maken. “Japan is het enige land in de wereld dat een programma heeft om de gebruikte splijtstof van zijn kerncentrales opnieuw tot plutonium te verwerken zonder zelf over een atoomwapen te beschikken,” benadrukt het persbureau. “Japan heeft daarover al verscheidene decennia met de Verenigde Staten een akkoord. “

“Die overeenkomst werd recent nog vernieuwd, maar het pact kan door beide partijen met een opzegtermijn van zes maanden worden verbroken.” Japan heeft weliswaar beloofd het materiaal nooit voor militaire doeleinden te zullen gebruiken, maar heeft inmiddels een groot overschot aan plutonium opgebouwd.

Dat overschot heeft vooral te maken met de ramp met de kerncentrale van Fukushima zeven jaar geleden. Na het kernongeval besliste de Japanse overheid zijn nucleaire reactoren stil te leggen. Een groot gedeelte van de Japanse kerncentrales zijn ook op dit ogenblik nog steeds buiten dienst. De verrijking van plutonium werd echter wel verder gezet.

Daardoor heeft Japan inmiddels veel meer plutonium vergaard dan zijn kerncentrales zouden kunnen gebruiken. Recent beloofde de Japanse regering voor de eerste keer tot een verlaging van zijn plutonium-voorraden te zullen overgaan, maar voorlopig werden daarover geen verdere details verstrekt.

Noord-Korea

Experts waarschuwen dat deze toenemende voorraden bijzonder kwetsbaar kunnen zijn. Onder meer wordt gewezen op natuurrampen, zoals de aardbeving en tsunami die de kernsmelting in Fukushima hebben veroorzaakt. Bovendien zou het plutonium ook een aantrekkelijk doelwit kunnen zijn terroristen.

Tevens wordt geopperd dat de reserves andere regionale mogendheden – waaronder China – zouden kunnen aanmoedigen om naar een vergelijkbare opwerkings-capaciteit te streven, waardoor de beschikbare hoeveelheden plutonium in de Aziatische regio sterk zouden oplopen. “Zelfs Noord-Korea zou de voorraden kunnen gebruiken als een excuus om een denuclearisatie tegen te houden,” zeggen ze.

Op dit ogenblik heeft Japan een reserve van ongeveer tien ton plutonium opgeslagen. Nog eens dertig ton bevindt zich voor opwerking in Groot-Brittannië en Frankrijk. Ondanks de stopzetting van de meeste kerncentrales na het ongeval in Fukushima, is de Japanse regering verder gegaan met de bouw van een nieuwe opwerkingsfabriek in Aomori, in het noorden van het land.

De fabriek, die met Franse assistentie wordt gebouwd, heeft de Japanse overheid tot nu toe ongeveer 27 miljard dollar gekost. De werken werden geregeld met technische problemen geconfronteerd. Een datum voor de opstart van de plutonium-opwerping kon nog niet worden gegeven.

Opties

Experts wijzen er bovendien op dat de opwerking van plutonium nagenoeg tien keer duurder is dan de productie van uranium-dioxide als nucleaire brandstof. “De opwerking van plutonium in Japan is bijzonder duur en heeft geen enkel economisch of ecologisch voordeel,” betoogt Frank von Hippel, professor nucleair wapenbeheer aan de Princeton University.

Thomas Countryman, een Amerikaans expert in wapenbeheersing, benadrukt dat het Japanse programma mogelijk tot een regionale wapenwedloop zou kunnen leiden. Niemand heeft er volgens de expert belang bij dat landen zoals China of Zuid-Korea het voorbeeld van Japan in de opwerking van plutonium zouden volgen.

“Een dergelijk opbod zou de nucleaire veiligheid in gevaar kunnen brengen,” aldus Countryman.

Japan, de enige natie ter wereld die een atoombom-aanval heeft doorstaan, houdt vol dat het zijn plutonium nooit voor militaire doeleinden zal gebruiken. De reserves zijn onderworpen aan toezicht door het International Atomic Energy Agency, dat voorlopig nog geen opmerkingen heeft geuit.

Hideyuji Ban, directeur van het Citizen’s Nuclear Information Centre, zegt echter dat Japan de voorraden zou kunnen bestempelen als een middel om bij dreigende conflicten zijn opties over de eventuele inzet van kernwapens open te houden.