In Berlijn kan de voormalige Flughafen Tegel de belangrijkste stadsontwikkeling worden sinds het verdwijnen van de Deutsche Demokratische Republik (DDR). Tegel, een restant van de Koude Oorlog, is als luchthaven immers overbodig geworden sinds de opening van de nieuwe Berlin Brandenburg Willy Brandt Airport eind vorig jaar. In augustus kan met de herontwikkeling van het Tegel Projekt officieel van start worden gegaan.
Er blijven volgens waarnemers echter nog heel wat vragen over de toekomst van het gebied, dat in totaal over 5 miljoen vierkante meter ruimte beschikt.
Huisvesting
Er wordt in Berlijn al lang gesproken over de nieuwe mogelijkheden die de site van Tegel zou kunnen bieden. De Duitse hoofdstad kampt onder meer met een groot huisvestingsprobleem. Tegel zou dan ook de nodige ruimte kunnen bieden om nieuwe woningen te bouwen.
Nadat de activiteiten op de luchthaven door de start van Berlin-Brandenburg waren stilgevallen, werd de terminal van Tegel tijdelijk als een vaccinatiecentrum ingericht. Nu kan echter opnieuw aan een definitieve toekomst voor het gebied worden gedacht.
Tegel, dat in oppervlakte twee keer groter is dan Monaco, zou volgens de plannen plaats kunnen bieden aan huisvesting voor meer dan 10.000 mensen. De voormalige terminal van de luchthaven zou worden omgebouwd tot de Urban Tech Republic, een nieuw technologiepark dat 20.000 werknemers en 5.000 studenten zou herbergen. De helft van het gebied zou uiteindelijk een natuurreservaat moeten worden.
Na de val van de Berlijnse Muur meer dan dertig jaar geleden kwamen in de stad grote ruimtes vrij. Onder meer de Potsdamer Platz, voorheen een verlaten gebied dat helemaal door de Muur was omsloten, is daarvan een voorbeeld. Een groot deel van de opengekomen ruimtes is inmiddels bebouwd. “Door het vrijkomen van Tegel komen echter een aantal nieuwe mogelijkheden aan de oppervlakte”, merkt Philipp Bouteiller, verantwoordelijke van het Tegel Projekt.
“De herontwikkeling van luchthavens is in elke grote stad vaak beladen en omstreden”, merken analisten op. “Bij dergelijke ontwikkelingen komen grote oppervlaktes aan terreinen voor mogelijke bouwactiviteiten vrij. Dat maakt de inzet vaak bijzonder hoog.”
“Dat hebben onder meer projecten op Kai Tak Airport in Hong Kong en Ellinikon Airport in Athene aangetoond. Ook in Berlijn, die zijn status als betaalbare bestemming met zijn groeiende faam als een groeiend centrum voor start-ups probeert te verzoenen, dreigen controverses.”
Sociale weefsel
“Berlijn heeft zichzelf met de ontwikkeling van zijn luchthavens ook geen goed imago bezorgd”, zeggen de analisten nog. “West-Berlijn beschikte over de luchthavens Tempelhof en Tegel, terwijl Oost-Berlijn van Schönefeld gebruikmaakte. Tempelhof, een gigantische groene ruimte nabij het stadscentrum, legde als eerste zijn activiteiten neer. Op de site waren enkele secties gepland voor huisvesting. Maar die plannen werden uiteindelijk door een referendum geblokkeerd. Sindsdien is de site een grote openbare ruimte.”
Schönefeld moest worden omgevormd tot Willy Brandt Airport. Die nieuwe luchthaven moest negen jaar geleden zijn activiteiten starten, maar dat werd door allerlei problemen steeds weer uitgesteld. Uiteindelijk kon de luchthaven pas in de herfst vorig jaar zijn deuren openen. Nu moet Tegel worden ontwikkeld. De herontwikkeling kost naar schatting in totaal 8 miljard euro.
Ook de ontwikkeling van Tegel wordt echter opnieuw met een referendum geconfronteerd. Dat is gedeeltelijk het gevolg van het mislukte huisvestingsplan op Tempelhof. De stad worstelt immers met zware huisvestingsproblemen, die door de ontwikkeling van Tempelhof gedeeltelijk hadden kunnen worden aangepakt. Activisten proberen nu het stadsbestuur te dwingen om grote huisvestingsmaatschappij de toegang tot vastgoed op Tegel te ontzeggen.
Gevraagd wordt dat de stad in het gebied betaalbare huisvesting zou aanbieden. Momenteel is gepland om 40 procent van de bebouwing voor sociale huisvesting te voorzien, maar activisten oefenen druk uit om dat aandeel op te voeren. “Indien sociale huisvesting echter een aandeel van meer dan 50 procent krijgt, dreigt het sociale weefsel in het gebied verstoord te raken”, zeggen analisten.
(tb)
