Ja, ze willen gerust Vivaldi ‘depanneren’: de Franstalige christendemocraten gelden als het ontbrekende puzzelstukje, wil men de weerbarstige MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez aan de deur zetten in coalities, federaal, maar ook in de Waalse regering. “Als sommigen de meerderheid willen veranderen, zal het cdH haar verantwoordelijkheid nemen”, zegt voorzitter Maxime Prévot triomfantelijk in La Libre. Vivaldi zelf raakt maar niet uit troebel water: de PS trekt alle registers open tegen minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V), omdat die fiscale fraude uit het prioriteitenlijstje van de politie schrapt. En PS-voorzitter Paul Magnette zet alweer premier Alexander De Croo (Open Vld) in de hoek: “Wat is zijn methode? Ik weet het niet.”

In het nieuws: Alweer valt de grootste coalitiepartner PS de premier frontaal aan.

De details: Het gerommel in de federale coalitie houdt maar niet op.

• “Wat is zijn methode? Ik weet het niet. We hebben meer voor­bereiding en meer teksten nodig.” Bepaald vriendelijk is het niet, het eindejaarsrapport dat premier De Croo krijgt vanuit de Keizerlaan, het PS-hoofdkwartier.
• Daarbij probeert PS-voorzitter Paul Magnette, die mag gelden als de schaduwpremier van dit kabinet, in een interessant gesprek met Knack eerst wat te sussen: “Ik wil niet op de man spelen …“. Wat volgt, is exact het tegendeel: “De methode van premier De Croo vind ik niet goed. Zo bouw je geen vertrouwen op”, stelt de PS-baas.
• De kritiek op de premier vanuit de PS is niet nieuw. De ergernis over het gebrek aan leiderschap en ploeggeest stoort de grootste coalitiepartner al veel langer. Na het begrotingsconclaaf in oktober, dat bijzonder woelig verliep en waar de PS uren de zaak blokkeerde in de vroege ochtend, barstte de etterbuil en bracht Magnette al zijn frustraties voorzichtig naar buiten in de Franstalige pers.
• Maar het zo expliciet verwoorden, en bovendien in de Vlaamse pers deze keer, waardoor de ampleur groter wordt aan deze kant van de taalgrens, is toch opvallend. Het interview kan moeilijk anders gelezen worden dan een regelrechte aanval op de Zestien.
• Magnette neemt het De Croo daarbij vooral kwalijk dat afspraken blijkbaar geen echte afspraken zijn binnen Vivaldi. Het verplicht Magnette naar eigen zeggen om samen met zijn vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) telkens ’te corrigeren’. “Pierre-Yves belt mij: we hebben in de kern over dit en dat gesproken. En dan vraag ik: goed, maar waar zijn de teksten? “Ah, die moeten we nog schrijven.” Maar iedereen weet toch dat de duivel in de ­details zit? Als ik dan uiteindelijk de teksten onder ogen krijg, zie ik dingen die voor ons niet kunnen. En dan moeten we, zoals ze dat in het Frans zeggen, refaire le match.”

De essentie: De relatie tussen Magnette en De Croo zit niet goed.

• Wie terugdenkt aan hoe Vivaldi tot stand kwam, valt onvermijdelijk terug op de tandem Magnette-De Croo, die op een bepaald moment samen de zaak in handen nam, en uiteindelijk ook beiden samen formateur werden, in laatste rechte lijn bij het schrijven van het regeerakkoord.
• Daarbij maakte Magnette ook een aantal persoonlijke teleurstellingen mee. Wat misschien het meeste stak: Jean-Marc Nollet (Ecolo), die bij beide formateurs persoonlijk zijn voorkeur voor De Croo als premier kwam uitspreken. Magnette voelde zich verraden, en zag de groenen plots een liberale premier verkiezen.
• Het zorgde er mee voor dat Magnette uiteindelijk, onder vier ogen in een vertaalhokje van het Egmontpaleis, ridderlijk aan De Croo meedeelde dat die premier mocht en kon worden. In ruil beloofde de Vlaamse liberaal er alles aan te doen dat deze regering zou lukken. Magnette gaf zijn zegen.
• Maar dik een jaar later merken een pak van de toenmalige onderhandelaars/partijvoorzitters dat er iets veranderd is in de state of mind van de PS-voorzitter: is er toch sprake van spijt, omwille van de gemiste kans op de Zestien? Vindt Magnette nu dat hij toch beter zelf premier was geworden en het beter zou doen dan de huidige? Het is de lezing van minstens enkele Vivaldi-voorzitters. “Je proeft dat, je voelt dat: het zit niet goed”, zo duidt men.
• Het lijkt banaal, maar het feit dat De Croo bijna een jaar lang geen fysieke ministerraad bijeenriep, en integendeel telkens het overleg binnen Vivaldi beperkte tot de kern, zit de PS ook hoog: hun numeriek overwicht in de regering kon zo op geen enkele manier worden uitgespeeld. Integendeel: op de kern zitten de liberalen gewoon met meer volk dan de socialisten. Het stoort de PS’ers mateloos.
• Wat iedereen opvalt: blijkbaar is van de tandem De Croo-Magnette geen sprake meer. “Ik denk niet dat beiden nog veel contact hebben. En dat Paul Magnette dan eens gaat eten met Egbert Lachaert (Open Vld), dat is toch niet hetzelfde hé? De premier zou beter bellen met de PS-voorzitter. Maar onderschat de trots van De Croo ook niet“, zo duidt een Vivaldi-voorzitter.
• De Croo lijkt daarbij in te zetten op een andere strategie, hij focust op zijn eigen ploeg, de rest is ruis. “De voorzitters mogen dan kibbelen, maar binnen de kern loopt alles perfect”, is al maandenlang de mantra die vanuit de Zestien klinkt.
• De vraag is of dat nog opgaat. Want de vicepremiers moesten de laatste maanden met lede ogen aanzien hoe Magnette op cruciale momenten er niet voor terugschrok om zijn eigen vicepremier aan te vallen, en eigenhandig Dermagne terug te fluiten. Dat gebeurde in de nacht van het begrotingsconclaaf al een eerste keer, maar nog explicieter bij heel de episode over de verplichte vaccins in de zorgsector. Hoewel Dermagne in de kern akkoord was gegaan met een voorstel van Frank Vandenbroucke (Vooruit), draaide Magnette onder druk van boze Franstalige vakbonden dat akkoord publiek terug. Uiteindelijk mondde dat uit in een marathonvergadering van liefst dertien uur aan één stuk, met de topministers van Vivaldi, alvorens een compromis bereikt werd.
• Als de PS-voorzitter dus kritiek heeft op de methode, die chaotisch is, dan is hij minstens mee verantwoordelijk voor die chaos. Maar nog veel langer de baas van de grootste coalitiepartner negeren, lijkt ook geen optie voor de premier. Zeker nadat de PS-voorzitter vertrouwen tankte uit de nieuwste peiling: alvast in Wallonië maakte zijn partij een forse klim.

Genoteerd vanmorgen: Maxime Prévot (cdH) heeft er zijn plezier in.

• Het cdH heeft het niet altijd even makkelijk: de kleine Franstalige christendemocraten (of ‘humanisten’, zoals ze zichzelf noemen) zitten geprangd tussen de assertieve MR van Georges-Louis Bouchez en de stevig linkse PS in Franstalige België. In 2019 kregen ze een klap bij de verkiezingen, en vervolgens verkoos Prévot om zijn cdH, traditioneel een bestuurspartij, overal in oppositie te parkeren.
• Maar oppositie voeren vanuit het centrum is niet bepaald een cadeau, zeker niet in coronatijden: het cdH kwam er in die twee jaar nauwelijks door in de media. Maar vandaag even wel. Want de zenuwachtigheid in de Vivaldi-coalitie en de opgeklopte en gespannen sfeer in de Waalse regering, waarbij telkens Bouchez opduikt als de ultieme stoorzender, leidt tot geruchten in de Wetstraat: er wordt hier en daar gefluisterd over een herschikking van de regering. MR out, cdH in, is een optie in de geesten van sommigen.
• Prévot maakt daar vandaag in La Libre een open invitatie van. Op de voorpagina van de krant schreeuwt hij het uit: “Als men van meerderheden wil wisselen, zijn wij bereid onze verantwoordelijkheid te nemen.” Wat is zijn boodschap?
  • “Neen, ik heb nog geen contact gehad om te depanneren …”
  • “Maar het is triest vast te stellen hoe deze regeringen, zowel federaal als in Wallonië en Brussel, ernstig bestuur ontbreken. De afwezigheid van het cdH valt duidelijk op.”
  • “Federaal is er geen enkele duidelijkheid over het nucleaire, over de gezondheidsaanpak, of het veiligheidsbeleid.”
  • “Ik constateer een soort wanhoop en non-dialoog bij Vivaldi. De manier waarop Karine Lalieux (PS) in alle eenzaamheid haar plannen moest aankondigen, dat raakte mij echt. Zelfs de partijvoorzitters van Vivaldi zelf klagen openlijk over de werkmethode van de regering. Dat is toch de wereld op z’n kop.”
  • “Als dat gebrek aan coherentie en het uitblijven van resultaten ertoe leidt dat men de ploeg wil veranderen, zullen wij onze verantwoordelijkheid te nemen. Omdat ik ervan overtuigd ben we vandaag beter kunnen voor onze medeburgers.”

Ondertussen: De PS fluit openlijk Annelies Verlinden (CD&V) in de regering terug.

• Was het een bewuste strategie van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden, of eerder een gebrek aan politieke ervaring en het inschatten van de gevoeligheden bij de coalitiepartners? Wij durven te gokken op dat laatste. Maar een feit is dat ze behoorlijk wat commotie heeft uitgelokt, door niet langer fiscale fraude als topprioriteit in het nieuwe Nationale Veiligheidsplan op te nemen. Dat plan voorziet zeven ‘prioriteiten’, die ‘bijzondere aandacht’ krijgen, en daarnaast zijn er dus nog een pak andere vormen van criminaliteit die ‘permanente aandacht’ krijgen, waaronder nu ook de fiscale fraude.
• Dat nieuws stond in schril contrast met de prioriteiten die in het regeerakkoord van Vivaldi zijn vastgelegd. Daar staat fiscale fraude stevig aangestipt, ook al omdat in de meerjarenbegroting in totaal liefst 1 miljard euro extra uit de strijd tegen die fraude zou moeten gepuurd worden.
• Bij Verlinden probeerden ze gisteren stevig te sussen: er zou niets veranderen in praktijk, de budgetten bij de politie om fiscale fraude op te sporen zouden niet verminderen, en uiteindelijk zouden er straks in plaats van zeven ook gerust acht prioriteiten kunnen komen. Het was alle hens aan dek om de schade te beperken.
• Die reactie was nodig, nadat vanuit de Kamer de voorhamer werd gehanteerd vanuit de fracties van de socialisten en de groenen. Daarbij spaarde niemand Verlinden, integendeel.
  • “Het choqueert mij dat er bijna elke maand een nieuw schandaal moet uitbarsten in deze coalitie. Dit gaat in tegen alle afspraken. Mevrouw Verlinden zal van haar zeven prioriteiten er acht moeten maken”, zo stelde Ahmed Laaouej, de fractieleider van de PS en fiscale expert aan Belga.
  • “Dit zegt veel over de ingesteldheid waarmee Verlinden naar deze topprioriteit uit het regeerakkoord kijkt. Waarom staat sociale fraude dan wel in de prioriteiten? Verlinden moet het regeerakkoord uitvoeren”, sneerde Joris Vandenbroucke (Vooruit).
  • “Ik heb me deze ochtend verslikt in mijn koffie toen ik dit las. Ook de afvalzwendel en leefmilieu zijn geschrapt van de lijst met topprioriteiten en daar zijn we het ook absoluut niet mee eens. We gaan zowel de minister van Binnenlandse Zaken als van Justitie daarover vragen stellen”, zo kondigde Stefaan Van Hecke (Groen) in De Tijd aan.
• Opvallend: binnen de meerderheid kwam enkel Open Vld’er Tim Vandenput minister Verlinden ter hulp. Bij de premier bleef het stil, net als bij haar eigen CD&V. Want met haar signaal de fiscale fraude te schrappen, zet ze toch haar collega-minister van Financiën Vincent Van Peteghem een pad in de korf: hij heeft als grote opdracht 1 miljard euro extra binnenhalen. Dat daar gesteld wordt “dat het plan eerst bestudeerd moet worden”, en dat ze het dus niet gezien hebben, is pijnlijk voor de partij.
• Van bij vicepremier Pierre-Yves Dermagne klonk ondertussen een duidelijk signaal: dit zal niet passeren binnen de regering. Een reprimande van eerste categorie. Verlinden moet dus terug naar de tekentafel, wat betreft die ‘prioriteiten’.

Genoteerd: Het hof van beroep in Brussel veroordeelt de Vlaamse regering over haar ‘Luchtactieplan’.

• Het is de zoveelste veldslag in een aanslepende juridische oorlog tussen Greenpeace en de (vorige) Vlaamse regering. De actiegroep stapte in 2017 naar de rechter, omdat in Vlaanderen op verschillende plaatsten de Europese norm voor stikstofdioxine werd overschreden, en er geen afdoende luchtkwaliteitsplan kwam.
• Die methode is ondertussen ingeburgerd: ngo’s die via de rechtbank proberen beleid af te dwingen. Maar het plaatst justitie niet altijd voor een makkelijke opdracht. Zij moeten immers de scheiding der machten respecteren, en lopen het risico tegen het predicaat van ‘activistische rechters’ aan te lopen.
• Na een veroordeling in eerste aanleg in 2018 stapte de Vlaamse regering naar het hof van beroep, en dat heeft nu een arrest geveld. Dat meldt De Standaard.
• Opvallend: Greenpeace ziet het arrest als een overwinning en kondigt aan dat de Vlaamse regering nu een versnelling hoger zal moeten schakelen. Maar de betrokken minister van Omgeving, Zuhal Demir (N-VA) ziet dat anders: volgens haar heeft de Vlaamse regering de zaak niet verloren. Het hof van beroep heeft enkel problemen met het feit dat het huidige plan niet duidelijk genoeg de termijnen bepaalt, er zit geen bindend tijdschema bij, zo is de redenering van Demir. En dat laatste wordt binnenkort opgelost.
• Stikstof staat immers bijzonder hoog op de agenda van de Vlaamse regering. Een nieuw Vlaams stikstofplan is hoe dan ook nodig, onder meer na een streng stikstofarrest, een eerdere uitspraak van de rechter over het uitstootbeleid in Vlaanderen. Mogelijks hakt de Vlaamse regering daarover nog dit jaar knopen door.
• Eén vervelende bijkomstigheid: de Vlaamse minister-president Jan Jambon (N-VA), de man die toch de compromissen moet maken in zijn ploeg, zit thuis in quarantaine. Zijn echtgenote testte positief op corona, en dus moet Jambon twee testen ondergaan, en hopen op een groen licht, voor hij opnieuw met z’n collega’s fysiek kan vergaderen.