België raakt maar niet aan één standpunt over nieuwe Europese begrotingsregels

Europa blijft diep verdeeld over de nieuwe budgetregels. De grote jongens, Frankrijk en Duitsland, zoeken tegen eind deze maand nog maar eens een consensus over de opgefriste regels rond begrotingstekorten en staatsschuld, die cruciaal zijn voor elke EU-lidstaat. Daarbij staan twee politieke visies tegenover elkaar: de mier uit Duitsland tegen de krekel uit Frankrijk. In België krijgt de federale regering maar geen echte positie bepaald, in heel het Europese debat. Want opvallend: deze week pleitte Conner Rousseau (Vooruit) op een Europese top van socialisten net voor soepelere begrotingsregels, en meer vrijheid om schulden te maken. Maar vanuit de Vlaamse regering klopt minister van Financiën Matthias Diependaele op tafel: zijn N-VA wil helemaal geen versoepeling. Na talloze vergaderingen tussen de deelstaten en de federale regering kan er niet één Belgisch standpunt gevonden worden, “omdat de visies, gebruiken, economische realiteiten en politieke constellaties zo ver uit elkaar liggen”.

Met bijdragen van Baptiste Lambert.

In het nieuws: “Een nieuw dieptepunt in de federale diplomatie dreigt, net nu België EU-voorzitter gaat worden”, zo haalt Vlaams minister Diependaele opvallend uit, in een opiniestuk in De Tijd.

De details: De N-VA’er onderstreept dat België geen standpunt kan bepalen in een cruciale Europese discussie. Maar België is niet het enige Europese land dat verdeeld is: ook Duitsland worstelt met de grote vragen over de centen van de overheid.

“We moeten weg van de Duitse begrotingsorthodoxie, die ons verhindert om te investeren in onze toekomst en om onze welvaartsstaat te beschermen. Door Duitsland te kopiëren, brokkelt de Europese welvaartsstaat af. Na de Eurocrisis van 2010-2012 hebben we ons laten leiden door een dogmatische visie op begrotingsdiscipline.”
Aan het woord hier is Conner Rousseau (Vooruit), op de Europese bijeenkomst van de Europese socialisten, de PES, in Malaga afgelopen weekend. Een opvallende uithaal van de socialistische kopman, naar zijn Duitse collega’s, waar de socialist Olaf Scholz toch de regering leidt. Scholz was overigens prominent op die top in Malaga aanwezig.
Maar Rousseau schetste even haarfijn waarom de socialisten ontevreden zijn, met dat “Duitse model”. En daarbij werd zowaar de mosterd uit de VS gehaald, waarbij Rousseau met lof zwaaide.
- “De VS groeide de voorbije jaren veel sterker. Dit mede dankzij een expansief begrotingsbeleid en een centrale bank met een mandaat dat de groei, werkgelegenheid en het begrotingsbeleid ondersteunt.”
- “Dit heeft het mogelijk gemaakt voor de Amerikaanse regering om extreem ambitieuze ingrepen te doen, zoals het stimuluspakket van 1,9 biljoen dollar, de Inflation Reduction Act, die gericht is op het creëren van banen, het verhogen van de lonen, het bestrijden van de klimaatverandering en het verminderen van de ongelijkheid.”
- “Dat begrotingsactivisme heeft er ook voor gezorgd dat er meer buffers zijn bij de werkende bevolking, nu de beleidsrentes stevig werden opgetrokken na de energiecrisis. De erg krappe arbeidsmarkt, óók voor jobs voor kortgeschoolden, zorgt ervoor dat de laagste lonen het sterkst stijgen.”
Daarbij zette de Vlaamse socialist zich radicaal aan de kant van een ‘Amerikaans model’, waarbij hij een grotere, interventionistische rol voor de ECB ziet, én ook de nieuwe Europese begrotingsregels veel soepeler wil: “De nieuwe begrotingsregels moeten lidstaten net stimuleren om productieve sociale en duurzame investeringen uit te voeren. Idealiter komt er een permanente Europese investeringscapaciteit”, zo stelde Rousseau nog.
Opvallende woorden, die haarfijn de huidige discussie schetsen, die als breuklijn door Europa loopt, door regeringen en door lidstaten, als het over de begrotingsaanpak en de overheidsfinanciën gaat: de ‘Duitse school’ versus de ‘Amerikaanse school, waarbij die laatste in Europa eerder die van de Zuid-Europese landen of de ‘Club Med’ wordt genoemd.
Overigens is het daarbij niet Scholz, maar zijn liberale minister van Financiën Christian Lindner die het Duitse standpunt op Europees niveau keihard verdedigt. Ook Scholz moet in zijn coalitie daarbij proberen de boel bijeen te houden, en begrotingsdiscipline zit daarbij zeer diep ingebakken in de Duitse aard.

De essentie: Europa raakt er maar niet uit hoe de nieuwe begrotingsregels er moeten gaan uitzien.

Al bijna twee jaar woedt in Europa het debat over de nieuwe spelregels rond begroting, voor de lidstaten. Sinds 2020 zijn de EU-regels over de begroting en staatsschuld, in het zogenaamde ‘Stabiliteitspact’ of de ‘Maastrichtnormen’ vastgelegd, eigenlijk opgeschort door corona.
Die fameuze regel legt het tekort op maximaal 3 procent van het bbp en de staatsschuld op maximaal 60 procent van het bbp. Heel veel lidstaten raken daar niet aan, crisis of niet. Vanaf volgend jaar gaan ze opnieuw in, en de EU wilde daarvoor eigenlijk nieuwe afspraken.
Maar die onderhandelingen zijn aartsmoeilijk. Wel willen de lidstaten voortaan af van het idee dat de Europese Commissie maar naar één jaar, het laatste, kijkt, en gaat men de lidstaten beoordelen op vier en zelfs zeven jaar, om te zien of ze niet te grote overschrijdingen van het budget begaan.
Alleen blijven de Duitsers en met name Lindner vasthouden aan begrotingsdiscipline: ook elk jaar moeten er daarbij toch drempels zijn, men kan niet plots alle tekorten over vier jaar uitsmeren, zo blijft hij zeggen. Die 3 procent blijft voor de Duitsers dus min of meer behouden, met ‘buffers’ die moeten aangelegd worden voor wanneer er opnieuw een crisis zou komen: klassiek de insteek van de mier dus.
De krekel in de EU is dan weer Frankrijk, traditioneel de spreekbuis van het zuiden van de EU. De Franse minister van Financiën Bruno Le Maire wil met Lindner een deal uitwerken tegen eind deze maand. Op de laatste EU-top van de ministers van Financiën dit jaar zou men dan een consensus kunnen bereiken over de nieuwe regels.
En het is nog ietsje complexer dan dat: de lidstaten willen ook wel de macht van de Europese Commissie wat terugdringen. Die controleert nu de nationale begrotingen, en is, tot irritatie van lidstaten die niet in de pas lopen, daar toch streng op. Gaat men de macht van de Commissie straks beknotten of niet, dat ligt ook op tafel.

De Belgische tekening: Diependaele schiet plots met scherp naar zijn federale collega’s.

Dat België het moeilijk zou krijgen om in die discussie één lijn te gaan bepalen, was al veel langer duidelijk. Rousseau maakte het met zijn Europese tussenkomst nog eens duidelijk: de socialisten staan in deze discussie ideologisch helemaal anders dan de rechterzijde, met liberalen, christendemocraten en N-VA.
Het is vicepremier en minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v), die daarover namens België naar de EU-toppen gaat. Maar een echt gedragen Belgisch standpunt is er niet. Daarover legt zijn Vlaamse collega Matthias Diependaele (N-VA) nu de vinger op de wonde.
Hij haalt daarbij uit naar de liberalen en cd&v, in die federale regering:
- “De tering naar de nering zetten, staat niet in het economisch handboek van een socialist.”
- “Maar het Waalse en Brusselse standpunt van budgettaire laissez-faire is al langer doorgedrongen in de federale logica. Geen enkele geloofwaardige poging werd deze legislatuur ondernomen om de zaken min of meer op orde te stellen.”
- “Ten zuiden van de taalgrens vieren ze de budgettaire teugels. In plaats van de nodige hervormingen door te voeren om onze welvaart veilig te stellen, pleiten de Franstaligen er liever voor de Europese afspraken zelf aan te passen.”
- “Dat mijn Vlaamse collega’s in de federale regering de begrotingsregels niet scherp stellen en meegaan in het kortzichtige beleid van onze Waalse buren, is onbegrijpelijk en politiek onhoudbaar.”
En daarbij wrijft Diependaele zout in de wonde: want België raakt niet aan een gezamenlijk standpunt over de discussie. “Dat we als voorzitter van de Europese Raad straks met lege handen staan, is een nieuw dieptepunt in de federale diplomatie. Het staat in schril contrast met andere kleinere lidstaten die fel van zich laten horen, zoals Nederland en Denemarken.”
Binnen de federale regering reageert men wat geërgerd, in het kamp langs rechts. “Het klopt dat er nog geen standpunt is, maar zeggen dat onze federale lijn besmet is door de ‘zuidelijke lijn’, is echt een brug te ver”, zo klinkt het uit het kernkabinet. Daar leeft de hoop dat er toch nog één Belgisch standpunt gevonden zal worden.
Tegelijk klinkt ook harde taal in de federale ploeg bij de liberalen. Die zitten ideologisch wel degelijk op de lijn van Duitsland en de ‘krekel-aanpak’, maar natuurlijk wel in coalitie met Vooruit en de PS.
“Men beseft niet wat op ons afkomt, als we de begroting niet op orde zetten. Wat je vandaag niet doet, ga je morgen moeten doen onder druk van de markten en de rating agencies, en dan zal het veel lastiger zijn. Neem het recente voorbeeld van Italië, waar een rechts-populistische regering alle begrotingsregels negeert, en fors meer gaat uitgeven. Meteen volgde een afstraffing op de markten en steeg de Italiaanse rente naar 5 procent”, zo zegt een regeringsbron fijntjes.
Maar men wijst erop dat de PS inderdaad toch wel een heel felle lijn aanhoudt over de begroting, met scherpslijpers als PS-fractieleider Ahmed Laaouej op kop. “Die had het altijd maar over de ‘austeriteit’, alsof wij dit land kapot besparen. Maar de socialisten worden opgejut door de PVDA-PTB. Hoe absurd is het om over ‘austeriteit’ te praten, als we federaal ook dit jaar nog eens 500 miljoen euro extra gaan uitgeven?”

Genoteerd: Commotie in de Kamer over het niet-vertonen van een film van Israël, over de aanslagen van Hamas. Georges-Louis Bouchez (MR) wil nu zelf een voorstelling van de film organiseren.

De Israëlische ambassadeur Idit Rosenzweig-Abu bood twee weken geleden al de projectie van een 43-minuten durende film met de wreedheden die Hamas begaat in Israël aan, aan de Kamer. De film is deels gebaseerd op bodycams die de terroristen van Hamas droegen tijdens hun aanvallen en geweld op burgers.
Die film werd in het Europees Parlement al getoond, en ook in de Franse Assemblée Nationale. De internationale pers kreeg de film ook al te zien, in verschillende sessies, waarbij mensen mochten gaan kijken, maar niets opnemen.
Maar in België bleef een antwoord op de Israëlische vraag uit, waarna het finaal gisteren wel besproken werd in de Conferentie van Voorzitters, de fractieleiders in de Kamer, die het orgaan besturen. “En daar was geen consensus”, zo liet Kamervoorzitter Eliane Tilieux (PS) weten aan de ambassadeur, die erg teleurgesteld reageerde.
Aan Franstalige kant schoot de oppositie uit haar krammen: Kamerlid Georges Dallemagne (Les Engagés) haalde hard uit. “Hoe kunnen we hier zo de andere kant opkijken? “De ambassadeur vroeg dit te tonen, en Tillieux antwoordde gewoon twee weken lang niet.”
“Uiteindelijk is dat gisteren op de Conferentie van Voorzitters gekomen. We vonden het belangrijk om deze video te zien. Maar de voorzitter weigerde. Dit is uitzonderlijk. Als een ambassadeur vraagt om een document, een film, in de Kamer te laten zien, wordt daar altijd positief op gereageerd. Zelfs als dat betekent dat het achter gesloten deuren vertoond moet worden”, zo stelt Dallemagne in La Libre.
In de Conferentie waren de meningen inderdaad verdeeld gisteren: de PVDA was fel tegen het vertonen van de film, “als dan niet ook het leed van Gaza zou getoond worden”. En ook de groenen waren tegen, net als de socialisten die niet warm liepen: “Als we daar aan moeten beginnen, hoeveel uur film over Gaza moeten we dan tonen?”, zo klinkt het daar.
De N-VA was wel voorstander, net als Les Engagés en DéFI. De anderen hadden niet echt een mening, het leek niet belangrijk. “Veel is daar allemaal niet over gezegd op de vergadering”, zo stelt een aanwezige fractieleider. Ook de MR, die blijkbaar in de Conferentie niet goed aan het opletten was, kwam niet tussen over de zaak.
“Echt nodig was het niet meer, omdat gisteren in de commissie Buitenlandse Zaken al een hoorzitting met een PowerPoint van een half uur en filmpjes door de Israëlische ambassadrice werden getoond. De twee kanten zijn duidelijk aan bod geweest, met dan op dezelfde dag ook de Palestijnse ambassade”, zo is bij de groenen sussend te horen.
De liberale voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) springt ondertussen wel heel gretig op het dossier: hij kondigde via X aan dat hij nu zélf morgen in het parlement het projecteren van de film gaat organiseren. Dat hij daarbij zijn fractieleider in de Kamer, Benoit Piedboeuf (MR), wat in z’n hemd zet, doet er blijkbaar niet toe.
Hoe dat plan van Bouchez concreet moet gaan is niet duidelijk. Maar het is opnieuw olie op het vuur dat al langer smeult over Israël en Palestina in Franstalig België, tussen de MR enerzijds en PS, Ecolo en PTB anderzijds.

Gevolgd: De Waalse minister van Leefmilieu Céline Tellier (Ecolo) neemt geen ontslag.

Neen, Ecolo-boegbeeld en minister Céline Tellier stapt niet op. Dat maakte ze duidelijk aan het einde van een bewogen hoorzitting in het Waals Parlement, met een trilling in haar stem: “Ik ben niet gehecht aan macht. Maar ik ben vastbesloten om fundamentele veranderingen door te voeren. En soms kost dat tijd en kunnen we zelfgenoegzaam zijn. Maar ik zal nooit ophouden met vechten om de mensen in Wallonië betere levensomstandigheden te bieden. En ik zal dat engagement nakomen tot het laatste uur.”
Tellier was zelfverzekerd, duidelijk en nauwgezet geweest, in haar urenlange uitleg aan de Waalse Parlementsleden. “Op geen enkel moment heb ik informatie gekregen die zou wijzen op een bedreiging voor de volksgezondheid.”
De commissie richtte zich in het bijzonder op het specifieke geval van de 12.000 inwoners van 12 dorpen in Henegouwen, die water dronken dat vervuild was met PFAS, waardoor de door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid vastgestelde toelaatbare dosis met een factor 5 werd overschreden.
Waarom waren de bewoners dan niet gewaarschuwd tussen oktober 2021 en maart 2023, voordat watermaatschappij SWDE uiteindelijk maatregelen nam om het water te ontsmetten? Dat ze tegelijk wel een kabinetard, een gedetacheerd personeelslid van de administratie ontsloeg, “omdat het vertrouwen was geschaad”, moest gelden als zoenoffer.
De oppositie nam er geen genoegen mee, ook de MR toonde zich bijzonder kritisch,maar niemand eiste echt haar ontslag. Tellier zelf blijft dus. Vanmorgen nog ging haar voorzitter Jean-Marc Nollet in de Franstalige media expliciet zijn minister verdedigen.
Daarbij is die defensie dus opgebouwd uit de logica dat ze nooit specifiek waarschuwingen kreeg over het probleem. Wel kreeg ze naar eigen zeggen een “ruwe e-mail”, “zoals er elke maand honderden zijn”. Daarin zat ook als bijlage een Excel-bestand dat blijkbaar niemand echt wist te ontcijferen. De Excel-spreadsheet bevatte cijfers voor verklaringen die geen problemen opleverden, volgens de minister, met uitzondering van een eindwaarde die de drempel overschreed.

Ook dit nog (1): In Antwerpen is er een nieuwe liberale partij, ‘Integraal Liberaal’.

Nu één maand geleden trok de Antwerpse schepen Erica Caluwaerts, die in de stad bevoegd is voor Economie, Werk, Innovatie, Openbaar domein en Rechtszaken de deur dicht bij Open Vld. Zij was de enige schepen die de Vlaamse liberalen nog hadden in het gemeentebestuur.
Caluwaerts weigerde bovendien om haar post op te geven, waardoor de facto Open Vld in de oppositie belandde in Antwerpen, voor het laatste jaar dat nog rest.
De zet deed de wenkbrauwen fronsen: Caluwaerts, niet meteen een zwaargewicht in de Antwerpse politiek, was wel heel snel gaan lopen bij de Open Vld, waar ze toch de gedoodverfde kandidaat was om de lijst te gaan trekken.
Nu komt ze dus met een nieuwe partij, een stadsproject, dat de naam ‘Integraal Liberaal’ gaat heten. Daarvoor verzamelde ze zo’n 70 sympathisanten, naar eigen zeggen, die de ‘kerngroep’ vormen van het nieuwe project. Dat zal bovendien nog van naam veranderen, zo zegt Caluwaerts.

Ook dit nog (2): Tegelijk is Willem-Frederik Schiltz (Open Vld) nu de nieuwe kopman van Open Vld.

In een peiling van de Gazet van Antwerpen, haalde Open Vld recent nog zo’n 5 procent en dus twee zetels in de Antwerpse gemeenteraad. De vraag is of daar nog veel van overblijft, nadat de partij nationaal verder wegzakte, én er dus een afscheuring is in Antwerpen zelf.
Maar nu hijst die afdeling een nieuwe kopman op het schild: Willem-Frederik Schiltz.

Dat gebeurde gisteren op een partijbijeenkomst van Open Vld in Antwerpen, waar Schiltz 90 procent van de stemmen haalde.

Dat is opvallend, want Schiltz was initieel geen kandidaat: toen Caluwaerts wegliep van haar partij, was er maar één, eerder onbekende, tegenkandidaat in de race: Kris Masson. Die vond dat hij dan maar kopman mocht worden, maar dat gunde de afdeling hem niet zo makkelijk. Uiteindelijk ving Masson bot bij de Statutaire Commissie van Open Vld, zo weet Gazet van Antwerpen.
Enter dus Schiltz. Die is nationaal helemaal uitgespeeld, ook al is hij nog altijd de fractieleider van Open Vld in het Vlaams Parlement. Maar hij kreeg het lijsttrekkerschap in Antwerpen niet: voor de Kamer dook Paul Van Tigchelt (Open Vld) op als nieuwkomer, voor het Vlaams Parlement duwde voorzitter Tom Ongena (Open Vld) hem opzij. En ook Europees raakte hij niet aan een kopplek.
Het is een beetje zoete wraak voor Schiltz, om dan toch terug naar Antwerpen te mogen keren. Want in 2021 zou hij normaal gezien schepen voor Open Vld geworden zijn. Maar Claude Marinower, zijn voorganger, gaf het zitje niet door aan hem, en uiteindelijk ging Vooruit lopen met de extra schepen. Caluwaerts zette toen Schiltz ijskoud in z’n hemd, door haar lot niet aan dat van hem te verbinden.

Ook dit nog (3): Geen witte konijnen bij Vlaams Belang.

Stellingbouwer Michel Van den Brande is één van de sterren van het realityprogramma ‘The Sky is the Limit’, een tv-programma dat “succesvolle ondernemers” volgt, en vooral hun kleinmenselijke kanten toont. De man is nogal direct in zijn uitspraken, en laat zich op Facebook regelmatig gaan in zijn meningen.
Daarbij was hij altijd al uitgesproken voorstander van het Vlaams Belang. Hij bood zich bij een bezoek aan het Vlaams Parlement, op uitnodiging van voorzitter Tom Van Grieken (Vlaams Belang) zelfs zwaar aan, om een politieke carrière te lanceren. “Ik heb een mooie rondleiding gekregen en daarna volgde een gesprek dat me zeer diep heeft geraakt”, zo stelde Van den Brande daarover.
Maar vervolgens plaatste de man een lange tirade, doorspekt van uitroeptekens op zijn Facebookpagina. “Ik stelde mijn eigen kandidaat voor op de lijst te kunnen staan voor het Vlaams Belang. Maar Van Grieken stelde expliciet tegen mij: “Wij volgen u op Facebook en vinden dat u te racistisch bent om op onze lijst te staan”, zo schrijft de man. “Ik ben echt verschoten van de reactie van het Vlaams Belang en van Tom Van Grieken. Volgend jaar wordt dat een blanco stem.” (ddw)