Goedemiddag. Op zondag uitzonderlijk een bericht, omwille van de oorlog in Oekraïne.

Op 48 uur tijd is België, net als de rest van de EU, spectaculair opgeschoven in haar militaire steun aan Oekraïne, een land in volle oorlog. Vilvadi stuurt 200 antitankwapens, naast 5.000 machinegeweren en 3.800 ton brandstof naar Oekraïne. In een telefoongesprek zaterdag tussen premier Alexander De Croo (Open Vld) en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky vroeg die laatste expliciet naar die antitankwapens. De liberalen, met de premier en minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) duwden daar intern op, ook de groenen en Vooruit waren akkoord. Zo kwam de druk bij de PS en minister van Defensie Ludivine Dedonder te liggen, die niet happig waren: “De stocks zijn helaas niet eindeloos”, klonk het. Maar de premier drukte door, en Zelensky krijgt wat hij vroeg.

In het nieuws: De federale regering beslist antitankwapens te sturen.

En ook: Het luchtruim van België wordt gesloten voor Rusland.

• Na onder meer Estland, Polen, Tsjechië en Bulgarije, volgen Finland, Roemanië en Denemarken, en vandaag Duitsland, Nederland en België om hun luchtruim te sluiten voor Russische luchtvaartmaatschappijen. Dat betekent meteen dat ook Brussels Airlines niet meer over Rusland zal kunnen vliegen.
• Dat kondigde premier Alexander De Croo vanmorgen aan. “Ons Europese luchtruim is een open luchtruim. Ze zijn open voor wie mensen met elkaar verbindt, niet voor wie brutaal aanvalt.” En ook minister van Mobiliteit en vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo) pikt zijn graantje mee: “Rusland moeten we nu economisch, financieel, maar ook in het luchtruim isoleren. We werken daarvoor samen met onze Europese collega’s.”
• Het is, na de beslissing van Rusland uit SWIFT, het internationale banksysteem, te gooien, een nieuwe stevige maatregel die het regime van Vladimir Poetin verder in de problemen zal brengen: Russische burgers gaan de gevolgen van het conflict nu stevig voelen.
• Daarbij valt op hoe fel de Oost-Europese landen in de EU aan de kar trekken: zij vingen de afgelopen dagen volgens de VN al 368.000 Oekraïners op over de grenzen, binnen de EU, het merendeel in Polen.
• En tegelijk worden volop wapens geleverd. De afgelopen dagen stuurden de Baltische staten, Polen, maar ook Tsjechië en Slovakije munitie, brandstof, antitankwapens en machinegeweren. Ook dat bleek de voorbode, voor West-Europa volgde. Met België vandaag.

En bij ons: De Croo kondigt aan dat er antitankwapens geleverd worden.

• “Oekraïne heeft het recht zich te verdedigen tegen deze Russische invasie”, zo stelt premier De Croo bij de levering van de wapens;
• De federale ploeg staat al langer onder spanning over mogelijke wapenleveringen. Daarbij spelen meerdere factoren. Initieel was er weerstand, met name van Ecolo, over wapenleveringen. Maar de groenen zijn de afgelopen dagen helemaal mee, en duwden zelfs op het leveren van wapens. Vanmorgen herhaalde fractieleider Wouter De Vriendt (Groen) in de Zevende Dag dat standpunt nog eens expliciet.
• Tegelijk is er de rol van minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS), die niet happig was en is om uit de stocks van Defensie zelf te leveren. Van overstock voor wapens was al helemaal geen sprake, wat verklaart waarom zij telkens herhaalde “dat het niet mogelijk was”, de afgelopen week om zware wapens te leveren. “Als we onze verplichtingen binnen de NAVO willen vervullen, kunnen we niet meer missen“, stelde De Croo woensdag nog, als uitleg waarom België enkel soepkeukens en medische kits zou leveren.
• Onder druk van onder meer Sophie Wilmès (MR), de minister van Buitenlandse Zaken, en ook De Croo zelf, werd uiteindelijk toch beslist om uit de stock van Defensie zelf te leveren: plots konden gisteren wel 2.000 machinegeweren worden geleverd. Echt moeilijk is het niet om die aan te vullen: één van de grootste producenten van machinegeweren staat bij Luik, FN Herstal, en is eigendom van de Waalse regering. Vandaag kondigde De Croo nog bijkomend 3.000 machinegeweren extra aan.
• Maar de Oekraïners vroegen dus meer, met Zelensky hoogst persoonlijk aan de telefoon bij De Croo, terwijl Wilmès telefoneerde met haar evenknie, de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba. De boodschap was duidelijk: ze hebben stevigere wapens nodig. Nadat ook Duitsland al was over gegaan tot die beslissing, en ook Nederland onder meer stinger-rakketten leverde, moest België ook wel meer doen, zo voelde men in liberale kringen.
• Opvallend daarbij: ook Vooruit, de Vlaamse socialisten, wilden meer. “We zijn voor de levering van wapens, aan de legitieme regering in Oekraïne, als dat operationeel lukt en nuttig is. We gaan meer moeten doen dan dekentjes uitdelen.”
• Bij Dedonder klonk vanmorgen nog stevige tegenstand: “Defensie geeft wat het kan missen, maar moet ook de paraatheid van de eigen troepen kunnen garanderen. De stocks zijn helaas niet eindeloos. De kern heeft beslist bijkomende militaire steun en bewaping te leveren, dus Defensie bekijkt wat kan worden gedaan.”
• In de wandelgangen van Vivaldi klonk eerder al strijdvaardig “dat Dedonder geen bevelen aanneemt van Wilmès”, en “dat het duidelijk is wie al aan zijn of haar internationale carrière denkt, straks”, refererend naar de ambities van Wilmès om baas van de NAVO te worden, én het internationaal profiel van premier De Croo.
• “De sympathie bij de bevolking is enorm, voor Oekraïne. Het minste wat we kunnen doen, is hen toelaten zich te verdedingen, neen?”, zo was dan weer aan liberale kant te horen. Uiteindelijk hakte Vivaldi dus de knoop door: wél antitankwapens voor Oekraïne.

The Big Picture: De echte game changer is Duitsland, met een paars-groene regering, die het roer spectaculair omgooit.

• Als het in Berlijn regent, druppelt het voor Vivaldi. De regering van socialisten, groenen en liberalen van kanselier Olaf Scholz in Duitsland, tekende dit weekend drastische koerswijzigingen uit:
  • Het besliste gisteren om duizend antitankwapens en 500 luchtdoelraketten van het type Stinger aan Oekraïne te leveren. Dat is een verandering in politiek die sinds WO2 niet gezien is voor Duitsland: actief wapens leveren in een conflict in Europa, in Oost-Europa dan nog.
  • Vanmorgen hield Scholz een speech tijdens een noodbijeenkomst van de Bundestag, het Duitse Parlement, waarin hij aankondigde dat Duitsland haar defensiebudget met liefst 100 miljard euro verhoogt, en zo op 2 procent van haar BNP komt, qua defensieuitgaven: de norm waar de NAVO om vraagt.
  • “De invasie in Oekraïne is een keerpunt in onze geschiedenis. We moeten significant meer gaan besteden aan de veiligheid van ons land, om onze vrijheid en democratie te verdedigen”, zo stelde de kanselier.
  • “We hebben vliegtuigen nodig die vliegen, schepen die varen en soldaten die optimaal uitgerust zijn”, zo refereerde hij naar kritiek van een Duitse topgeneraal deze week, over de povere staat van de Bundeswehr.
  • Over de wapenleveringen aan Oekraïne, een historische omkeer van hun militaire politiek, stelde Scholz “dat er geen andere keuze was, als antwoord op de agressie van Poetin”.
• Met die aankondigingen lijkt Duitsland een pad te zijn ingeslagen, waarbij Scholz als kanselier opnieuw de toon zet binnen de EU, eerder dan de Franse president Emmanuel Macron. Die laatste stak zijn nek ver uit met een ultiem diplomatiek offensief richting het Kremlin, wat compleet mislukte.
• De afgelopen weken lag Duitsland zwaar onder vuur vanuit Oost-Europa, met Polen en de Baltische staten die gefrustreerd waren over de houding van hun grote buur. Het sentiment in de ex-communistische landen is enorm pro-Oekraïne: de bereidheid om hun buurland te steunen is bijzonder groot. Maar tegelijk keek men naar die andere grote buur: Duitsland.
• Door eerst de Nord Stream 2-pijplijn te schrappen, en nu wapens te leveren én het defensiebudget zodanig te verhogen, draait Scholz een politiek van zijn Duitse sociaaldemocraten SDP van decennia vriendschap richting Rusland helemaal om.
• Eerder deze week was er nog aarzeling, opnieuw, om Rusland uit het internationale banksysteem SWIFT te gooien. Maar ook daar nam Duitsland, samen met Italië, de bocht: de Russen moeten nu zware gevolgen voor hun financiële transacties verwachten.
• Het is afwachten hoe ver Scholz nu gaat, maar aan zijn retoriek ten opzichte van Poetin te zin, en de daden die Duitsland stelt, lijkt hij de rol van Angela Merkel nu wel écht te gaan overnemen: die van informele maar duidelijke leider van de EU.

Om te volgen: De vluchtelingenstroom houdt de EU bezig.

• Vanmiddag komen de Europese ministers voor Asiel en Migratie bijeen. De problematiek is niet min: de VN sprak gisteren een voorspelling uit dat het 4 miljoen vluchtelingen verwacht uit Oekraïne voor de EU.
• Daarbij pleit België, via staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Sammy Mahdi (CD&V), voor een “automatisch beschermingsstatuut” voor alle Oekraïners die vluchten voor de oorlog. Daarbij haalt men een oude, nooit eerder gebruikte Europese richtlijn uit 2001 van onder het stof. Die kwam er na de vluchtelingencrisis in de jaren 90 als reactie op de burgeroorlogen in het voormalige Joegoslavië. Frankrijk zou alvast bereid zijn die logica te volgen.
• “Het is belangrijk dat de Europese Unie een coördinerende rol opneemt in de aanpak van de vluchtelingenproblematiek in Oekraïne. Chaos moet worden vermeden. Ondertussen bereiden wij ons in België ook voor op alle mogelijke scenario’s om te helpen, zoals onder meer de invoering van een tijdelijk verblijfsstatuut en het voorzien van voldoende noodopvang. We laten Oekraïners niet los”, zo stelt Mahdi.
• De verwachtingen zijn dat België niet meteen overrompeld zal worden: de meeste vluchtelingen zullen liever dichter bij huis, in Oost-Europa blijven. De landen daar maken er ondertussen en erezaak van die stroom ook op te vangen. Maar vermoedelijk komt er, doordat de grenzen helemaal openstaan, ook een secundaire stroom van illegale migratie, van onder meer Afghanen en Syriërs, opnieuw op gang via Oekraïne, richting België.

Ook opgemerkt: Russia Today, de propagandazender van de Russen, wordt vermoedelijk van de Belgische kabel gesmeten.

• De Vlaamse minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) heeft contact opgenomen met de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) om de uitzending van de Russische staatszender Russia Today (RT) stop te zetten. Volgens de minister verspreidt de Russische zender “desinformatie en propaganda, een krachtig oorlogswapen”.
• “Russia Today is een door de Russische Staat gecontroleerde televisiezender die ook in ons land wordt uitgezonden”, schrijft Dalle in een brief aan de VRM. “Het is duidelijk dat zij desinformatie en propaganda verspreiden ter ondersteuning van de Russische strategie in het gewapend conflict in Oekraïne. Daarom ben ik van oordeel dat we niet langer kunnen aanvaarden dat RT door onze dienstverleners wordt verspreid.”
• In België is RT te kijken via Telenet. De omroep wil naar eigen zeggen een Russische kijk op de wereld delen, en daarmee het westerse dominante beeld in de berichtgeving doorbreken. De Russische staat is de grootste aandeelhouder van de mediagroep, waardoor critici de zender verwijten een propagandaluik te zijn van het Kremlin. Eerder werd ook in Oekraïne, Letland, Litouwen en Polen, maar ook in Duitsland, de zender uit de ether gehaald.

Met bijdragen van Louis Peckstadt.