In het nieuws: Griner wordt vrijgelaten, maar daartegenover staat de vrijlating van een van ’s werelds meest beruchte wapenhandelaars, Viktor Bout.

• Al Qaeda, de Taliban, Hezbollah, krijgsheer Charles Taylor in Liberia, … zowat elke terroristische groepering of rebellentroep vecht met wapens die door Viktor Bout werden geleverd. De Tadzjik maakte er een business van om, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, de wapens die wegrotten in loodsen buit te maken en door te verkopen, aan gelijk wie maar wil. Bout werd op het hoogtepunt van zijn business gezien als de absolute nummer één in de wapenhandel, wat hem de bijnaam “The Merchant of Death” – de “Wapenhandelaar van de Dood” – opleverde.
• De wapenhandelaar staat bekend als een bijzonder sluw iemand, die zijn vliegtuigen zowel gebruikte voor illegale wapenhandel als voor legitieme opdrachten, zoals door de Verenigde Naties georganiseerde voedselvrachten naar Afrika. Hij maakte gebruik van zijn talenknobbel om wereldwijd contacten te leggen.
• Aan Bouts verhaal kwam een einde toen hij in 2008 door de DEA, het Amerikaanse anti-drugsagentschap, in Bangkok werd gearresteerd. Een agent van de dienst deed zich voor als een rebel van de Colombiaanse FARC en lokte Bout in de val door te vragen om honderd 9K38 Igla- luchtdoelraketten te leveren.
• Bout werd door de Thaise politie uitgeleverd aan de VS, waar hij veroordeeld werd tot 25 jaar cel. Rusland bestempelde zijn gevangenschap als een politieke afrekening en ijverde sinds de veroordeling om de wapenhandelaar weer vrij te krijgen. Vermoed wordt dat de arrestatie van Brittney Griner de Russen dus goed uitkwam: hiermee hadden ze een hefboom om Bout vrij te krijgen. En dat lukt nu dus ook.

Onderliggend: Heeft Bout nu banden met het Kremlin, of willen ze hem liever in een Russische strafkolonie laten wegrotten dan in een Amerikaanse cel?

• De situatie rond Bout is bijzonder complex: zijn wapenhandel zette hij dan wel alleen op, toch wordt vermoed dat hij nauwe banden heeft met enkele vooraanstaande politici en zakenlui in het Kremlin.
  • Toen zijn medewerkers door het regime in Afghanistan werden gearresteerd, omdat ze wapens leverden aan de Taliban, kwam de Russische ambassadeur tussen om hun vrijlating te bepleiten.
  • Ook zou de wapenhandelaar regelmatig gesprekken hebben gevoerd met Igor Sechin, destijds vicepremier van Rusland en als goede vriend van Poetin verantwoordelijk om de banden met buitenlandse staatshoofden, zoals Hugo Chavez en Nicolas Maduro in Venezuela, te onderhouden. Beide heren zouden samen gediend hebben in Mozambique in de jaren 80, als agenten van de GrOe, de militaire inlichtingendienst. Zowel Bout als Sechin ontkennen dit.
  • Daarnaast zou Bout zelf een goed hulpje zijn geweest voor de Russische veiligheidsdiensten. Zo werkte hij, voor hij zijn handel opstartte, ofwel bij het Russische leger, of bij de GROe of KGB. De talenschool waar hij afstudeerde heeft alleszins banden met de militaire inlichtingendienst.
  • Als wapenhandelaar ontmoette hij rebellenleiders of leiders van schimmige regimes in Afrika en het Midden-Oosten; figuren waarvan ongetwijfeld een mooi dossier ligt in de kasten van verschillende inlichtingendiensten. Voor Rusland is het cruciaal over deze regimes en groeperingen een beter beeld te hebben dan het Westen; om zo te weten welke kant van het conflict best wordt ondersteund.
• Anderzijds heeft Bout Rusland wel heel wat geld gekost: hij maakte gebruik van de chaos na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie om wapenstocks leeg te plukken, waarbij de bewakers simpelweg werden omgekocht of aangeworven.

(mah)