Bart De Wever (N-VA) moet nu het onmogelijke waar maken

N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft, geheel tegen zijn eigen verwachtingen in, gehaald wat hij wilde halen. De N-VA is zowel op Vlaams als op federaal niveau de grootste partij gebleven. De Wever kan nu beginnen aan zijn plan om een staatshervorming waar te maken, maar dat zal allicht niet exact gaan zoals hij wil.

In het nieuws: Met een goed scorende MR en Les Engagés ligt de mogelijkheid voor een centrumrechtse federale regering open, maar wat dan met de staatshervorming?

Voor het Vlaams niveau is De Wever aan zet als informateur, en daar lijkt de keuze makkelijk. Federaal is het aan de koning om iemand in het veld te sturen om aan een informatieronde te beginnen. Het is niet ondenkbaar dat dat iemand van de N-VA wordt, als grootste partij.
In Wallonië hebben de MR en Les Engagés een duidelijke overwinning geboekt. Met 43 zetels vormen de twee partijen een ruime meerderheid in het Waals parlement, en een centrumrechtse regering op Waals niveau lijkt logisch. De vraag is dan: kan dat doorgetrokken worden naar een federale regering? Als een Vlaamse coalitie tussen N-VA, Vooruit en cd&v samengaat met een Waalse coalitie van MR en Les Engagés, haalt die combinatie een comfortabele meerderheid van 85 op 150 zetels.
Het is iets waar MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez wel van uitgaat. In de campagne hengelde hij geregeld naar samenwerking met de N-VA. Zo wil hij, net als De Wever, praten over een staatshervorming. Alleen: niet volgens het confederalistisch model van N-VA. Dat voorziet meer bevoegdheden naar de deelstaten gaan. Bouchez wil de puzzel opnieuw leggen, en kijken of er eventueel zaken weer geherfederaliseerd moeten worden. Hij denkt daarbij met name aan justitie en de gezondheidszorg.
Dat staat mijlenver af van het doel dat De Wever voor ogen heeft. Hij had zijn ogen gezet op onderhandelen met de PS, om zo tot confederalisme te komen. Nu PS in Wallonië wegzakt, ligt die optie minder voor de hand.
Ook Les Engagés, die van 5 naar 14 zetels gaat in de Kamer en dus forse winst boekt, wil wel praten over een staatshervorming, zo wist cd&v-voorzitter Sammy Mahdi.
In het VRT-slotdebat moest De Wever toegeven dat zijn contacten met de Waalse partijen beperkt zijn, een mogelijk ander struikelblok. Door zijn eigengereidheid haalde Bouchez meermaals de woede op de hals van meerdere partijen. De pogingen tot samenwerken aan het adres van De Wever bleven veelal onbeantwoord.

Bij de ene Waal geen eisen, bij de ander wel

De reactie: Georges-Louis Bouchez was er als de kippen bij om nog maar eens een hand uit te steken.

“Ik heb geen veto’s. Bart De Wever is een democraat die de verkiezingen gewonnen heeft”, zo reageerde Bouchez op de vraag of De Wever voor hem premier mag worden. “Maar we moeten uiteraard zien hoe alles evolueert tijdens de regeringsvorming”, zo hield hij een slag om de arm.
Dat daarbij Open Vld uit de regering verdwijnt, vindt Bouchez geen probleem. “Ik vind het erg voor Open Vld, maar we moeten de kiezer respecteren. Zij hebben ook al aangegeven dat ze in de oppositie willen gaan dus dat moeten we aanvaarden”.

Een tweede reactie: Maxime Prévot, de partijvoorzitter van Les Engagés, stelt wel eisen.

“Om premier te zijn, moet je respect hebben voor alle mensen in het koninkrijk. Ik ben niet zeker of dat voor Bart De Wever het geval is voor het zuiden van het land”, klinkt het bij Prévot aan VRT. Hij ziet De Wever als premier duidelijk niet zitten.
“We moeten respect hebben voor de keuze van de Vlaamse kiezers”, haalt hij aan. Samenwerken met N-VA in een federale regering sluit hij niet uit. Maar over een mogelijke staatshervorming is het laatste nog niet gezegd. “We willen het land niet opdelen”, is de boodschap aan De Wever.

Staatshervorming of niet?

Om te volgen: Wordt het moeilijk of makkelijk?

Per aspera ad astra, dat was de Latijnse spreuk waar De Wever zijn overwinningsspeech deze maal mee begon. Letterlijk vertaald betekent het via de moeilijkheden naar de sterren. Het wil zoveel zeggen dat het doel, de sterren, niet bereikt kunnen worden via een makkelijk te bewandelen weg, de moeilijke optie is degene die naar succes leidt.
“Zelfbestuur is de beste kuur”, klonk het in dezelfde speech bij De Wever. Dat zijn mogelijke Franstalige regeringspartners daar niet op zitten te wachten, mag duidelijk zijn. En dat een Vlaamse regering met ook Vooruit erbij lastig een-op-een te kopiëren is naar het federaal niveau, wat dan weer kan botsen met een rechtsere houding van MR, is ook niet onlogisch. Bovendien: wil Vooruit in een federale regering zonder PS? Voor voorzitter Melissa Depraetere is het een optie, maar niet van harte.
De staatshervorming blijft echter zijn schaduw werpen over de mogelijke regering. Als De Wever vanuit zijn machtspositie echt doorzet en de PS aan boord haalt mét een staatshervorming, dan worden het lange en lastige gesprekken.
Laat dat nu net iets zijn wat De Wever niet wil. Hij wenste een snelle regeringsvorming, om met saneringen te komen voor de staatsschuld. Dat kan makkelijk, maar dan wordt het confederalisme wellicht zeer uitgedund of zelfs on hold gezet. De bal ligt in het kamp van De Wever zelf.