De Belgische staat reserveerde in april 50 miljard euro voor staatswaarborgen op noodkredieten die kmo’s en andere bedrijven aangaan om de coronacrisis te overbruggen. Maar die waarborgpot wordt amper gebruikt.

De teller van bankleningen met een ‘coronastaatswaarborg’ stond eind oktober op 1,6 miljard euro aan kredieten, meldt de Nationale Bank. Dat komt neer op amper 3,2 procent van wat beschikbaar is aan staatsgaranties, 50 miljard euro.

Het waarborgsysteem, dat de bijnaam ‘bankenbazooka’ kreeg, werd eind maart gelanceerd door toenmalige minister van Financiën en huidig premier Alexander De Croo (Open Vld) om te voorkomen dat de financiering voor ondernemingen door de coronaschok opdroogt. Maar de regeling kende in haar eerste maanden een flauwe start en werd daarom in de zomer aangepast om meer aan de specifieke noden van kmo’s tegemoet te komen. Veel kleine en middelgrote bedrijven vonden 1 jaar, de toegestane kredietlooptijd voor een staatsgarantie, te kort.

Mysterie

In de nieuwe versie werd daarom een schijf van 10 miljard euro voorbehouden voor bankkredieten met een looptijd tot 3 jaar. Maar ook na die aanpassing mist de bazooka zijn doel. De bedrijven blijven de garantieregeling grotendeels negeren. Bij de Vlaamse kmo’s maakt slechts 6 procent er gebruik van, zo blijkt uit een recente enquête van ondernemersorganisatie Unizo.

Experten hebben geen pasklare verklaring voor het gebrek aan belangstelling. Een hypothese is dat veel bedrijven vooralsnog geen nood hebben om nieuwe leningen aan te gaan, of niet bereid zijn de garantiepremie van 0,5 procent bovenop de rente te betalen. Een andere uitleg is dat de banken er weinig reclame voor maken. Mogelijk is ook de verlengde looptijd tot 3 jaar nog steeds te kort om interessant te zijn voor kmo’s.

Wél een succes: betalingsuitstel

De garantieregeling (voor nieuwe kredieten) vormt een tweeluik met een andere steunmaatregel (voor bestaande kredieten). Bedrijven met een goede afbetaalhistoriek krijgen betalingsuitstel voor de kapitaalaflossingen van hun lopende kredieten. Die regeling, aanvankelijk voor zes maanden, werd tot eind 2020 verlengd.

Die steunmaatregel wordt wél massaal gebruikt. De bedrijven – het gaat vooral om kmo’s – hebben voor een totaalbedrag van 22,5 miljard euro (stand op 25 oktober) aan kredieten de uitstelregeling geactiveerd. De Belgische kmo’s hebben op bijna 18 procent van hun bankschulden het moratorium laten toepassen, schat de Nationale Bank. Het zijn vooral langlopende kredieten.

Meer dan 1 op de 5 Vlaamse kmo’s gebruikt het betalingsuitstel, zegt de Unizo-enquête.

Wat na 31 december?

De federale regering kondigde in november de verlenging van de garantieregeling aan tot 30 juni 2021. De nieuwe minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) onderhandelt dezer dagen met de banksector over de voorwaarden, waarbij een uitbreiding naar langer lopende kredieten een van de pistes is. Hij geeft pas commentaar als het nieuwe charter rond is.

Wat de kmo’s vooral bekommert, is een verlenging van het betalingsuitstel. Ook dat ligt op de onderhandelingstafel. ‘Het einde van het jaar komt zeer dichtbij. We krijgen heel veel vragen van bezorgde ondernemers die willen weten of deal met de banken al rond is’, klinkt het bij Unizo.

Mogelijk zal die verlenging beperkt blijven tot 31 maart 2021. De banken staan immers onder druk van de Europese toezichthouders om hun kredieten nauwlettender in het oog te houden. De vier grootbanken (BNP Paribas Fortis, KBC, ING en Belfius) hebben bij de Nationale Bank al aangegeven dat ze hun criteria voor kredietverlenging in het derde kwartaal enigszins verstrengd hebben, en in het huidige vierde kwartaal verder verstrengen. Ze zeggen ook dat de kredietvraag vanwege kmo’s licht aan het dalen is, omdat veel bedrijfsleiders voorlopig niet van plan zijn om grote investeringen op te starten.