De ergernis in België en elders in de eurozone neemt toe over de trage aanpassingen van de spaarrente aan de hogere ECB-rente. Dat levert de Europese banken miljarden extra winsten op, zonder dat ze daar iets voor hoeven te doen.

In het nieuws: De depositorente, een van de drie beleidsrentes van de Europese Centrale Bank, steeg op 8 februari naar 2,50 procent.

• De depositorente is de vergoeding die de banken krijgen op het geld dat ze parkeren bij de nationale centrale banken van het eurosysteem. Voor de Belgische banken is dat de Nationale Bank (NBB).
• De banken kunnen via de depositofaciliteit hun overtollige liquiditeiten laten renderen, zonder dat er een tegenprestatie voor vereist is.
• De Nederlandse website Follow The Money becijferde dat alleen al de laatste renteverhoging met 50 basispunten de Europese banken in 2023 samen minstens 18,5 miljard euro extra zal opleveren.

Waar het schoentje wringt: De rente op spaarboekjes in België is nog ver weg van 2 procent, laat staan 2,50 procent. Met zowat 1 procent spaarrente mag je als klant al dik tevreden zijn. In veel gevallen ligt de totale spaarrente (basisrente plus getrouwheidspremie) daar nog onder.

• Hierrdoor ontstaat het gedroomde scenario voor de banken: spaargeld is vrij goedkoop aan te trekken en de liquiditeiten die niet meteen nodig zijn kunnen meteen aan een aantrekkelijk tarief bij de NBB gestald worden.
• De renteverhogingen van de ECB volgen elkaar in een zo snel tempo op, dat de banken het zich kunnen permitteren om de spaarrentes traag aan te passen, zonder dat het grote publiek mort. Veel klanten zijn al blij dat ze eindelijk meer dan de schamele 0,11 procent, het wettelijke minimum dat jarenlang het rendement was, kunnen verdienen.

Kiemen van protest: Toch zijn er kritische stemmen die de free lunch voor de banken niet normaal vinden.

• De economen Paul De Grauwe (London School of Economics) en Yuemei Ji (University College London) argumenteerden een maand geleden al in een paper dat het monetair beleid van de ECB via de stijgende depositorente tot een subsidiëring van de banken door de ECB leidt.
• Die analyse wordt gedeeld door de Duitse burgerbeweging Finanzwende. “Volgens onze schattingen zullen Duitse banken alleen al dit jaar meer dan 25 miljard euro aan rente-inkomsten uit deposito’s binnenhalen, en dat zonder enig risico.”
• Ook beursanalist Stefan Willems kaart via sociale media de kwestie aan.

Burgers twee keer de pineut

Dubbele factuur: De burgers zijn door de fors gestegen ECB-depositorente nog op een tweede manier de klos. De Nationale Bank maakte eind vorig jaar bekend dat de forse renteverhogingen van de ECB tot miljardenverliezen gaan leiden.

• Aangezien de NBB voor de helft in overheidshanden is – en dus voor de helft van de belastingbetalers is – betalen we ook via dat kanaal een prijs. De overheid zal het wellicht jaren met minimale dividenden moeten doen, een tegenvaller voor de begroting.
• Elke stijging van de beleidsrentes van de ECB met 25 basispunten doet de kosten voor de NBB op jaarbasis toenemen met ongeveer 310 miljoen euro.
• Als de depositorente tussen begin februari en begin mei van 2,00 procent naar uiteindelijk 3,50 procent zou springen – wat sommige ECB-hardliners graag willen – dan komen daar dus 150 basispunten bij, of voor 1,86 miljard euro aan bijkomende kosten voor de NBB op jaarbasis.
• Pierre Wunsch, de gouverneur van de NBB, erkende recentelijk nog in de Kamercommissie Financiën dat er hierdoor eigenlijk een verborgen staatsschuld ontstaat die verscholen zit op de balans van de NBB.