In het nieuws: Estland, Letland en Litouwen zullen zich in februari 2025 loskoppelen van het Russische net. Ze hebben daarover donderdag een akkoord gesloten.

• Dit was al enkele jaren gepland, maar de oorlog in Oekraïne dwong hen om hun tijdschema te wijzigen.

De details: “Rusland is gevaarlijk en onvoorspelbaar.”

• Estland, Letland en Litouwen (alle drie EU-lidstaten) zullen via Polen worden aangesloten op het synchrone netwerk van continentaal Europa, dat al meer dan 400 miljoen klanten in 24 landen van stroom voorziet, voornamelijk in de EU.
• “Het feit dat de Baltische staten deel blijven uitmaken van het Brell-netwerk, dat door Rusland wordt beheerd, vormt een bedreiging voor de energiezekerheid”, verklaarden de regeringsleiders van de drie landen in een gezamenlijke verklaring.
• De Estse premier Kaja Kallas wees erop dat Rusland sinds het begin van de oorlog in Oekraïne energie maar al te graag als wapen gebruikt. Aangesloten blijven op het Russische elektriciteitsnetwerk vormt daarom een risico voor Estse consumenten, zei de premier, en ze beschreef Rusland als een “gevaarlijke en onvoorspelbare” staat.
• “Dit zal de sterkte en veerkracht van het elektriciteitsnetwerk van de EU en onze energieonafhankelijkheid in het algemeen verder vergroten”, zei een opgetogen Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, terwijl Kadri Simson, Europees commissaris voor Energie, de overeenkomst als “historisch” bestempelde.

Een compromis

De context: Litouwen hoopte op een betere overeenkomst.

• De Baltische staten hadden in 2018 al beslist – in overleg met Polen en de Europese Commissie – om zich in 2025 los te koppelen van het Russische elektriciteitsnet. Destijds mikten ze op het einde van dat jaar.
• Gezien de escalerende situatie in Oekraïne heeft Litouwen er echter op aangedrongen om deze operatie eerder uit te voeren: al in 2024.
• Twee weken geleden zei Estland echter dat het niet in staat was om de verbinding met het Russische netwerk zo snel te verbreken.
  • “Ik begrijp dat Litouwen sneller wil ontkoppelen, maar Estland zou daarvoor de hoogste prijs betalen in termen van (kosten), maar ook in termen van het risico op black-outs,” reageerde Kallas.
• Uiteindelijk lijkt de deadline van februari 2025 een goed compromis voor de drie landen.
  • “Hoewel we geloven dat de elektriciteitssystemen van de Baltische landen vóór februari 2025 klaar zullen zijn om te worden gesynchroniseerd, is het belangrijk om samen te werken om de resterende projecten te voltooien”, zei Ingrida Simonyte, de premier van Litouwen.

(ns,kg)