Key takeaways

• De Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) hebben de banden met het Russische elektriciteitsnet verbroken en zijn geïntegreerd in het netwerk van de EU.
• Deze stap wordt beschouwd als cruciaal voor de Europese veiligheid en versterkt de weerbaarheid van de regio tegen de Russische invloed.
• De overgang naar het EU-netwerk ging gepaard met een investering van ongeveer 1,6 miljard euro, voornamelijk gefinancierd door de EU.

Overgang

Estland, Letland en Litouwen hebben officieel de banden met het Russische elektriciteitsnet verbroken en zich aangesloten op het netwerk van de Europese Unie. Deze langverwachte stap, gezet in 2007 maar versneld na de Russische invasie van Oekraïne in 2022, wordt beschouwd als cruciaal voor de Europese veiligheid.

EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vierde de gebeurtenis als een historische mijlpaal en benadrukte de nieuwe vrijheid van bedreigingen en chantage die deze overgang biedt. De Poolse president Andrzej Duda sloot zich hierbij aan en noemde het een symbolische overwinning die de veiligheid en veerkracht van de regio versterkt. Hij onderstreepte het belang van deze stap als de laatste fase in het loskomen van de post-Sovjet energieafhankelijkheid.

Vergelding

De eerdere aansluiting op het elektriciteitsnet van Brell, dat Wit-Rusland, Rusland, Estland, Letland en Litouwen omvatte, vormde een grote kwetsbaarheid voor de Baltische staten, omdat het grotendeels werd gecontroleerd door Moskou. Hoewel deze landen sindsdien lid zijn van de NAVO en in 2022 stopten met het kopen van elektriciteit van Rusland, bleef hun afhankelijkheid van het Brell-netwerk voor essentiële energie bestaan.

Von der Leyen waarschuwde dat Rusland wel eens represailles zou kunnen nemen. Verwijzend naar recente vermoedelijke sabotage-incidenten met elektriciteitskabels en pijpleidingen in de Oostzee, benadrukte ze de noodzaak van waakzaamheid, waarbij ze wees op een verontrustend patroon dat niet kan worden genegeerd. In de afgelopen 18 maanden zijn ten minste 11 onderzeese kabels beschadigd, waarbij één incident, waarbij een schip van de Russische “schaduwvloot” betrokken was, werd beschuldigd van het beschadigen van de belangrijkste elektriciteitsverbinding van Estland.

Internationale reactie

De Litouwse president Gitanas Nauseda uitte zijn ernstige bezorgdheid over deze incidenten en riep op tot sancties tegen de Russische schaduwvloot. De NAVO heeft Rusland niet direct de schuld gegeven, maar heeft wel gereageerd door de Baltic Sentry missie te starten om in de regio te patrouilleren.

De succesvolle overgang naar het EU-netwerk vergde een investering van ongeveer 1,6 miljard euro, voornamelijk gefinancierd door de EU. De drie landen koppelden zich zaterdagochtend los van het Russische elektriciteitsnet en werkten ongeveer 24 uur als een “energie-eiland” voordat ze zich zondag aansloten op het EU-netwerk. De Oekraïense minister van Energie, German Galushchenko, prees deze gebeurtenis als een belangrijke prestatie voor Europa als geheel.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!