In de verboden zone rond de kerncentrale van Tsjernobyl is gestart met het uitbaggeren van de rivier de Pripyat. De werken vormen een onderdeel van een plan om over een afstand van 2.000 kilometer een waterweg (E40) aan te leggen tussen de Baltische Zee en de Zwarte Zee. Gevreesd wordt echter dat bij het baggeren van de Pripyat radioactieve modder naar boven zal worden gebracht.

De loop van de rivier komt immers binnen een zone van 2,5 kilometer rond de reactor die in de tweede helft van de jaren tachtig verantwoordelijk is geweest voor de grootste nucleaire ramp uit geschiedenis.

Drinkwater

Bij de baggerwerken zal 100.000 kubieke meter sediment worden opgegraven. ‘Dat zou het drinkwater van acht miljoen mensen in Oekraïne kunnen vervuilen’, hebben wetenschappers en natuurbeschermers gewaarschuwd. In juli startte het Oekraïense baggerbedrijf Sobi met de werkzaamheden.

Het baggeren heeft nu de zone van vervreemding bereikt. De werken druisen echter in tegen de aanbevelingen van de Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA) dat de exclusieve zone van Tsjernobyl vanwege de langdurige besmetting door de explosie voor lange tijd absoluut gemeden moet worden.

Waterweg E40 loopt doorheen Polen, Wil-Rusland en Oekraïne. De verbinding moet de handel van Oekraïne met zijn buurlanden verbeteren. Milieuverenigingen zoals Save Polesia, het World Wildlife Fund (WWF) en BirdLife zeggen echter dan onvoldoende studies zijn uitgevoerd om de mogelijke milieuschade door de uitvoering van werken in de gesloten zone in te schatten.

Nochtans zijn dergelijke studies volgens de Oekraïense wetgeving verplicht. De Association pour le Contrôle de la Radioactivité dans l’Ouest (Acro) betoogt dat het traject van waterweg E40 nooit langs de Pripyat zou mogen lopen. ‘Het feit dat men boten langs de voet van de ontplofte Tsjernobyl-reactor wil laten varen, tart elke verbeelding,’ voert kernfysicus David Boilley, voorzitter van Acro, aan. ‘Dit is het meest vervuilde deel van de exclusieve zone. Dit betekent dat er geen huisvesting mag worden toegelaten, maar ook dat elke activiteit op de rivier absoluut moet worden uitgesloten.’

Sovjet-wetenschappers

Sobi zegt echter het nodige onderzoek naar mogelijke straling en contaminatie te hebben gedaan. Daarbij zou zijn vastgesteld dat het werk veilig kan worden uitgevoerd. Bovendien zouden de werknemers worden voorzien van beschermende uitrusting en apparatuur om mogelijke straling te meten. Er zouden tevens dagelijks monsters van het rivierwater worden genomen.

Na de nucleaire ontploffing van de kerncentrale van Tsjernobyl hebben wetenschappers van de Sovjet-Unie lang volgehouden dat het niet nodig was om de effecten van langdurige straling op de bevolking te bestuderen. Volgens hen heeft de ramp ook aan slechts 54 mensen het leven kosten. Andere wetenschappers hebben echter gewaarschuwd voor een aanhoudende besmetting. Grote delen van de bevolking van buurland Wit-Rusland zouden daardoor nog altijd op gecontamineerd land leven.

Waterweg E40 zou zich uitstrekken van Gdańsk in Polen tot Kherson in Oekraïne en zou de langste waterweg van Europa worden. Het traject is vijfentwintig keer langer dan het Panamakanaal. Kleine schepen kunnen al van de waterweg gebruik maken, maar een verdieping en verbreding moet de mogelijkheid creëren om schepen tot een lengte van tachtig meter te laten passeren.

De bouwkosten van waterweg E40 zullen waarschijnlijk meer dan 13 miljard euro bedragen. Het merendeel daarvan zal in Polen worden uitgegeven. Op de rivier de Wisla zouden dertien of vijftien dammen moeten worden gebouwd.

Natuurbeschermers maken zich ook zorgen over een verlies aan biodiversiteit. De waterweg zou onder meer door het natuurgebied van Polesië, dat vaak de Amazone van Europa wordt genoemd, snijden.