Wil jij op de hoogte blijven van de nieuwe space race? Schrijf je dan nu via deze link in op Space Insider van ruimtefanaat Andrei Stiru en ontvang elke week de nieuwste weetjes over de ruimte in je inbox.

De hoeveelheid satellieten rond onze planeet is al jaren een punt van zorg, maar het probleem is groter geworden door het toenemende aantal projecten om satellietinternet naar de wereld te brengen. Als hier niets aan wordt gedaan, kan dit in korte tijd een echt probleem worden, waarschuwen astronomen.

In het nieuws: Astronomen uitten deze week opnieuw hun zorgen over lichtvervuiling door het groeiende aantal satellieten in een lage baan rond de aarde. Ze gingen zelfs zover dat ze het een “ongekende wereldwijde bedreiging voor de natuur” noemden.

De feiten: Op een paar jaar tijd is het aantal satellieten rond de aarde meer dan verdubbeld en het zal in de komende maanden en jaren alleen maar erger worden.

• In 2019 begon SpaceX met de lancering van zijn eerste ‘megaconstellatie’, die intussen uit duizenden satellieten bestaat. Eind februari had het Starlinknetwerk ongeveer 3.500 operationele satellieten. Uiteindelijk moeten dat er minstens 12.000 worden.
• Vorige maand kreeg ook Amazon toestemming om in het kader van zijn Kuiper-project meer dan 3.000 satellieten in een baan om de aarde te brengen.
• Ook China is van plan 13.000 satellieten de ruimte in te sturen om te concurreren met Starlink.

Toenemend risico op botsingen

• De toename van het aantal satellieten in een lage baan rond de aarde maakt het risico op botsingen alleen maar groter. Hoe meer objecten er in de ruimte zijn, hoe groter de kans dat zij om diverse redenen met elkaar in botsing komen.
• Elke botsing genereert tientallen, honderden of zelfs duizenden stukjes ruimtepuin, waardoor het risico op botsingen alleen maar toeneemt.
• Dit werkt kettingreacties in de hand, waardoor de hoeveelheid ruimtepuin toeneemt. Astronomen hebben zelfs een naam voor dit fenomeen: het Kesslersyndroom.
• En dit is waar het echte probleem voor astronomen ontstaat, omdat dit ruimtepuin uiteindelijk enorme wolken vormt die het licht naar de aarde terugkaatsen.

“De wolk van kunstmatige objecten die rond de aarde draaien, bestaande uit operationele en niet-operationele satellieten, delen van lanceervoertuigen, fragmenten en kleine deeltjes, met afmetingen van micrometers tot tientallen meters, weerkaatst en verstrooit zonlicht naar waarnemers op de grond”.

“The proliferation of space objects is a rapidly increasing source of artificial night sky brightness”, gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Een gevaar voor onderzoekers

• Deze wolken van reflecterend ruimteschroot vormen een ernstige bedreiging voor astronomen, omdat zij lichtvervuiling in de hand werken en hun beroep schaden door de nachtelijke hemel minder donker te maken.
  • Als er niets wordt gedaan, zal dit wetenschappelijke gevolgen hebben, maar ook financiële, aangezien de huidige observatoria en telescopen en die in aanbouw minder efficiënt zullen zijn.
    • Dat steeds meer foto’s die door de Hubbletelescoop worden genomen, mislukken, is hier al bewijs van.
• Onderzoekers hebben berekend dat het donkerste deel van de nachtelijke hemel boven het Vera Rubin Observatorium, een telescoop in aanbouw in Chili, de komende decennia 7,5 procent helderder zal worden.
• Maar afgezien van het feit dat het werk van het observatorium vertraging kan oplopen en duurder wordt, wijzen de onderzoekers op een kostenpost die niet in te schatten is: zaken die de mensheid nooit zal kunnen waarnemen.

Nog meer problemen

De gevaren van de toegenomen lichtvervuiling houden daar niet op. Astronomen geloven dat het een directe bedreiging vormt voor “onze eeuwenoude relatie met de nachtelijke hemel”.

• “De ruimte is onze gemeenschappelijke erfenis – die ons verbindt door wetenschap, verhalen, kunst, oorsprongsverhalen en culturele tradities – en die loopt nu gevaar,” waarschuwt Aparna Venkatesan, een astronoom aan de Universiteit van San Francisco, in een artikel dat werd gepubliceerd in Nature Astronomy.
• Verschillende wetenschappelijke groepen roepen op tot een “stopzetting van deze aanval” op de nachtelijke sterrenhemel.
  • “Het verlies van de natuurlijke uitstraling van een ongerepte nachtelijke hemel voor de hele wereld, zelfs op de top van K2 of aan de oevers van het Titicacameer of op Paaseiland, is een ongekende wereldwijde bedreiging voor de natuur en het culturele erfgoed,” zeiden zij in een commentaar dat in het wetenschappelijke tijdschrift werd gepubliceerd.

Bovendien: lichtvervuiling, zowel vanuit de ruimte als vanuit steden, heeft gevolgen voor de gezondheid. Het verstoort de biologische klok bij mensen, waardoor het risico op kanker, diabetes en depressie kan toenemen.

• Maar de risico’s hebben niet alleen een impact op de mens. Ook fauna en flora lijden eronder. De rustperiode van planten wordt verstoord, evenals het zicht en de oriëntatie van dieren, met name trekdieren. Zonder zichtbare sterren om hen te leiden, wijken ze van hun traject af.

De conclusie: Astronomen roepen op tot een radicale beperking of zelfs een volledig verbod op megaconstellaties.

• Zij voegen er echter aan toe dat het “naïef is te verwachten dat de bloeiende ruimte-economie zichzelf gaat beperken”.
• De ruimte-economie heeft de laatste jaren inderdaad een hoge vlucht genomen, of het nu gaat om ruimtetoerisme – het aanbod wordt steeds diverser en “gedemocratiseerd” – of om ruimte-internetprojecten.

(fjc)