Twee dagen na de dood van een 11-jarig meisje in Antwerpen in een schietpartij rond drugs, barst het politieke conflict rond de aanpak in alle hevigheid los. Daarbij ging Antwerps burgemeester en N-VA-voorzitter Bart De Wever op ‘zijn’ ATV fors in de aanval. Hij is “woedend” en wil dat de federale regering de Nationale Veiligheidsraad bijeenbrengt, en fors extra middelen vrijmaakt, met “desnoods een inzet van het leger”. Dat wimpelde premier Alexander De Croo (Open Vld) af, net als z’n ministers: ook Annelies Verlinden (cd&v) op Binnenlandse Zaken en de immer actieve Vincent Van Quickenborne (Open Vld) op Justitie pasten voor zo’n groots moment. Dat zou immers verwachtingen kunnen scheppen, die oningevuld blijven. Plus volop de aandacht naar het federale niveau zuigen in heel de problematiek. Met het oog op 2024, waar er ook lokale verkiezingen zijn, wil niemand de hete aardappel van die ‘Antwerpse’ drugsoorlog in z’n schoot. Behalve dan de MR, en de grillige Georges-Louis Bouchez (MR). Want terwijl zowat iedere Vivaldist De Wever z’n suggestie van het leger in te zetten weglachte, duwen de Franstalige liberalen daar net het gaspedaal in.

In het nieuws: MR-vicepremier David Clarinval wil “de meest consequente middelen in de haven van Antwerpen: het leger”.

De details: Zo zet Bouchez opnieuw zijn eigen partij binnen Vivaldi netjes op de N-VA-lijn vanuit oppositie: even straf zijn, tegen de coalitiepartners in.

• “We moeten alles doen om de maffia aan te pakken. De MR vraagt dat het leger wordt ingezet, om tegen die drugsmaffia te vechten in de Antwerpse haven, om te vermijden dat zo drugs naar ons land komen”, zo laat Bouchez vanmorgen weten, als reactie op de passage die zijn eigen vicepremier Clarinval bij de RTBF maakte.
• In Matin Première had die het vanochtend daar over de drugsoorlog in Antwerpen. En daarbij leek die bijna een een-tweetje te spelen met de Antwerpse burgemeester De Wever: “Wij willen meer middelen, meer actie ook, om specifiek te gaan werken op de drugsproblematiek daar”, zo stelde Clarinval.
• Het lijkt een bevestigend antwoord op de oproep van diezelfde De Wever gisteren, op ATV. Daar stelde die “woedend” te zijn, en dat ook “niet meer te kunnen verbergen”. Hij hield een bijna wanhopige smeekbede om meer middelen, bijkomend op het Stroomplan, dat de vorige regering uitrolde om de drugstrafiek in Antwerpen aan te pakken. Daarbij eiste De Wever onder meer het snel invullen van de banen bij de federale gerechtelijke politie in Antwerpen, de FGP. Die zijn voorzien op een getalsterkte van 550, maar hebben maar effectief 480 man.
• En meteen wilde De Wever dus actie zien van Vivaldi. Die oproep doet hij ook niet voor het eerst overigens. “Ik vraag nu heel nederig en beleefd: roep die Nationale Veiligheidsraad samen, leg een plan op tafel en plan de uitvoering daarvan. Dat neemt zijn tijd, maar neem intussen noodmaatregelen.”
• Daarbij had hij ook een idee wat die noodmaatregelen zouden kunnen zijn: “Schraap volk bij de federale politie bij elkaar en stuur ze naar de Antwerpse haven. Stuur desnoods het leger, het maakt me niet uit, maar begin op zijn minst die haven te bewaken en maak prioriteit van het versterken van de gerechtelijke diensten daarachter. De FGP van Antwerpen is momenteel de meest onderbemande van het land.”

De essentie: Niemand wil de hete aardappel. Behalve de MR dus.

• Dat idee van die Nationale Veiligheidsraad is niet nieuw: heel België leerde dat vehikel kennen in de coronacrisis, toen premier Sophie Wilmès (MR) het gebruikte om de corona-aanpak goed te keuren, met ook de deelstaten aan boord. De bijeenkomsten waren zo groots opgezette mediamomenten achteraf, op de bijhorende persconferenties. Ook bij de bomaanslagen in Brussel en Zaventem riep Charles Michel (MR) die Veiligheidsraad bijeen.
• Maar De Croo wil er niet van weten: hij beseft als geen ander dat dan een verwachtingspatroon geschapen wordt. “En wat vertel je achteraf dan op een persconferentie, als er niet echt nieuwe maatregelen zijn?“, is ook de redenering bij meerdere coalitiepartners van Vivaldi. Dan krijgt De Wever potentieel nog meer een podium om zich boos te maken, en meer munitie om in 2024 te zeggen “dat hij aan de alarmbel is gaan hangen, maar geen respons kreeg”.
• De Croo schermt met de eigen ‘Nationale Veiligheidsstrategie’ van Vivaldi, die binnen de regering al langer vastligt. “De strijd tegen de georganiseerde misdaad is daar al dé topprioriteit, dat hebben we vorig jaar bepaald”, zo stelde hij gisteren op Radio 1.
• Dat De Wever het over het leger had, namen zowel Verlinden op Binnenlandse Zaken als Van Quickenborne op Justitie eigenlijk wel dankbaar aan. “Als ik het goed begrepen heb, heeft De Wever in de zomer nog gezegd dat het leger niet bijzonder goed opgeleid is om met dit soort fenomenen om te gaan”, zo reageerde ze fijntjes vanuit de VRT-studio’s.
• En ook Van Quickenborne schoot erop: “Een land waar het leger de politie vervangt, is een land waar je niet wil wonen. Dat zijn allemaal meer symboolmaatregelen.” Overigens liet Defensie zelf, via minister Ludivine Dedonder (PS), weten feestelijk te bedanken voor de job.
• Maar dat was dus buiten de liberale familiegenoten van de MR gerekend, die net wél graag met grove borstels te werk gaan als het over veiligheid gaat. Het is een publiek geheim dat Bouchez zich spiegelt aan zijn grote voorbeeld Nicolas Sarkozy, die als stoere minister van Binnenlandse Zaken in Frankrijk destijds furore maakte. Elke kans om dus op die lijn te gaan staan, zeker als dat ook nog eens de N-VA-lijn is, grijpt Bouchez aan. Ook al zet dat Open Vld én de premier dan weer een beetje in hun hemd.

Niet onverwacht: Van Quickenborne lijkt optimistischer over de slaagkansen van de staat versus de drugsmaffia.

• Dat de minister van Justitie een eeuwige optimist is, is niet nieuw. Van Quickenborne zelf oogst de laatste weken volop zelf aandacht in de drugsoorlog, omdat hij ontvoerd dreigde te worden, en moet ondergedoken leven voorlopig. Hij laat niet na om dat media-technisch gezien regelmatig in de verf te zetten. Maar tegelijk gelooft hij, eerder dan De Wever, dat de Belgische staat wél aan het langste eind kan trekken met de huidige aanpak.
• Daarbij viseert hij het verdienmodel: de drugstrafiek, die in Antwerpen zo makkelijk loopt omdat er zoveel containertransport, maar ook erg veel fruit (uit dezelfde landen van oorsprong als de drugs) in die haven binnenkomt, moet ‘duurder’ worden voor de maffia. Daar waar die vandaag volgens Justitie zo’n 11 à 12 procent van hun lading verliezen na inbeslagnames, wil Van Quickenborne dat naar 20 procent brengen.
• Daarbij hielp nog een andere Vivaldist, Vincent Van Peteghem (cd&v), gisteren al een handje. Als minister van Financiën is hij bevoegd voor de douane. En die kwamen uitgerekend gisteren met cijfers over de inbeslagnames, met 2022 als een absoluut recordjaar met 110 ton coke, die de douane onderschept heeft. En, er komen nog vijf nieuwe scanners bij, plus meer personeel voor de douane. Van Quickenborne laat tegelijk dan weer zijn Staatsveiligheid dat personeel in de haven nog meer doorlicht op mogelijke infiltratie.
• Op die manier lijkt Vivaldi dus te zeggen: “we komen er wel, met de huidige aanpak”. Bijkomende middelen is geen echte oplossing; vijf jaar na het uittekenen van het Stroomplan, is het nog wachten tot dat volop uitgerold is.
• Vraag is of dat houdbaar is: met de dood van het 11-jarige meisje is de familie van Antwerpse drugsbaronnen van Marokkaanse origine zwaar getroffen. Escalatie zou logisch zijn. Daarbij houdt de moeder van het slachtoffer tegelijk wel zonder verpinken vol dat haar broers “niets te maken hebben met drugs”.
• Een van die broers, die in Dubai een liederlijk leven leidt met z’n vermoedelijke drugsgeld, geeft dan weer allerlei interviews aan de Vlaamse kranten, waarin hij z’n drugshandel staalhard ontkent, maar “wraak” aankondigt, niet door geweld, maar door “samen te werken met de politie”. Het meisje zelf wordt binnenkort in Marokko begraven.

The day after: Bij Groen trekken ze lijnen, na de gesprekken met Engie, over de oudste kerncentrales.

• Neen, bij de groenen waren ze niet bepaald enthousiast over de euforie waarmee premier Alexander De Croo (Open Vld) het akkoord met Engie kwam verdedigen, op de persconferentie. “Opletten voor te weinig nuance: wij hebben met onze minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) ook altijd gezegd dat het om een belangrijke stap ging, een stukje van de oplossing, niet hét grote akkoord”, zo is aan de top te horen.
• Dat de premier het daar over “zekerheden” had, zoals “de zon die zou opgaan” en “de werken die nu beginnen aan Doel 4 en Tihange 3” vond men wat potsierlijk: “Iedereen weet dat dat niet klopt”.
• Bovendien ligt de kritiek dat Van der Straeten niet zou hebben volwaardig mee onderhandeld met Engie, en dat de premier de cruciale gesprekken uiteindelijk alleen zou hebben gevoerd, zeer zwaar op de maag. “Dat soort frame is echt niet onschuldig. Toen de premier en Frank Vandenbroucke (Vooruit) samen corona beheerden als crisis, begon niemand met die laatste te ondermijnen of weg te cijferen.”
• “Maar bij ons doet men dat van binnenuit doelbewust. Terwijl Tinne elke dag mee onderhandelt, en constant terugkoppelde met de partij leiding. Het is ontluisterend om vast te stellen dat de karaktermoord telkens van bij coalitiepartners moet komen.”
• En dat de liberalen en ook cd&v zich opmaken om nu de oudste centrales, Doel 1 en 2 en Tihange 1 langer open te houden? “Hebben ze dan niet gezien wat de complexiteit is zowel financieel als technisch, met die jongste centrales? En dan zouden we snel nu die oude ook nog gaan regelen? Daar kan geen sprake van zijn. Bovendien zijn er studies die zouden aantonen dat met de nieuwe gascentrales in Wallonië, die de komende jaren online gaan, men onmogelijk daar nog Tihange 1 ook nog op het hoogspanningsnet kan aansluiten. Dat zou de stabiliteit van het net in gevaar brengen.”
• En zo trekt Groen dus wel een duidelijke lijn: mogelijks kunnen de oudste reactoren wél gebruikt worden om één winter, die van 2025 dan, te overbruggen, door de nucleaire brandstof de komende jaren wat uit te sparen en zo ze ietsje langer open te houden dan gepland. Maar een volwaardige verlenging, zoals Doel 4 en Tihange 3, van tien jaar? “Geen sprake van”, voor Groen.  

Om te volgen: Vrijdag wil de Europese Commissie antwoorden over de pensioenen.

• Zoals al gezegd: het Engie-dossier is nog niet koud, en Vivaldi en premier De Croo moeten zich andermaal over het pensioendossier buigen. Vrijdag verwacht de Europese Commissie immers een antwoord, op een lijst van 22 voorwaarden die ze stelt om het Europese relancegeld uit te betalen. Dat gaat om zo’n 900 miljoen euro, geld dat grotendeels naar de deelstaten zal gaan: Jan Jambon (N-VA) en Elio Di Rupo (PS) volgen dus geïnteresseerd mee.
• Van die 22 voorwaarden zijn er twee niet vervuld: een kleiner issue, rond de traceerbaarheid van de middelen, en vooral, de kostprijs van de pensioenhervormingen. Die moeten voor de Europese Commissie toch op z’n minst budgetneutraal zijn, en liefst de begroting structureel gezonder maken. Het tegendeel bleek, voor wat Vivaldi in de zomer beslisten. Maar toen al schreef men wel in de notificaties van de beslissing in, om aan te passen, indien het netto zou kosten.
• Zo komt alles van december meteen terug: de discussie toen over de gelijkschakeling van de ambtenarenpensioenen en de vooral de gunstregimes voor militairen en het personeel van de NMBS was onaanvaardbaar voor zowel de PS als Ecolo.
• De PS heeft wel een alternatief klaar, zo weet Le Soir. Want bevoegd minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS), zou nu het voordeel van de pensioenbonus willen beperken tot personen die minder dan 4.000 euro bruto verdienen én deze financiële wortel niet langer toe te kennen na de wettelijke pensioenleeftijd.
• Dat betekent dat die wortel om toch langer te werken aanzienlijk krimpt, maar zo krimpen de kosten ook. Vraag is of dat haalbaar is voor de anderen: dit was net een maatregel om mensen aan te moedigen langer aan de slag te blijven, aan de andere kant verandert er niets aan de sociale uitkeringen om net passief te blijven.
• Het zou verbazen als de Vlaamse partijen, die allemaal de hervormingen eisen, nu enkel met die aanpassing akkoord zouden gaan: dan zijn ze een schietschijf voor de oppositie, en toont De Croo ook niet aan dat hij nog kan en wil hervormen. Het kan dus best dat België gewoon meer tijd vraagt, tot de begrotingscontrole in maart: kicking the can down the road. 

Blijvende vraag: Moet België met Iran gaan spreken?

• Ja, als het afhangt van oud-minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR), vandaag Europees Commissaris van Justitie. Reynders kwam een beetje als schoonmoeder advies geven, op LN24 vanmorgen, over de zaak. Volgens hem moet Hadja Lahbib, nieuw bij de MR in het Brussel van Reynders, en nu minister van Buitenlandse Zaken, dringend richting Teheran reizen.
• Alles draait om het lot van Olivier Vandecasteele, een Belg die sinds vorig jaar vastgehouden wordt in Iran, en ondertussen veroordeeld is voor spionage. De man was oud-ngo-medewerker, maar kreeg beschuldigingen van samenwerking met de VS en zelfs witwassing in z’n bak gedraaid. Hij werd eerst tot 28 jaar veroordeeld, heel recent ging Iran nog verder, en werd het 40 jaar, plus 74 zweepslagen.
• “In zulke zaken moet je alle mogelijkheden uitputten. Het is heel belangrijk om dan ter plaatst te gaan en een contact te leggen face to face. Trouwens, het is ook belangrijk om interesse te tonen van de bevolking, die deze inspanning steunt. Manifestaties, petities, dat zijn belangrijke elementen”, zo kwam Reynders vertellen.
• Lahbib riep eerder al de Iraanse ambassadeur in Brussel op het matje. Maar of dat veel effect heeft is maar de vraag. De Belgische regering was bezig aan een scenario om een veroordeelde terrorist, Assadollah Assadi, te ruilen met Iran, voor Vandecasteele en mogelijk nog anderen. Maar felle kritiek van de oppositie, aarzelingen bij vooral Ecolo, en uiteindelijk een schorsing van de deal door het Grondwettelijk Hof, bliezen die deal op. Nu zit de zaak in een impasse.
• Het is opvallend, hoe de zaak-Vandecasteele ondertussen wel blijft beroeren, zeker in Franstalig België. Daar was heel wat verontwaardiging omdat N-VA-Kamerlid Theo Francken op Twitter stelde dat die Vandecasteele tegen expliciet en individueel reisadvies van Buitenlandse Zaken toch naar Teheran was afgereisd, niet in zijn hoedanigheid als ngo-medewerker, waar hij gestopt was met werken, maar om een appartement daar te gaan verkopen. “België moet hem proberen vrij te krijgen, maar het debat verdient meer nuance”, zo schreef die.