De VS belooft tegen het einde van het jaar 15 miljard kubieke meter extra aardgas te leveren aan Europa; 70 procent meer dan in 2021. Maar vanuit logistiek oogpunt zou deze ontwikkeling wel eens de nodige hoofdbrekens kunnen opleveren. En uit gezondheids- en milieuoogpunt is de winning van Amerikaans schaliegas behoorlijk nefast.
Omwille van Poetins oorlog in Oekraïne wil Europa zich loskoppelen van Russische energie. Dit blijkt echter andere problemen op te leveren: veel van het gas en de olie die in Europa worden verbruikt, komen uit Rusland, evenals (bewerkt) uranium en steenkool. Pogingen om de ene energiebron (bijv. gas) terug te dringen ten gunste van een andere (bijv. kernenergie) zullen onze onafhankelijkheid dus niet fundamenteel veranderen. Bovendien is er nog steeds Poetins dreigement om de kranen leukweg dicht te draaien als reactie op de sancties.
Hernieuwbare energie is overal en gratis beschikbaar, en is – uiteraard – beter voor het klimaat dan de andere genoemde energiebronnen. Europa ziet het als de stuwende kracht om energieonafhankelijk te worden van Russische fossiele brandstoffen, en van fossiele brandstoffen in het algemeen. Maar de mate van ontplooiing die daarvoor nodig is zal nog wel enige tijd op zich laten wachten. Op korte termijn is Europa dus op zoek naar alternatieve energiebronnen.
In het kader van het bezoek van de Amerikaanse president Joe Biden aan dit oude continent is vrijdag een overeenkomst gesloten tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie over de levering van vloeibaar aardgas (LNG): de Amerikanen hebben zich ertoe verbonden hun leveringen met 70 procent te verhogen.
15 miljard extra kubieke meter
Tegen 2021 hadden de VS al 22 miljard kubieke meter gas geleverd. In 2022 zal naar verwachting nog eens 15 miljard kubieke meter worden geleverd. In 2021 was de VS de grootste leverancier van LNG aan Europa, goed voor 28 procent van de invoer. Een marktaandeel dat een jaar eerder nog was gestegen, toen het 22 procent bedroeg, meldt BFM Business.
Maar is het wel mogelijk om 15 miljard kubieke meter uit de hoge hoed te toveren? Volgens analisten van ING, geciteerd door CNN Business, zou het realiseerbaar zijn. “Een stijging met 15 miljard kubieke meter ten opzichte van 2021 moet haalbaar zijn, vooral als we de sterke stromen blijven zien die we tot nu toe dit jaar hebben gezien”, schatten zij in.
Het is natuurlijk geen onaanzienlijke hoeveelheid. Alex Froley van Independent Commodity Intelligence Services, die werd geciteerd door CNN, berekende dat het overeenkomt met een zesde van de jaarlijkse gasbehoefte van Duitsland (het land dat het meest afhankelijk is van Rusland).
Een (kleine) hulp, maar een met (grote) problemen
15 miljard is niet niets, maar het is niet zoveel in vergelijking met de 155 miljard m³ aardgas die Rusland bijvoorbeeld in 2021 aan het Europese continent heeft geleverd.
En deze toename, hoe “klein” ook in vergelijking met Russisch gas, is een logistieke uitdaging. 15 miljard m³ LNG komt overeen met 150 schepen, LNG-tankers om precies te zijn (die methaan op een temperatuur van -160 graden Celsius houden, zodat het vloeibaar blijft). Verwacht wordt dan ook dat tegen het einde van het jaar tot 150 extra schepen de Atlantische Oceaan zullen oversteken. Behalve dat de havens al onder druk staan, door vertragingen in de wereldwijde bevoorradingsketens.
Wat de Europese havens betreft: om LNG-schepen te ontvangen zijn speciale terminals nodig, de zogenaamde hervergassingsterminals. Duitsland heeft er geen, maar maakt vaart met de bouw van zo’n station. Ierland bouwt er ook eentje. België heeft er een, evenals Nederland, Litouwen, Polen, Portugal, Kroatië en Griekenland. Frankrijk heeft er vier (en heeft dit weekend aangekondigd er nog een te willen bouwen), Spanje is de kampioen met zeven, Italië heeft er drie, evenals Finland. Maar: er moet dus haast gemaakt worden, vooral omdat er nu ook veel schepen uit Qatar komen aangemeerd.
Ecologische zorg
Na de logistieke zorg komt echter de ecologische zorg. De reden waarom de VS zo’n grote reservecapaciteit heeft, is dat een groot deel van de aardgas- (en olie-)productie afkomstig is van fracking, of het winnen van schaliegas. Het gas bevindt zich in kleine holtes in lagen geologische sedimenten, vooral klei. Het kan niet worden gewonnen door in de grond te boren, zoals aardgas.
Daarom hebben bedrijven iets nieuws gevonden: er worden onder hoge druk grote hoeveelheden chemicaliën, water en zand de kleigesteentes in gespoten. Zo ontstaan er barsten in de gesteentes, en komt het gas vrij.
Deze chemicaliën kunnen nadien echter in het grondwater terechtkomen, en het water en de bodem verontreinigen. Dit type productie is ook zeer water-intensief, wat een probleem is in droge gebieden zoals Texas, en kan seismische risico’s met zich meebrengen.
In Europa worden de reserves juist niet geëxploiteerd vanwege de ecologische risico’s. Maar door zich te storten op Amerikaans gas, draagt Europa bij tot de vervuiling in de VS, wat uiteindelijk in strijd is met zijn klimaatambities, die erop gericht zijn de vervuiling over de hele linie te verminderen. In deze oorlog is de klimaatkwestie dus zeker ook een nevenslachtoffer. In plaats van deze ongebreidelde race naar niet-Russische fossiele brandstoffen, pleiten ‘gematigder’ stemmen voor een vermindering van het verbruik.
(lb/ns)