Een index die de geopolitieke risico’s in de wereld meet, staat op zijn laagste niveau sinds het tijdperk Obama. Dat komt omdat de wereld vandaag vooral op inflatie is gefocust. Maar dat neemt niet weg dat een aantal geopolitieke evoluties meer dan zorgwekkend mogen worden genoemd.

Amerikaanse public relations is feilloos

De geopolitical risk index van Blackrock bereikte vorige week zijn laagste stand in meer dan vier jaar. De regering Biden heeft zich de voorbije maanden dan ook uiterst efficiënt getoond in haar communicatie. ‘America is back’ is de slogan die daarbij wordt ingezet. Of het nu om het Klimaatakkoord van Parijs, covid-19, de situatie in de Indo-Pacific of een globale taks voor multinationals gaat. De paternalistische houding van Biden en het discours waarin hij wordt verkocht als ‘de man die er is om opnieuw orde op zaken te stellen’, werpt duidelijk pr-vruchten af.

De geopolitieke risico-index van het Blackrock Investment Institute houdt rekening met twee criteria:

• Een op de computer gebaseerd scoresysteem voor positieve en negatieve vermeldingen van geopolitieke risico’s in financiële rapporten en nieuwsberichten. 
• De tweede maatstaf is een model voor de potentiële impact op 30 dagen van geopolitieke gebeurtenissen op globale activa.

De USS Ronald Reagan verlaat ‘de meest ontvlambare zone ter wereld’

De wereld heeft dus de mond vol over die Amerikaanse efficiëntie inzake haar buitenlandpolitiek. Maar toch besliste diezelfde regering Biden vorige week om het vliegdekschip USS Ronald Reagan terug te trekken uit Japan. Het schip wordt dan ingezet bij de terugkeer van de Amerikaanse troepen die zich nog in Afghanistan bevinden. Dat is een gedurfd manoeuvre. Omdat de Amerikanen dan voor het eerst in jaren geen vliegdekschip zullen hebben in wat volgens het Blackrock Investment Institute momenteel de ‘meest ontvlambare zone ter wereld’ is: de regio Indo-Pacific. Daar smeult al een tijd een conflict tussen China en Taiwan. De VS hebben al aangegeven te zullen tussenkomen mocht dat nodig zijn. Maar eens het vliegdekschip daar weg is, zijn verschillende dagen, zelfs weken nodig om het terug te brengen.

Een geopolitieke en strategische degradatie?

Laten we niet vergeten dat het Amerikaanse defensiebudget met 778 miljard dollar groter is dan dat van de 10 landen die daarop volgen gecombineerd. Dat men met zulk budget er niet in slaagt een vliegdekschip te behouden in een regio die als ‘meest ontvlambaar’ wordt bestempeld, wijst toch op een zekere geopolitieke en strategische degradatie. Dat zal ook China en Rusland niet zijn ontgaan.

Er mogen dus vragen worden gesteld bij de berekening van geopolitieke risico’s door computers. Die zien vandaag alles roze, terwijl de woorden van de regering Biden toch iets anders aangeven dan haar daden.

Biden meets ’the killer’

Dan is er de topontmoeting op 16 juni in het Zwitserse Genève. Waar Biden de man zal ontmoeten die hij maart nog een moordenaar (‘killer’) noemde. Of Biden die dag – zoals hij het zelf aangaf – Vladimir Poetin de factuur zal presenteren voor diens vermeende misdaden, lijkt onwaarschijnlijk. Sancties tegen Belarus ten spijt, hief de regering-Biden eerder deze maand de sancties op tegen een bedrijf dat een omstreden gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland aanlegt. Critici zeggen dat de Nordstream 2-pijplijn een belangrijke geopolitieke prijs is voor het Kremlin.

China in de Verenigde Arabische Emiraten

Tenslotte is er nog de verkoop van Amerikaanse F-35 straaljagers aan de Verenigde Arabische Emiraten. De regering Biden keurde deze door zijn voorgangers onderhandelde transactie met een waarde van 23 miljard dollar onlangs goed. Tegelijkertijd registeren Amerikaanse satellieten hoe in de havens van Abu Dhabi steeds meer Chinees materiaal wordt gelost. Wat laat vermoeden dat China in het emiraat een militaire basis aan het bouwen is. De VAE kopen met andere woorden militair materiaal aan in de VS, maar laten China tegelijkertijd de vrije hand op hun grondgebied.

China in het Midden-Oosten

Ondertussen manifesteert China zich ook als de grootse bevoordeelde van de Amerikaanse terugtrekking uit het Midden-Oosten. Beijing was al jaren de belangrijkste koper van olie in de regio. Nu is het ook de enige externe mogendheid die sterke politieke en handelsbetrekkingen heeft bedongen met zowat elk belangrijk land in de zone. China’s steeds nauwere banden met Iran en anti-Amerikaanse sjiitische milities vormen volgens analisten op lange termijn zelfs een risico voor Amerikaanse strijdkrachten en commerciële belangen van de VS. 

Conclusie: de regering Biden munt uit in het verspreiden van een zeer efficiënt strategisch discours inzake haar buitenlandse politiek; de realiteit op het terrein is van gans andere aard.