Door financiële ongeletterdheid of een zeker “je m’en foutisme” doet de doorsnee zelfstandige in Vlaanderen de fiscus al jarenlang duizenden euro’s cadeau. Tegenover het geld dat onze ondernemers daar laten liggen, is de fel bediscussieerde meerwaardebelasting in principe zeer relatief. In dat opzicht vormt de nieuwste belasting in ons land een welgekomen wake-upcall, een oproep tot méér financiële bewustwording. Meer nog: als de regering dan toch een meerwaardebelasting oplegt, zou ze het moeten koppelen aan een verplichte financiële scholing voor zelfstandigen, en bij uitbreiding voor elke Belg. Het zou onze middenklasse en ondernemers mogelijk meer opbrengen dan dat het hen zou kosten.
Uit recent onderzoek bij meer dan 500 Vlaamse ondernemers bleek zopas nog dat zelfstandigen gemiddeld 5.800 euro per jaar onbewust aan de fiscus cadeau doen. De oorzaken? Gebrek aan tijd, kennis en soms gewoon nonchalance. Minder dan de helft weet bv. hoe ze hun winst fiscaal optimaal uit de vennootschap kunnen halen, en slechts 45 procent laat hun winst optimaal renderen. Slechts 41 procent heeft hun nabestaanden financieel, fiscaal en juridisch ingedekt. En hoe intriest ook: velen staan zelfs met de mond vol tanden als je ze vraagt naar omzet, kosten, targets of winst.
Nee, de Vlaamse ondernemer is uiteraard niet dom. Wél is hij vaak zo gepassioneerd met z’n business bezig dat de kern waarom hij of zij het doet – geld verdienen – vaak uit het oog wordt verloren. Daarenboven hebben onze Vlaamse ondernemers wel eens last van een zekere financiële ongeletterdheid. Tot er dan zoiets als “de meerwaardebelasting” opduikt. Dan wordt er moord en brand geschreeuwd, ook al laten ze intussen al jarenlang vele duizenden euro’s links liggen door financieel niet aan de juiste – vaak zelfs eenvoudige – knoppen te draaien.
In die zin kan de meerwaardebelasting onze ondernemers dwingen om meer met het financieel beheer van hun professionele activiteit én de vruchten ervan bezig te zijn. Ondernemers zullen nog beter moeten begrijpen wat hun onderneming waard is, hoe ze fiscaal optimaal werken, en hoe ze hun vermogen structureren. Dat is vandaag lang niet altijd het geval. De bakker, de arts of de hardwerkende zaakvoerder uit uw buurt, het blijven in vele gevallen vakmensen in hart en nieren, maar meer dan eens missen ze de reflex om financieel slim met hun centen om te gaan.
In dat opzicht is deze hervorming een kans voor meer financiële maturiteit; zolang ze gepaard gaat met juiste begeleiding en duidelijke spelregels. Alleen al het feit dat slechts 5 procent van de Belgen belegt, moet eigenlijk stof tot nadenken zijn. Want hoe kan het zijn dat zo’n kleine groep z’n centen aan het werk zet, terwijl we in een wereld leven waarin o.a. de toegang tot de beurs democratischer dan ooit is, met producten zoals ETF’s.
Maar… zoals de regering het nu aanpakt, vormt de meerwaardebelasting straks eigenlijk meer een psychologische dan een financiële drempel. Wie al belegde, gaat hierdoor wellicht niet afhaken. Maar voor wie nog niet belegde, ligt dat psychologisch wel even anders: terwijl we eigenlijk al financieel beperkt geschoold zijn en in veel gevallen uit onwetendheid niet de juiste zaken doen, schrikt men nu nog meer af. En dat is jammer.
Daar ligt dé gemiste kans van onze regering. In plaats van enkel met de nieuwe vermogenstaks te zwaaien, had men deze beter gekoppeld aan een verplichte financiële scholing voor zelfstandigen, en bij uitbreiding zelfs voor elke Belg.
Pas op, de extra belasting zal nog altijd velen treffen. Want wie straks goed belegt, krijgt toch minder waar voor zijn geld – lees: minder rendement. Ook al gaat het maar om enkele procenten achter de komma: als we terecht heisa maken over fondsbeheerskosten van 0,6 procent of 1 procent per jaar, dan mag de impact van de meerwaardebelasting niet onderschat worden. Alleen: wat maakt het uit als onze ondernemers anno 2025 sowieso al niet de juiste fiscale en financiële regelingen treffen en daardoor sowieso al duizenden euro’s laten liggen. Als iemand dat duidelijk wil maken aan onze ondernemers, dan zal de meerwaardebelasting hen misschien meer goed dan kwaad doen. Want de tijd van vrijblijvendheid is voorbij.
Roberto Musardo, oprichter van House of Finance