Afrika wordt feitelijk gegijzeld door de Russische invasie van Oekraïne, met als gevolg catastrofaal stijgende voedselprijzen. Dat vertelde de Oekraïense president Volodymyr Zelensky maandag tijdens een toespraak achter gesloten deuren aan de vertegenwoordigers van de Afrikaanse Unie (AU).

De Oekraïense president moest grote moeite doen om de Afrikaanse Unie toe te kunnen spreken, waarvan veel leden nauwe banden met Rusland onderhouden en geen steun verlenen aan de sancties van het Westen. “Ze proberen u en het lijden van de bevolking te gebruiken, om druk uit te oefenen op de democratieën die Rusland sancties hebben opgelegd”, aldus Zelensky. 

De president maakte tijdens zijn toespraak de vergelijking tussen een gijzelnemer en gijzelaar, waarbij Afrika door een hongersnood stevig in een houdgreep wordt gehouden, die onder andere het resultaat is van de Russische agressie.

Banden tussen Moskou en Afrika verzwakken

Recentelijk hadden de leiders van de AU nog een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin, die stelde dat de westerse sancties verantwoordelijk zijn voor de voedselcrisis op het continent. De Europese leiders, samen met Oekraïne, zijn daarom druk bezig om de Afrikaanse landen ervan te overtuigen dat niet het Westen, maar Rusland de schuldige is van de voedseltekorten.

Zelensky probeert daarom samen met het Westen de banden tussen Moskou en Afrika te verzwakken, door te benadrukken dat Rusland de schuldige is van de dramatische tekorten aan tarwe en oliën, net als de torenhoge voedsel- en brandstofprijzen op het Afrikaanse continent. 

Maandag nog zei de Europees commissaris, Josep Borrell, dat de Russische blokkade van de Oekraïense export een “oorlogsmisdaad” is. Borrel zei dat het een “doelbewuste poging” is van het Kremlin om honger in de wereld te creëren. Vervolgens krijgt het Westen hier dan de schuld van, aldus de commissaris.

De officiële reactie van de AU op de toespraak van Zelensky was echter gematigd. De voorzitter van de commissie, Moussa Faki Mahamat, twitterde dat de Afrikaanse landen “het standpunt van de AU hebben herhaald en dat er een dringend dialoog moet komen om het conflict te beëindigen”.

Tweede poging

Oekraïne zal later deze week nog een tweede poging wagen, wanneer zijn minister van Buitenlandse Zaken voor verslaggevers uit Afrika spreekt, tijdens een door de VS georganiseerde briefing. Daar wordt besproken hoe de “grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne de voedselzekerheid op het Afrikaanse continent beïnvloedt”. 

De Europese Unie heeft daarnaast alle Afrikaanse ministers van Buitenlandse Zaken een brief geschreven, om uit te leggen dat de sancties van de unie tegen Rusland niet verantwoordelijk zijn voor de dreigende wereldwijde voedselcrisis. De EU heeft namelijk geen verbod ingesteld op de uitvoer van Russisch voedsel of kunstmest naar landen buiten de unie.

Eerder deze maand zei de voorzitter van de AU, de Senegalese president Macky Sall, tegen de Russische Vladimir Poetin dat de gevechten in Oekraïne en de westerse sancties de voedseltekorten hadden verergerd. 

Genadeloze hongersnood

Ondertussen hebben miljoen mensen in de Hoorn van Afrika, waaronder Ethiopië en Somalië, grote moeite om voedsel of zelfs humanitaire hulp te vinden. En dat alles te midden van een historische droogte. Volgens AP zijn er dit jaar alleen al honderden doden gevallen als gevolg van de genadeloze hongersnood. Op het continent stijgen daarnaast de prijzen van basisproducten, zoals tarwe en bakolie, pijlsnel. 

De oorlog van Rusland heeft onder andere verhinderd dat zo’n 20 miljoen ton Oekraïens graan in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en delen van Azië terechtkwam. Daarnaast nemen klimaatgerelateerde rampen sneller toe in Afrika, waar zware droogtes worden vastgesteld. 

“We weten zeker dat het aantal doden zal toenemen tot ver in 2023”, aldus Sean Jones, directeur van de USAID-missie in Ehtiopië.

(kg)