Na vier jaar onder de centrumrechtse premier Andrej Babiš maakt Tsjechië zich op voor een nieuwe regering. Hoewel zijn ANO 2011-partij de meeste stemmen haalde, wordt het moeilijk een coalitiepartner te vinden. Lang leek het dat ANO de verkiezingen zouden winnen, tot op het laatste moment het centrumrechtste Spolu de winst opstreek.
Het anti-migrantendiscours van Babiš bleek achteraf niet genoeg om hem de overwinning te schenken bij de verkiezingen. Hoewel ANO 2011 de grootste partij is met 27,13 procent en 72 van de 200 zetels de grootste partij is, wil niemand met hem regeren. Dit zet de deur open voor een nieuwe regering.
Controverse alom
De persoon Babiš is veelbesproken in Tsjechië en is al jaren voer van controverse. Zo werd hij de tweede rijkste man van het land, nadat hij een fortuin verdiende als CEO van Agrofert. Dit Tsjechische conglomeraat is actief in de agricultuur, bouwsector, energiesector en de mediawereld. In 2012 richtte hij de partij ANO 2011 op, met als partijpunt 1 “het tegengaan van corruptie en anti-establishment”. Dit leverde hem in 2014 een mandaat als minister van Financiën op. In 2017 werd hij door premier Bohuslav Sobotka aan de kant geschoven, na aanwijzingen van belastingontduiking.
Later dat jaar won de centrumrechtse partij van Babiš zelf de verkiezingen; hij werd aangeduid als eerste minister van een minderheidsregering. Daarmee werd hij de oudste én rijkste persoon ooit die premier werd. Doorheen zijn premierschap werd Babiš regelmatig beschuldigd van belangenvermenging, intimidatie van tegenstanders en zijn vroegere rol bij de communistische geheime dienst.
Nieuwe regering
Verwacht wordt nu dat president Milos Zeman Babiš aanduidt als premier. Dan is het aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers om diens mandaat al dan niet goed te keuren. Aangenomen wordt dat zijn rol wordt afgekeurd, waarna een nieuwe regering moet worden gevormd. De verwachte coalitie bestaat uit de nieuwe centrumrechtse partij Spolu en PIR-STAN. Spolu werd eerder dit jaar gevormd uit drie partijen, waaronder de Civic Democrats, de tweede grootste partij van Tsjechië.
PIR-STAN is een andere partij die dit jaar pas werd samengesteld uit de Piratenpartij en de Mayors and Independents Party. Beide partijen profileerden zichzelf als “democratisch blok”, tegen ANO. Samen kunnen Spolu en PIR-STAN 108 van de 200 zetels bezetten: goed voor een meerderheidsregering dus.
Weinig zekerheid
Babiš probeerde de verkiezingen te winnen met een anti-migrantenpolitiek, maar dit (en het opduiken van zijn naam in de Pandora Papers) deed hem uiteindelijk de das om. Toch is het pad niet vlak voor de Spolu-PIR-STAN-coalitie. Hoewel maar twee partijnamen zal ze coalitie uiteindelijk uit vijf partijen bestaan. In de Tsjechische politiek een primeur. Het wordt afwachten of dit effectief de nieuwe coalitie wordt, en indien ja, ze ook tot staat is om goed te regeren.
(jvdh)