Roken heeft twee jaar geleden wereldwijd bijna acht miljoen mensen gedood. Het aantal rokers heeft inmiddels een recordhoogte van 1,1 miljard mensen bereikt. Dat zegt een onderzoek van het Institute for Health Metrics and Evaluation in 204 landen. De studie benadrukt dat de inspanningen om de gewoonte te beteugelen door de bevolkingsgroei ruimschoots ongedaan werden gemaakt. Daarbij wordt opgemerkt dat vele jongeren in de hele wereld nog altijd de gewoonte oppikken.

De onderzoekers betoogden dat regeringen zich moeten concentreren op inspanningen die jongeren zouden beletten om met roken te beginnen. ‘Er moet immers worden vastgesteld dat 89 procent van de nieuwe rokers op de leeftijd van vijfentwintig jaar verslaafd was’, luidt het. ‘Anderzijds blijkt het bijzonder onwaarschijnlijk dat er na die leeftijd nog met de tabaksconsumptie wordt begonnen.’

Tien landen

De onderzoekers merken op dat de prevalentie van het roken de voorbije drie decennia wereldwijd is afgenomen. Maar er werden ook twintig landen geregistreerd waar het rookgedrag bij mannen is toegenomen. Datzelfde geldt voor twaalf landen bij de vrouwelijke rokers.

Amper tien landen vertegenwoordigen twee derde van de rokende wereldbevolking. Het gaat om China, India, Indonesië, de Verenigde Staten, Rusland, Bangladesh, Japan, Turkije, Vietnam en de Filippijnen. Een op de drie tabaksconsumenten – 341 miljoen mensen – woont in China.

Twee jaar geleden werd roken vooral in verband gebracht met overlijdens door ischemische hartziekte (1,7 miljoen), chronische obstructieve longziekte (1,6 miljoen), tracheale bronchiën en longkanker (1,3 miljoen) en beroertes (bijna 1 miljoen).

Eerdere studies hebben aangetoond dat ten minste de helft van de langdurige rokers zal overlijden door oorzaken die rechtstreeks met roken verband houden. Ook is bewezen dat rokers een gemiddelde levensverwachting hebben die tien jaar lager ligt dan leeftijdsgenoten die nooit hebben gerookt.

Belastingen

Volgens de studie had de helft van de landen geen enkele vooruitgang geboekt bij de inspanningen om jongeren tussen vijftien en vierentwintig jaar te beletten met roken te beginnen. Gemiddeld werd op negentienjarige leeftijd met roken gestart. Op dat ogenblik is het roken in de meeste landen wettelijk toegelaten.

‘Er zijn bewijzen dat roken minder waarschijnlijk wordt wanneer men ertoe komt die beginleeftijd verder naar boven op te schuiven’, benadrukken de onderzoekers. ‘Dat betekent dat ervoor moet worden gezorgd dat jongeren tot een leeftijd van ongeveer vijfentwintig jaar van tabak zouden moeten worden weggehouden. Dit zou voor de volgende generatie resulteren in een radicale verlaging van het aantal rokers.’

Vijftien jaar geleden ondertekenden 182 landen een verdrag rond de ontmoediging van de tabaksconsumptie, maar er zijn grote verschillen in het handhavingsbeleid. Belastingen blijken de grootste effecten te hebben. In de rijke wereld worden daarbij wel hoge prijzen opgemerkt, maar in landen met een laag of middelmatig inkomen ligt die kost meestal aanzienlijk lager.

Verbod op reclame

Daarbij maken de onderzoekers gewag van een inmenging van de tabaksindustrie en een afnemend politieke engagement. Dit heeft volgens hen geleid tot een grote kloof in de inspanningen die wereldwijd worden gedaan om de tabaksconsumptie te ontmoedigen.

‘Onder meer moet ook een wereldwijd verbod op reclame, promotie en sponsoring in online media worden doorgedrukt’, waarschuwen de onderzoekers nog. ‘In werkelijkheid heeft slechts één op de vier landen alle vormen van directe en indirecte reclame volledig verboden.’

(lb)