Er is veel discussie over de doeltreffendheid van de Amerikaanse sancties tegen Rusland, maar het is duidelijk dat ze een economische impact hebben. Toch schieten ze hun belangrijkste doelwit voorbij: de Russische miljardairs die dicht bij het Kremlin staan. Grondstoffenexporteurs betalen hun kosten in roebels, maar verdienen hun geld in vreemde valuta. De mensen die de VS graag pijn had gedaan, profiteren net van de devaluatie van de Russische roebel.

De spanningen tussen Rusland en Oekraïne hebben geleid tot een aanzienlijke daling van de waarde van de roebel. Voor het eerst sinds de herfst van vorig jaar staat de Russische munt dichtbij 80 roebel tegenover de dollar. Sinds 17 maart – toen de Amerikaanse presidente Biden zijn Russische collega Poetin ‘een moordenaar’ noemde – is de roebel 6 procent gedaald ten opzichte van de dollar. De roebel is met name losgekoppeld van de prijs van olie, Ruslands belangrijkste exportproduct. De olieprijs staat momenteel op 63 dollar per vat, maar de koers van de roebel ligt dichter bij die van vorig najaar, toen de olieprijs slechts 40 dollar bedroeg.

Roebel werd op 16 maanden een kwart goedkoper

Sinds het begin van 2020 is de roebel zelfs met 26,1 procent gedaald. De devaluatie is goed nieuws voor exporteurs van grondstoffen, maar drijft de inflatie op en geeft de regering Poetin een reden om voor het eerst in 30 jaar voedselprijscontroles op te leggen.

De belangrijkste drijfveer voor de devaluatie is het risico van nieuwe westerse sancties als gevolg van de situatie in Oekraïne en de gezondheid van de opgesloten oppositieleider Alexei Navalny, die momenteel in hongerstaking is. 

Analisten van Russische investeringsbanken schatten de ‘geopolitieke premie’ op de roebel-dollarkoers op ongeveer 10 roebel. Dit betekent dat, zonder meer dreigende sancties, de Russische munt ongeveer 67 roebel per dollar waard zou zijn.

Versoepeling reisbeperkingen zal roebel verder omlaag jagen

De versoepeling van de reisbeperkingen in verband met het coronavirus deze zomer zou een nieuwe klap voor de roebel kunnen betekenen. In 2020, met de grenzen gesloten, bleef ongeveer 1,5 biljoen roebel (20 miljard dollar) die normaal in het buitenland zou worden uitgegeven, in Rusland. Zonder dit gedwongen thuisblijf-effect zou de Russische munt nog eens ongeveer 5 roebel goedkoper zijn geweest ten opzichte van de dollar.

De daling van de roebel is ook de belangrijkste motor achter de stijgende inflatie in Rusland geworden. In 2019 bedroeg de inflatie ongeveer 3 procent, erg laag voor Rusland, maar in 2020 klom ze tot 4,9 procent. En in het eerste kwartaal van 2021 liep de inflatie op jaarbasis op tot 5,8 procent. Stijgende voedselprijzen hebben de regering gedwongen om de eerste voedselprijsplafonds in de moderne Russische geschiedenis op te leggen.

(jvdh)