Een schip ter grootte van een wolkenkrabber liep dinsdag aan de grond in een van de drukste vaarroutes ter wereld, en drukt zo de pauzeknop in van de wereldhandel. Maar wat zijn de concrete gevolgen daarvan juist?

Het ziet er steeds meer naar uit dat het nog wel even kan duren eer de Ever Given bevrijd wordt uit haar benarde positie. Donderdag zei het bergingsbedrijf dat het schip vastzit ‘als een gestrande walvis’ en dat het ‘mogelijk weken duurt’ eer het bevrijd wordt. Op vrijdag wist Bloomberg te melden dat het nog ‘minstens tot woensdag’ zal duren om het schip vlot te krijgen. Het is nu al een van de ergste blokkades in jaren, maar wat zijn de concrete gevolgen van het langdurig blokkeren van een van de drukst bevaren handelsroutes?

Suez in cijfers

In 2019 passeerden meer dan 19.000 schepen door de waterweg – die anders helemaal om Afrika heen via Kaap de Goede Hoop moesten varen – met bijna 1,25 miljard ton cargo. Volgens het Egyptisch agentschap dat instaat voor het beheer van de vaarroute, passeert zo’n 13 procent van de wereldhandel door het kanaal.

Het Internationaal Energieagentschap (IEA) schat dat ongeveer 9 procent van het zeetransport van ruwe olie langs het kanaal passeert. Het Amerikaanse Energie Informatiecentrum schat dan weer dat het kanaal goed is voor 8 procent van het vloeibaar aardgas, of LNG.

Het Suezkanaal is dé handelsverbinding tussen Azië en Europa. Het vastgelopen schip was ook onderweg van China naar Rotterdam. Het is bovendien de belangrijkste bron van buitenlandse valuta voor de Egyptische regering. Momenteel is de beheersinstelling bezig aan het verbreden van het kanaal, om de dagelijkse capaciteit van 50 schepen te verhogen naar 93 schepen in 2023.

Dat één incident het hele kanaal kan blokkeren is vooral door de grootte van het schip: de Ever Given is 400 meter lang, 59 meter breed (op het breedste punt), heeft een diepgang van 16 meter en een capaciteit van meer dan 18.000 containers. Het is een van de grotere types containerschepen die er bestaan. Het is onmogelijk om een verkeerd manoeuvre of een plotse windstoot – volgeladen met containers reageert het als net als een zeilschip – snel te corrigeren.

Het waren felle winden die het schip dinsdagochtend uit koers bliezen, waardoor de voorkant vastliep en de achterkant bleef drijven waardoor het schip dwars kwam te liggen. Aangezien de drijvende stalen reus veel langer is dan het kanaal breed is op de plek waar het vastliep, zat een van de drukste vaarroutes ter wereld van het ene moment op het andere potdicht.

Gevolgen voor Europa

Het veroorzaakte een van de grootste scheepsblokkades uit de recente geschiedenis. Volgens Bloomberg was het aantal schepen dat langs beide kanten van het kanaal wachten op een vrije doorgang vrijdag al opgelopen tot 238 schepen langs beide kanten van het kanaal op een vrije doorgang.

Scheepvaartmagazine Loyd’s List schat dat elke dag dat het kanaal gesloten er 8 miljard euro aan goederen niet op hun bestemming geraken.

‘Het blokkeren van zoiets als het Suezkanaal zet echt een aantal dominostenen in beweging die elkaar omverwerpen’, zegt Lars Jenssen, CEO van Sea Intelligence Consulting aan Global News.

‘Dit gaat niet om het directe effect van een lading die een aantal weken later aankomt, maar we zullen de gevolgen binnen enkele maanden nog steeds voelen in de globale toeleveringsketen.’

Wanneer de schepen later dan gepland in de Europese havens toekomen, zijn hun aanlegplaatsen al ingenomen door andere schepen. Volgens de gerenommeerde scheepvaartexpert Jenssen zullen we binnen een week (afhankelijk van wanneer het kanaal vrijgemaakt wordt) opstoppingen beginnen te zien in Europese havens. Containerschepen zullen toestromen zonder dat ze kunnen aanmeren om hun goederen te lossen.

‘Elke haven in West-Europa zal dit voelen’, zei de woordvoerder van de Rotterdamse haven donderdag al aan Reuters. Ook de CEO van de haven van Antwerpen maakt zich zorgen: ‘Als je zulke verstoringen hebt in de wereldwijde toeleveringsketen, lijdt iedereen’, zei Jacques Vandermeiren aan hetzelfde persagentschap.

Containertekort

Het effect zal vergelijkbaar zijn met de recente congestie in de haven LA, maar dan op grotere schaal. Eind januari ontstond daar ernstige chaos en vertragingen heeft nadat China zijn productie had verhoogd en weer begon te exporteren nadat de coronabeperkingen waren opgeheven. Heel wat grote bedrijven ervoeren toen wereldwijde vertragingen in leveringen. Volgende week staat Europa zo’n historische flessenhals te wachten.

Een ander effect dat mogelijks zal spelen is dat er een tekort aan containeruitrusting ontstaat. De containers die nu vastzitten in en rond het Suezkanaal kunnen dus niet terug hun haven van vertrek binnen om gevuld te worden met een nieuwe lading.

Analisten verwachten dat de vertragingen en de containertekorten de al zeer hoge vrachttarieven wel eens naar nieuwe recordhoogtes zouden kunnen sturen.

Gevolgen voor de olieprijzen

Het incident verstoorde ook de olie- en gasleveringen vanuit het Midden-Oosten naar Europa. Als de situatie niet snel wordt opgelost kan dat een piek in de globale olieprijzen veroorzaken.

Er zijn aanwijzingen dat de Suezblokkade de doorgang voor minstens tien olietankers heeft belemmerd, met in totaal zo’n 13 miljoen vaten ruwe olie aan boord. Als die schepen moeten omvaren zullen ze minstens 15 dagen later op hun bestemming aankomen.

De reactie van de oliemarkt bleef dan ook niet lang uit. Vrijdagavond stond de prijs van een vat ruwe Brent-olie op 64 dollar, een stijging van meer dan 6 procent tegenover dinsdag.

Blijkbaar was de vrees voor krapte in de aanvoer groter door het verstopte Suezkanaal groter dan de bezorgdheid over de zwakke vraag als gevolg van lockdowns in Europa en Azië.

(jvdh)