‘De sanitaire crisis heeft de omvang van de overheid tot onwaarschijnlijke proporties opgeblazen, waarbij die zich ook in domeinen mengt waar ze niets te zoeken heeft, zoals onze individuele vrijheden. Hoe vetter de staat, hoe inefficiënter die wordt. Dat zien we vooral in Europa, met het catastrofale beheer van de pandemie daar. De idee dat een enorme staat zijn burgers beter beschermt, is een fout idee. Al kan ik me niet van de indruk ontdoen dat de staat na de door de pandemie aangerichte ravage enkel verder zal uitbreiden.’

Dat zegt de Peruviaanse schrijver Mario Vargas Llosa (foto) in een interview met het Franse weekblad Le Point. Vargas Llosa was in 1990 presidentskandidaat in zijn land, maar verloor toen onverwacht van Alberto Fujimori. In 2010 won hij de Nobelprijs Literatuur.

Hoe vetter de staat, hoe inefficiënter, aldus deze Peruviaan, die 43 maal de titel van doctor honoris causa kreeg aan de meeste bekende universiteiten wereldwijd. Maar is dat wel zo?

Efficiëntie Belgische overheid is laag

De Franse zakenbank Natixis nam 18 landen van de rijkelandenclub OESO onder de loep. Ze keek naar hun prestaties in zes deelgebieden: onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid, innovatie, de arbeidsmarkt en de armoedegraad.

Uit het onderzoek kan worden geconcludeerd dat overheden in Duitsland, Nederland, Zweden, Finland, Denemarken, Oostenrijk en Japan een hoge graad van efficiëntie aan de dag leggen. 

Canada, het VK en Australië krijgen een matige score mee, terwijl de efficiëntie van de overheid laag werd bevonden in de VS, Spanje, Italië, Portugal, Ierland, Griekenland, Frankrijk en ook België. 

In ons land is het vooral de lage werkzaamheidsgraad van de actieve bevolking die zorgen baart. Daar gaan we in het staartpeloton enkel nog Spanje, Frankrijk, Griekenland en Italië vooraf.

Dan is er de kost en de efficiëntie van onze gezondheidszorg. De Belgische gezondheidszorg is bij de duurste van de EU, maar geen enkel EU-land heeft minder artsen per 1.000 inwoners dan wij.

Kosten-batenanalyse: we betalen 10 procent te veel voor wat we terugkrijgen

De efficiëntie van de overheid kan onmogelijk los van haar kost gezien worden, stelt de zakenbank. Ook daar maakt België een slechte beurt. De Belg betaalt met andere woorden veel belastingen en krijgt daar van de overheid weinig voor terug.

In onderstaande grafiek is te zien hoe meer dan de helft van ons bbp aan het overheidsbeslag opgaat. Dat terwijl de algemene efficiëntie van onze overheid te wensen overlaat. 

België (BG) zit ver boven de regressielijn. Indien de kost van onze overheid evenredig zou zijn met haar efficiëntie, zou het overheidsbeslag om en bij de 10 procent lager moeten liggen. Enkel Frankrijk (+/- 12 procent) doet nog slechter.

Dat, zoals Vargas Llosa stelt, de rol van de staat postcorona eerder zal uitbreiden dan verminderen, lijkt onvermijdelijk. Een goed voorbeeld is opnieuw… België.

• ‘7 op tien Belgen voelt de crisis niet‘, kraaide de Nationale Bank euforisch, eind 2020. Nooit eerder spaarden de Belgen zoveel bijeen, 22 miljard, die niet in consumptie ging. Maar dat soort berichten is compleet misplaatst ten opzichte van de 30 procent die wel bloedt. Het wijst vooral op de al erg hoge percentages van de beroepsbevolking waarvan het loon gewoon door de staat betaald wordt.
• Het punt waarop tot 70 procent van de bevolking uiteindelijk afhangt van de overheid voor z’n inkomen, zoals in Wallonië in sommige regio’s al langer het geval is, is niet meer zo veraf.