Key takeaways

• De recente grondwetswijzigingen in Pakistan verlenen veldmaarschalk Asim Munir levenslange immuniteit tegen vervolging en breiden zijn gezag als legerleider uit tot alle takken van het leger.
• Het effect van deze amendementen is het creëren van een permanente militaire elite met juridische immuniteit, waardoor het moeilijker wordt voor burgerregeringen om mogelijk wangedrag van het leger te onderzoeken.
• De snelle goedkeuring van deze amendementen heeft kritiek uitgelokt van oppositiewetgevers, die ze “ongrondwettelijk” noemen en “een teken van het verval van de democratie in Pakistan.”

Het leger van Pakistan is lange tijd een belangrijke kracht geweest in het politieke landschap van het land en wordt vaak beschreven als een hybride civiel-militair systeem. Hoewel er in 2008 een einde kwam aan het directe militaire bewind, is hun invloed in dit nucleair bewapende land blijven groeien. Een recente grondwetswijziging versterkt die machtsdynamiek nog verder. Dat meldt het persagentschap Bloomberg.

Uitbreiding van militaire autoriteit

De wijziging, die half november door de wetgevers werd goedgekeurd, verleent maarschalk Asim Munir levenslange immuniteit tegen vervolging en breidt zijn autoriteit als legerleider uit tot alle drie de takken van het leger. Munir wordt algemeen beschouwd als de invloedrijkste figuur van Pakistan, die beslissende macht heeft over belangrijke zaken zoals het buitenlands beleid en de economie.

De belangrijkste veranderingen die door de 27e grondwetswijziging worden ingevoerd, zijn onder andere de creatie van een nieuwe functie (Chief of Defence Forces), waardoor het bevel over het leger, de marine en de luchtmacht onder Munir wordt gecentraliseerd. Bovendien wordt Munirs termijn van vijf jaar als legerleider door het amendement verlengd tot 2030 in plaats van 2027, waardoor hij gegarandeerd aanwezig zal zijn bij de volgende algemene verkiezingen in Pakistan in 2029.

Levenslange gevangenisstraf voor hoge militaire functionarissen

Daarnaast wordt levenslange immuniteit verleend aan hooggeplaatste militairen, waaronder de president, veldmaarschalk, luchtmaarschalk en admiraal van de marinevloot, tenzij zij door het parlement in staat van beschuldiging worden gesteld.

Hoewel het belangrijkste doel van de wijziging is om de positie van het leger te versterken, werden er ook gerechtelijke hervormingen ingevoerd. Boven het Hooggerechtshof werd een Federaal Constitutioneel Hof opgericht om grondwettelijke kwesties op te lossen. De eerste 13 rechters van dit hof zullen door de president worden benoemd. Voorstanders van het amendement voeren aan dat dit nieuwe hof sneller beslissingen zal nemen over belangrijke grondwettelijke kwesties en de last van het Hooggerechtshof zal verlichten, dat zich nu alleen nog maar zal bezighouden met straf- en civiele zaken.

Zorgen over rechterlijke onafhankelijkheid

Critici uiten echter hun bezorgdheid over mogelijke beperkingen van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, onder verwijzing naar het ontslag van twee rechters van het Hooggerechtshof kort nadat de wijziging was aangenomen. De regering rechtvaardigt de wijzigingen door de noodzaak om de procedurele duidelijkheid en administratieve structuur binnen de strijdkrachten te verbeteren, waaronder het formaliseren van de rol van Munir na een kort militair conflict met India in mei.

De uitbreiding van Munirs bevoegdheden valt samen met zijn groeiende internationale reputatie. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld bij het verbeteren van de betrekkingen tussen Pakistan en de Verenigde Staten en heeft dit jaar ontmoetingen op hoog niveau met president Donald Trump bijgewoond in het Witte Huis.

Verzwakking van de civiele controle

Deze grondwetswijzigingen creëren in feite een permanente en wettelijk onschendbare militaire elite, waardoor het voor de burgerregering veel moeilijker wordt om mogelijk wangedrag van de militairen te onderzoeken, waaronder politieke inmenging, financieel wangedrag of zelfs de voorbereiding van een staatsgreep. Dit verzwakt verder de instellingen die over het algemeen fungeren als controle op machtsmisbruik.

De snelle goedkeuring van deze amendementen leidde tot kritiek van wetgevers van de oppositie, die demonstraties organiseerden en het stemproces boycotten en de amendementen ongrondwettelijk noemden en een teken van de ineenstorting van de democratie in Pakistan.

Geschiedenis van het militaire bewind

De geschiedenis van Pakistan wordt gekenmerkt door vier succesvolle militaire staatsgrepen sinds de oprichting in 1947. Het leger heeft bijna de helft van de 78-jarige geschiedenis van het land geregeerd. Vreedzame machtsovergangen van de ene burgerregering naar de andere zijn zeldzaam geweest, en geen enkele premier heeft een volledige termijn van vijf jaar volgemaakt.

Zelfs als het leger het land niet rechtstreeks controleert, oefent het aanzienlijke invloed uit via zijn inlichtingendienst en zijn grote economische belangen. Voormalig premier Imran Khan, die momenteel vastzit op beschuldiging van corruptie, kwam in 2018 aan de macht met de steun van het leger, maar werd afgezet na onenigheid over een aantal kwesties, waaronder economisch beheer en vermeende inmenging in militaire promoties.

De huidige premier Shehbaz Sharif is erin geslaagd om een positieve relatie met het leger te onderhouden en beweert dat de politieke en militaire leiders van Pakistan op één lijn zitten. (fc)

Volg Business AM ook op Google Nieuws

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!