“Het is altijd al moeilijk geweest om je eerste baan te krijgen, maar dit jaar blijkt het moeilijker dan ooit. AI is de boosdoener,” zegt Matthew Lynn.
Het is altijd al lastig geweest om je eerste baan te krijgen. Maar dit jaar blijkt het moeilijker dan ooit. Volgens de vacaturesite Indeed staan afgestudeerden voor de slechtste arbeidsmarkt sinds 2018. In september liet consultancygigant PWC, traditioneel een grote werkgever, weten dit jaar 200 minder afgestudeerden aan te nemen. In het Verenigd Koninkrijk helpt het niet dat de economie is gestagneerd. Maar zelfs in het bloeiende Amerika ontvouwt zich een vergelijkbaar verhaal. Volgens onderzoeksbureau Cengage heeft slechts 30 procent van de afgestudeerden van dit jaar een baan gevonden in hun vakgebied. In elke economie spelen andere lokale factoren, maar overal in de ontwikkelde wereld is duidelijk dat er iets anders aan de hand is: startersbanen voor afgestudeerden verdwijnen.
Het is niet moeilijk te bedenken waarom dat zo is. Artificiële intelligentie ontwikkelt zich zo snel dat het nu veel werk overneemt dat traditioneel door pas afgestudeerden werd gedaan. Hoger op de carrièreladder, waar de grote beslissingen worden genomen en echte expertise en inzicht meestal vereist zijn, zijn de meeste banen voorlopig nog redelijk veilig. De slimme bots kunnen dat soort werk nog niet aan. Maar het opstellen van documenten bij een advocatenkantoor of het controleren van spreadsheets bij een accountantskantoor, taken die vroeger aan trainees werden overgelaten, kunnen nu prima worden uitgevoerd door een van de geavanceerde AI-systemen. In feite hebben de bots de onderste sport van de carrièreladder weggehaald, waardoor veel afgestudeerden moeite hebben om aan werk te komen.
Dat vormt een serieuze uitdaging voor beleidsmakers. Als afgestudeerden geen eerste baan kunnen vinden, zullen hun vaardigheden achteruitgaan, worden de schulden die ze zijn aangegaan voor hun studie nooit afbetaald en krijgen ze nooit de kans om een waardevolle carrière op te bouwen of bij te dragen aan de bredere economie. Dat zou rampzalig zijn.
Wat moet er dan gebeuren?
Velen zullen pleiten voor regels of beperkingen. Zij zullen zeggen dat AI-systemen het werk van mensen niet mogen overnemen, of dat bedrijven net zoveel mensen moeten aannemen als vijf jaar geleden. Er zullen zelfs stemmen opgaan om AI volledig te verbieden. Maar dat soort neo-luddisme werkt niet. We willen de ontwikkeling van AI niet afremmen, gezien de spectaculaire productiviteitswinst die het de hele economie kan opleveren. Tegelijkertijd willen we niet dat Gen Z werkloos blijft, of dat één generatie, die toevallig op het verkeerde moment is geboren, de volle laag krijgt van de overgang naar een nieuwe technologie.
Hoe het AI-banenbloedbad te keren
Er is maar één echte oplossing: we moeten de arbeidsmarkt voor jongeren onder de 30 radicaal dereguleren. In het Verenigd Koninkrijk heeft de Labour-regering het slechtst mogelijke moment gekozen om werknemers vanaf dag één volledige arbeidsrechten te geven. Dat maakt een slechte situatie voor afgestudeerden alleen maar erger. Het is moeilijk in te zien waarom een bedrijf iemand die deze zomer afstudeert zou aannemen, als AI hun werk binnenkort kan overnemen en het bedrijf vervolgens jarenlang aan hen vastzit, of een forse ontslagvergoeding moet betalen als ze afscheid willen nemen. De overheid zou voor iedereen onder de 30 een uitzondering moeten maken. En het zou nog verder moeten gaan. Portugal bood jongeren onder de 35 onlangs een volledige belastingvrijstelling in het eerste jaar van hun dienstverband en 75 procent in het tweede jaar. Het VK zou dat voorbeeld eenvoudig kunnen volgen, net als veel andere landen. Of men zou de sociale lasten voor “startersbanen” voor afgestudeerden fors kunnen verlagen, waarmee de recente verhoging uit de laatste Begroting wordt teruggedraaid.
Eén ding is zeker: Gen Z staat een AI-banenbloedbad te wachten. Het instapwerk waarop carrières werden gebouwd, wordt vervangen door superslimme computerprogramma’s die goedkoper zijn en makkelijker te sturen. De enige manier om dat te keren is door veel nieuwe banen te creëren ter vervanging van de banen die door machines verdwijnen – en alleen een radicale deregulering kan dat voor elkaar krijgen.
© MoneyWeek Online